اقرار به دریافت مهریه

اقرار به دریافت مهریه یعنی زن با اراده خودش اعلام می کنه که مهریه اش رو از شوهرش گرفته و دیگه هیچ طلبی بابت مهریه نداره. این اقرارنامه می تونه خیال مرد رو از بابت مهریه راحت کنه، اما برای زن پیامدهای حقوقی مهمی داره که باید حسابی ازشون باخبر باشه تا خدای نکرده بعداً پشیمون نشه و پاش گیر نیفته.

مهریه یکی از مهم ترین حقوق مالی زنه که با عقد دائم به گردن مرد میاد. همونطور که می دونید، این حق تا وقتی زن اون رو دریافت نکرده، پابرجاست و زن هر وقت بخواد می تونه اون رو مطالبه کنه. اما گاهی وقتا زن و مرد به دلایل مختلف تصمیم می گیرن که زن رسماً اعلام کنه مهریه اش رو گرفته و در واقع، بری الذمه بودن مرد رو تایید کنه.

توی این مقاله قراره با هم همه جوانب این موضوع مهم رو بررسی کنیم. از اینکه اقرار به دریافت مهریه دقیقاً یعنی چی و چه فرقی با بخشیدن مهریه داره، تا چطوری باید یه اقرارنامه درست و حسابی نوشت و چه مدارکی لازمه. همچنین به شرایطی که این اقرارنامه رو باطل می کنه و مراحل پیچیده ابطال اون توی دادگاه می پردازیم. پس اگه شما هم درگیر موضوع مهریه هستید یا فقط می خواید اطلاعات حقوقی تون رو بالا ببرید، تا آخر این مطلب با ما همراه باشید تا همه سوراخ سنبه های این قضیه رو براتون روشن کنیم.

اصلاً اقرار به دریافت مهریه یعنی چی؟

وقتی می گیم اقرار به دریافت مهریه، منظورمون اینه که زن به صورت رسمی یا غیررسمی اعلام می کنه که مهریه ای که شوهرش به اون بدهکار بوده رو کاملاً گرفته و دیگه طلبی نداره. این اعلام، یه عمل حقوقی مهمه که ذمه مرد رو از پرداخت مهریه بری می کنه. یعنی چی؟ یعنی مرد دیگه بدهکار مهریه نیست و زن هم دیگه نمی تونه اون رو مطالبه کنه. حالا این اقرار ممکنه واقعاً بعد از گرفتن مهریه باشه یا حتی در شرایطی که هنوز مهریه رو نگرفته، اما قصد داره مرد رو از این بابت آسوده کنه.

فرق اقرار با ابرا و بذل مهریه چیه؟

خیلی ها اقرار به دریافت مهریه رو با ابرا یا بذل مهریه اشتباه می گیرن، در حالی که این سه تا از نظر حقوقی با هم فرق اساسی دارن و پیامدهاشون هم متفاوته. بیاین یه نگاهی بندازیم:

• اقرار به دریافت مهریه: اینجا زن داره یه خبر میده. خبر میده که مهریه اش رو قبلاً دریافت کرده. فرض بر اینه که این اتفاق افتاده، حتی اگه در واقعیت پولی رد و بدل نشده باشه. با این اقرار، زن دیگه نمی تونه بگه مهریه ام رو نگرفتم، مگر اینکه بتونه ثابت کنه این اقرار باطل بوده (مثلاً با اجبار یا اشتباه).
• ابرا مهریه: اینجا زن داره یه عمل حقوقی انشایی انجام میده. یعنی رسماً از حق خودش برای گرفتن مهریه صرف نظر می کنه، حتی اگه هنوز اون رو دریافت نکرده باشه. به زبان ساده تر، زن طلب خودش رو به مرد می بخشه. وقتی زن مهریه رو ابرا می کنه، دیگه تحت هیچ شرایطی نمی تونه اون رو دوباره مطالبه کنه، مگر اینکه مرد رضایت بده یا ثابت بشه ابرا باطل بوده.
• بذل مهریه: بذل هم در واقع یه نوع ابراست، اما معمولاً توی شرایط خاص و اغلب توی پروسه طلاق استفاده میشه. مثلاً زن در ازای گرفتن طلاق، مقداری از مهریه اش رو به مرد می بخشه یا بذل می کنه.

برای اینکه بهتر متوجه تفاوت ها بشید، یه جدول مقایسه براتون آماده کردیم:

ویژگی	اقرار به دریافت مهریه	ابرا مهریه	بذل مهریه
ماهیت حقوقی	اخباری (خبر دادن از واقعیت گذشته)	انشایی (ایجاد حق جدید یا اسقاط حق موجود)	انشایی (معمولاً در ازای طلاق خلع یا مبارات)
مهریه دریافت شده؟	ادعا می شود دریافت شده است.	هنوز دریافت نشده (صرف نظر از طلب).	هنوز دریافت نشده (معمولاً بخشی از آن).
قابلیت برگشت؟	تنها با اثبات بطلان اقرار (اکراه، اشتباه)	غیرقابل رجوع، مگر با رضایت مرد یا اثبات بطلان	غیرقابل رجوع در طلاق بائن؛ در طلاق رجعی با رجوع زن به مهریه
هدف اصلی	تایید بری الذمه بودن مرد از مهریه.	بخشیدن طلب مهریه.	بخشیدن مهریه در ازای جدایی (مثلاً طلاق خلع).

نتیجه حقوقی اقرار به مهریه برای زن و شوهر چی میشه؟

وقتی زن اقرار به دریافت مهریه می کنه، این کار چه به صورت رسمی باشه چه عادی، پیامدهای حقوقی مهمی برای هر دو طرف داره. مهمترین نتیجه اینه که مرد از بابت مهریه، بری الذمه میشه. یعنی دیگه هیچ تعهدی برای پرداخت مهریه به گردنش نیست و زن هم دیگه نمی تونه از اون بابت مطالبه ای داشته باشه.

البته این موضوع یه استثنای مهم داره که توی ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی اومده و بعداً مفصل راجع بهش حرف می زنیم؛ اونم اینه که اگه زن بتونه ثابت کنه اقرارش تحت فشار یا اشتباه بوده، یا در مقابل سندی بوده که وصول نشده، ممکنه بتونه اون رو باطل کنه. اما در حالت عادی، اقرار به دریافت مهریه یعنی پایان داستان مهریه برای اون زن و شوهر.

نمونه متن اقرارنامه دریافت مهریه: رسمی و عادی

حالا که فهمیدیم اقرارنامه مهریه چیه، می رسیم به بخش مهم نگارش اون. چون این سند خیلی حساسه و هر کلمه ممکنه پیامد حقوقی داشته باشه، باید با دقت زیادی تنظیم بشه. فرقی نمی کنه که بخواید سند رو رسمی تنظیم کنید یا عادی، دونستن اجزای اصلی متن ضروریه.

نمونه متن اقرارنامه رسمی (که حسابی پیشنهاد میشه!)

همیشه بهترین راه برای تنظیم هر سند حقوقی، مراجعه به دفاتر اسناد رسمیه. سند رسمی اعتبار خیلی بالاتری داره و به راحتی قابل انکار نیست. متن اقرارنامه رسمی معمولاً توسط سردفتر تنظیم میشه، اما آشنایی شما با اجزای اون کمک می کنه تا با چشم بازتری سند رو امضا کنید:

اینجانب (نام و نام خانوادگی زوجه) فرزند (نام پدر) دارای شماره شناسنامه (شماره) صادره از (محل صدور) متولد (تاریخ تولد) با کد ملی (کد ملی زوجه) ساکن (آدرس کامل زوجه)، در صحت کامل عقل و هوشیاری و با اراده و اختیار تام و بدون هیچ گونه اجبار و اکراهی، اقرار و اذعان صریح و شرعی و قانونی می نمایم که تمامی مهریه خود را به میزان (نوع و میزان دقیق مهریه، مثلاً ۱۱۴ سکه تمام بهار آزادی) که موضوع قباله نکاحیه ثبت شده تحت شماره (شماره عقدنامه) مورخ (تاریخ عقد) دفتر ازدواج شماره (شماره دفترخانه) شهرستان (شهر) می باشد، از همسرم آقای (نام و نام خانوادگی زوج) فرزند (نام پدر) دارای شماره شناسنامه (شماره) صادره از (محل صدور) متولد (تاریخ تولد) با کد ملی (کد ملی زوج) به صورت کامل و نقداً دریافت و وصول کرده ام.

لذا با امضای ذیل این اقرارنامه رسمی، هرگونه حق و ادعای احتمالی و آتی خود را نسبت به مطالبه مهریه مذکور، از خود سلب و ساقط نموده و ذمه ایشان را از هرگونه تعهد و دین مربوط به مهریه، مبرا می دانم و حق هرگونه اعتراض و رجوع و اقامه دعوی در مراجع قضایی و اجرایی را از خود سلب می نمایم.

این اقرار به استناد مواد ۱۲۵۹ و ۱۲۷۵ قانون مدنی به عمل آمد.

بتاریخ: …………….

امضا و اثر انگشت زوجه

توضیحات تکمیلی برای هر بخش:

• مشخصات کامل: حتماً از کامل و درست بودن اطلاعات شناسنامه ای و کدملی هر دو طرف مطمئن بشید.
• مشخصات مهریه: نوع (مثلاً سکه، ملک، وجه نقد)، میزان دقیق (مثلاً ۱۱۴ عدد سکه تمام بهار آزادی)، تاریخ عقد و شماره دفترخانه باید دقیقاً همون چیزی باشه که توی عقدنامه اولیه اومده.
• جمله صریح اقرار: عباراتی مثل اقرار و اذعان صریح و شرعی و قانونی می نمایم که تمامی مهریه خود را دریافت و وصول کرده ام خیلی مهمن و نشون دهنده قصد و اراده شماست.
• سلب هرگونه حق اعتراض و ادعای بعدی: این قسمت باعث میشه زن نتونه در آینده ادعا کنه که این اقرار رو قبول نداره یا تحت فشار بوده (مگر اینکه بتونه با دلیل محکمه پسند ثابت کنه).

نمونه متن اقرارنامه عادی (با یه هشدار جدی!)

درسته که از نظر قانونی منعی برای تنظیم اقرارنامه به صورت عادی (یعنی توی یه برگه معمولی و بدون مراجعه به محضر) نیست، اما باید بدونید که این کار ریسک های زیادی داره و توی دادگاه ها معمولاً به راحتی پذیرفته نمیشه. اما اگه به هر دلیلی مجبور شدید این کار رو بکنید، حواستون باشه که متن باید خیلی دقیق و بدون ابهام باشه و حتماً شاهد داشته باشید. یه نمونه ساده از متن اقرارنامه عادی می تونه این باشه:

اقرارنامه دریافت مهریه (سند عادی)

اینجانب (نام و نام خانوادگی زوجه) فرزند (نام پدر) با کد ملی (کد ملی زوجه) و شماره شناسنامه (شماره شناسنامه) صادره از (محل صدور) و آدرس (آدرس کامل)، همسر آقای (نام و نام خانوادگی زوج) فرزند (نام پدر) با کد ملی (کد ملی زوج) و شماره شناسنامه (شماره شناسنامه) صادره از (محل صدور) و آدرس (آدرس کامل)، با کمال میل و رضایت کامل و در سلامت عقل و بدون هیچ گونه اکراه و اجباری، اقرار و اعلام می نمایم که تمامی مهریه خود را به میزان (مثلاً ۱۰۰ میلیون تومان وجه نقد و ۵۰ سکه تمام بهار آزادی) که در قباله نکاحیه شماره (شماره عقدنامه) مورخ (تاریخ عقد) دفتر ازدواج شماره (شماره دفترخانه) شهرستان (شهر) درج شده است، به صورت کامل و نقداً از همسرم دریافت کرده ام و دیگر هیچ گونه طلبی بابت مهریه از ایشان ندارم.

این اقرارنامه در تاریخ (تاریخ نگارش سند) در صحت و سلامت کامل به امضا و اثر انگشت اینجانب رسید.

امضا و اثر انگشت زوجه:

نام و نام خانوادگی زوج (جهت تایید اطلاع):

امضا و اثر انگشت زوج:

شهود:

اینجانبان ذیل، صحت هویت طرفین و امضای ایشان را در حضور خود گواهی و تأیید می نماییم:

1. نام و نام خانوادگی شاهد ۱: ……………. کد ملی: ……………. امضا و اثر انگشت: …………….
2. نام و نام خانوادگی شاهد ۲: ……………. کد ملی: ……………. امضا و اثر انگشت: …………….

تذکر بسیار مهم و جدی: تنظیم اقرارنامه به صورت عادی، اصلاً توصیه نمیشه! توی دادگاه ها، اثبات اعتبار چنین سندی خیلی سخته و معمولاً اون رو فقط یه اماره (قرینه) در نظر می گیرن که نیازمند دلیل و مدارک دیگه برای اثباته. ممکنه مرد مجبور بشه کلی دردسر بکشه تا ثابت کنه زن واقعاً مهریه رو گرفته. پس تا جایی که میتونید، سمت سند عادی نرید و حتماً به دفتر اسناد رسمی مراجعه کنید.

چه شرایطی برای معتبر بودن اقرارنامه لازمه؟

برای اینکه اقرارنامه دریافت مهریه از نظر قانونی معتبر باشه و بشه روش حساب باز کرد، باید یه سری شرایط اساسی داشته باشه. این شرایط، همونایی هستن که برای هر عمل حقوقی دیگه ای هم لازمه و اگه هر کدوم از این ها نباشه، ممکنه اقرارنامه باطل بشه یا اعتبارشو از دست بده. بیاین با هم این شرایط رو مرور کنیم:

اهلیت کامل زن (اقرارکننده)

یکی از مهمترین شرط ها اینه که زنی که داره اقرار می کنه، باید اهلیت قانونی کامل داشته باشه. اهلیت یعنی چی؟ یعنی صلاحیت انجام عمل حقوقی رو داشته باشه. این شامل سه تا مورد اصلی میشه:

• سن بلوغ: زن باید به سن بلوغ شرعی رسیده باشه که توی قانون ما برای دخترها ۹ سال تمام قمریه. البته برای انجام معاملات مالی، سن ۱۸ سال تمام شمسی (سن رشد) هم اهمیت داره که توی این مورد خاص هم معمولاً بهش توجه میشه.
• عقل: یعنی زن دیوانه یا مجنون نباشه. کسی که عقل درست و حسابی نداره، نمی تونه تصمیمات حقوقی معتبری بگیره.
• رشد: یعنی زن باید عقل معاش داشته باشه و بتونه مال خودش رو درست مدیریت کنه و تشخیص بده که کاری که می کنه به ضررش هست یا نه. اگه زن «سفیه» باشه (یعنی نتونه مالش رو درست اداره کنه)، اقرارش در مورد امور مالی باطل یا غیرنافذ خواهد بود.

قصد و رضای زن

اقرار به دریافت مهریه باید با قصد و رضای کامل و آزادانه زن انجام بشه. یعنی چی؟ یعنی:

• قصد: زن باید واقعاً قصد انجام این اقرار رو داشته باشه. اگه مثلاً توی حالت شوخی، مستی، یا بیهوشی اقرار کنه، اون اقرار باطله.
• رضا: زن باید با رضایت قلبی خودش این کارو بکنه. اگه اقرار تحت اجبار، اکراه یا تهدید باشه، باطله. مثلاً اگه مرد، زن رو تهدید کنه که اگه اقرارنامه رو امضا نکنی، فلان کار رو می کنم، اینجا اقرار باطله. اثبات اکراه یا اجبار هم به عهده زنه و کار آسونی نیست.

موضوع اقرار معلوم و معین باشه

موضوعی که زن داره به دریافتش اقرار می کنه، باید کاملاً معلوم و معین باشه. یعنی نباید هیچ ابهامی وجود داشته باشه. اگه زن داره به دریافت کل مهریه اش اقرار می کنه که مشخصه. اما اگه فقط بخشی از مهریه رو گرفته و داره به دریافت اون بخش اقرار می کنه، باید دقیقاً مشخص کنه که چقدر و چه چیزی رو دریافت کرده. مثلاً من اقرار می کنم که نصف مهریه ام را که ۱۰۰ سکه تمام بهار آزادی بود، دریافت کردم یا من اقرار می کنم که مبلغ ۵۰ میلیون تومان از مهریه خود را دریافت نمودم.

جهت اقرار مشروع و قانونی باشه

منظور از جهت، همون هدفیه که پشت هر عمل حقوقیه. اقرارنامه دریافت مهریه هم باید یه هدف قانونی و مشروع داشته باشه. مثلاً اگه هدف از این اقرارنامه فرار از دین یا کلاهبرداری باشه، از نظر قانونی فاقد اعتباره و باطل میشه.

اشتباه در اقرار؛ چی میشه اگه اشتباه کنیم؟

گاهی وقتا ممکنه زن توی اقرار خودش اشتباه کنه. مثلاً فکر کنه مهریه مشخصی رو دریافت کرده، در حالی که در واقعیت اینطور نبوده یا در نوع مهریه اشتباه کرده باشه. اگه این اشتباه، اشتباه بزرگی باشه که به ماهیت اقرار برگرده (مثلاً فکر کنه ۱۰۰ سکه گرفته ولی در اصل ۲۰۰ سکه مهریه اش بوده و نصفشو اشتباهی اقرار کرده)، ممکنه بشه به استناد اون اشتباه، اقرارنامه رو باطل کرد. اما اثبات اشتباه هم به آسونی انجام نمیشه و باید دلایل محکمه پسند ارائه بشه.

چطوری اقرارنامه دریافت مهریه رو تنظیم کنیم؟

خب، حالا که شرایط صحت رو می دونیم، می رسیم به قسمت عملیاتی کار: چطوری این اقرارنامه رو تنظیم کنیم؟ دو تا راه اصلی وجود داره که یکی حسابی توصیه میشه و دیگری اصلاً! بیاین با هم ببینیم:

مراجعه به دفتر اسناد رسمی (بهترین و مطمئن ترین راه)

اگه واقعاً قصد دارید یه اقرارنامه معتبر و محکم داشته باشید که دیگه حرف و حدیثی توش نباشه، باید زن و شوهر با هم به یکی از دفاتر اسناد رسمی (محضر) مراجعه کنند. این روش مطمئن ترین راهه و مراحلش هم کاملاً مشخصه:

1. حضور زوجین یا وکیل قانونی شون: هر دو طرف (زن و شوهر) باید شخصاً در دفتر اسناد رسمی حاضر بشن. اگه هر کدوم نتونستن بیان، باید وکیل قانونی معتبر داشته باشن که با وکالتنامه رسمی و محضری اقدام کنه.
2. ارائه مدارک لازم: مدارکی مثل کارت ملی، شناسنامه و سند ازدواج (یا رونوشت اون) رو باید به سردفتر ارائه بدید.
3. تنظیم سند توسط سردفتر: سردفتر با توجه به اطلاعاتی که شما میدید و مدارکتون، متن اقرارنامه رو طبق فرمت قانونی تنظیم می کنه.
4. امضا و اثر انگشت: بعد از اینکه سردفتر متن رو خوند و شما هم تایید کردید که همه چیز درسته، زن باید ذیل سند رو امضا و اثر انگشت بزنه. معمولاً زوج هم برای اطلاع از محتوای سند، امضا می کنه.
5. دریافت سند: بعد از اتمام مراحل و پرداخت هزینه، یه نسخه از اقرارنامه رسمی به شما داده میشه.

مزایای سند رسمی: سند رسمی، یه جور سنده که دولت و قانون اون رو تایید کرده. یعنی چی؟ یعنی:

• وثاقت و اعتبار بالا: هیچ کس نمی تونه ادعا کنه که امضای زیر این سند مال من نیست، چون هویت شما توسط سردفتر تایید شده.
• غیرقابل انکار بودن: محتوای سند رسمی به راحتی قابل انکار نیست. فقط اگه ثابت بشه سند جعلیه یا اقرارکننده توی زمان اقرار مجنون بوده، میشه اون رو باطل کرد که اثباتش خیلی سخته.

تنظیم عادی (فقط با احتیاط فراوان!)

اگه به هر دلیلی نتونستید به محضر برید و خواستید اقرارنامه رو روی یه برگه عادی بنویسید، باید بدونید که این راه پر از چالش و ریسکه. برای اینکه یه ذره اعتبار بهش بدید، باید حواستون به نکات زیر باشه:

• نگارش دقیق و بدون ابهام: متن رو باید خیلی شفاف و بدون هیچ کلمه یا جمله ای که ممکنه برداشت های مختلفی ازش بشه، بنویسید. همونطور که توی نمونه متن عادی بالا گفتیم، باید همه جزئیات رو مشخص کنید.
• حضور حداقل دو شاهد عادل: حتماً باید حداقل دو نفر مرد عادل (یعنی کسانی که به دروغ گویی و فسق معروف نباشند) به عنوان شاهد زیر سند رو امضا کنن و اثر انگشت بزنن. مشخصات کامل اون ها هم باید ذکر بشه. حضور شاهد، اعتبار سند عادی رو بالا می بره، اما هنوز هم به پای سند رسمی نمیرسه.
• امضا و اثر انگشت طرفین: هم زن و هم مرد باید زیر سند رو امضا و اثر انگشت بزنن.

چالش ها و دشواری های اثبات اعتبار سند عادی:

یادتون باشه که اگه کار به دادگاه بکشه، مرد باید ثابت کنه که این اقرارنامه عادی معتبره و زن واقعاً مهریه رو گرفته. این یعنی کلی دوندگی، وقت و شاید هزینه های بیشتر. دادگاه ممکنه اون رو فقط یه نشونه (اماره) بدونه و باز هم از مرد مدارک و شواهد بیشتری بخواد. خیلی از مواقع، دفاتر خدمات قضایی و خود دادگاه ها، سند عادی رو به عنوان دلیل قطعی قبول نمی کنن. پس اگه واقعاً جونتون رو دوست دارید، سمت این روش نرید!

مدارک لازم برای اقرارنامه مهریه چی هاست؟

برای اینکه بتونید اقرارنامه دریافت مهریه رو توی دفتر اسناد رسمی یا حتی به صورت عادی (که اصلا توصیه نمی کنیم!) تنظیم کنید، یه سری مدارک هویتی و مربوط به ازدواج لازمه. این مدارک شامل موارد زیر میشه:

• کارت ملی زوجین: هم اصل و هم کپی کارت ملی زن و شوهر.
• شناسنامه زوجین: هم اصل و هم کپی شناسنامه زن و شوهر.
• اصل سند ازدواج (عقدنامه): این مهمترین مدرکه. اگه اصل سند ازدواج رو گم کرده اید، باید برید به همون دفترخونه ای که عقد کردید و یه رونوشت محضری ازش بگیرید.
• وکالتنامه معتبر (در صورت حضور وکیل): اگه زن یا شوهر یا هر دو نمی تونن خودشون توی دفترخونه حاضر بشن، باید وکیل قانونی شون با وکالتنامه رسمی که از قبل تهیه شده، مراجعه کنه.
• مدارک شناسایی شهود (فقط برای اسناد عادی): اگه تصمیم به تنظیم سند عادی دارید، که باز هم تاکید می کنیم این کار رو نکنید، باید مدارک شناسایی (کارت ملی و شناسنامه) شهود رو هم داشته باشید.

آماده داشتن این مدارک باعث میشه کارتون سریع تر و بدون دردسر پیش بره.

هزینه تنظیم اقرارنامه وصول مهریه چقدره؟

اگه تصمیم گرفتید که اقرارنامه دریافت مهریه رو توی دفتر اسناد رسمی تنظیم کنید، که بهترین راهه، باید یه هزینه ای هم برای این کار بپردازید. این هزینه طبق تعرفه های مصوب کانون سردفتران و دفتریاران تعیین میشه و بستگی به نوع سند داره.

اقرارنامه مهریه از نظر حقوقی، یک سند غیرمالی محسوب میشه. یعنی موضوع اون پول یا مالی با ارزش مشخصی نیست که بر اساس درصد اون هزینه بگیریم. به خاطر همین، هزینه تنظیم اون ثابت و مشخصه.

در حال حاضر (و با توجه به تعرفه های جاری که البته ممکنه تغییر کنه)، هزینه تنظیم یک اقرارنامه غیرمالی مثل اقرارنامه دریافت مهریه، حدود ۲۰۰,۰۰۰ تا ۳۰۰,۰۰۰ تومانه.

البته این مبلغ ممکنه شامل هزینه های جانبی دیگه ای مثل هزینه کپی مدارک، تمبر مالیاتی یا حق التحریر کمی بیشتر برای مراحل اداری هم بشه. پس بهتره قبل از مراجعه به دفتر اسناد رسمی، یه تماس بگیرید و از هزینه های دقیق و به روز مطلع بشید.

آیا میشه اقرار به دریافت مهریه رو باطل کرد؟

رسیدیم به یکی از پیچیده ترین و مهم ترین بخش های ماجرا: آیا میشه اقرار به دریافت مهریه رو باطل کرد؟ به زبان حقوقی، آیا میشه از اقرار برگشت؟

قانون مدنی ما یه قاعده کلی داره که میگه: اقرار بعد از انکار مسموع نیست. یعنی چی؟ یعنی وقتی یه نفر به چیزی اقرار کرد، دیگه نمی تونه زیرش بزنه و بگه من اشتباه کردم یا دروغ گفتم. این قاعده برای اینه که ثبات توی روابط حقوقی وجود داشته باشه و هر کسی هر وقت دلش خواست نتونه از حرف خودش برگرده. پس اگه زن رسماً اقرار کرد که مهریه اش رو گرفته، دیگه نمی تونه بره دادگاه و بگه: من مهریه ام رو نگرفتم و اقرار قبلیم الکی بود!

اما… هر قاعده ای یه استثنائاتی هم داره!

اینجا قانونگذار یه درهایی رو باز گذاشته که زن بتونه در شرایط خاص و خیلی استثنائی، اقرارنامه رو باطل کنه. این شرایط توی ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی اومده و اثباتشون هم کار آسونی نیست. یعنی بار اثبات این استثناها کاملاً به عهده زنه. در ادامه به این شرایط خاص می پردازیم.

شرایط ابطال اقرارنامه مهریه طبق قانون مدنی (ماده ۱۲۷۷)

همونطور که گفتیم، با اینکه انکار بعد از اقرار پذیرفته نیست، اما قانون مدنی توی ماده ۱۲۷۷، دو تا استثنای مهم رو برای ابطال اقرارنامه مهریه (و البته هر اقرار دیگه ای) پیش بینی کرده. این یعنی اگه زن بتونه یکی از این دو مورد رو توی دادگاه ثابت کنه، ممکنه بتونه اقرارنامه رو باطل کنه و دوباره حق مطالبه مهریه اش رو به دست بیاره.

۱. ثابت کردن فساد در اقرار یا اشتباه بودن اون

این بند میگه که اگه زنی بتونه ثابت کنه اقرارش فاسد بوده یا بر اساس اشتباه انجام شده، اقرارنامه قابل ابطاله. حالا این یعنی چی؟

• فساد در اقرار: یعنی یکی از همون شرایط صحت اقرار (که بالاتر توضیح دادیم) توی زمان تنظیم اقرارنامه وجود نداشته. مثلاً:
  • اکراه و اجبار: زن تحت فشار و تهدید مرد یا شخص دیگه ای مجبور به امضای اقرارنامه شده. مثلاً اگه مرد تهدید کرده باشه که اگه امضا نکنی، بچه رو ازت می گیرم یا کاری می کنم که به زندان بیفتی.
  • جنون یا مستی: زن توی زمانی که اقرارنامه رو امضا کرده، حالت عادی نداشته، مثلاً مجنون بوده یا به دلیل مصرف مواد مخدر یا الکل، هوشیاری کافی نداشته.
  • عدم قصد: مثلاً زن بدون اینکه بدونه داره چی رو امضا می کنه، یا به قصد شوخی اقرار کرده باشه.
  • اقرار صوری: این اقرارنامه فقط برای ظاهر بوده و هدف واقعی، فرار از دین یا کلاهبرداری از شخص ثالث بوده، نه واقعاً بری الذمه کردن مرد.
• مبنی بر اشتباه بودن اقرار: یعنی زن توی اقرار خودش اشتباه بزرگی کرده باشه که اگه اون اشتباه رو نمی کرد، اصلاً اقرار نمی کرد. مثلاً فکر می کرده مهریه اش ۱۰۰ سکه بوده و اونو دریافت کرده، در حالی که توی عقدنامه واقعی مهریه اش ۲۰۰ سکه بوده و ۱۰۰ سکه دیگه رو فراموش کرده بوده.

نکته مهم: بار اثبات این موارد به عهده زنه. یعنی زن باید با دلایل و شواهد قوی (مثل شهادت شهود، مدارک پزشکی، پیامک ها، فیلم و عکس یا هر دلیل دیگه) به دادگاه ثابت کنه که اقرارش فاسد یا اشتباه بوده. این کار خیلی سخته و نیاز به کمک وکیل متخصص داره.

۲. اثبات اینکه اقرار در مقابل سند یا حواله ای بوده که وصول نشده است

این بند میگه اگه زن اقرار کرده که مهریه اش رو دریافت کرده، اما این اقرار در واقع به خاطر دریافت یه سند یا حواله خاص (مثلاً یه چک، سفته، یا حواله بانکی) بوده و بعداً اون سند یا حواله به هر دلیلی وصول نشده، زن می تونه برای ابطال اقرارنامه اقدام کنه. مثلاً:

• چک بلامحل: زن اقرار کرده مهریه رو گرفته چون یه فقره چک بهش داده شده، اما بعداً معلوم میشه اون چک بلامحل بوده و نتونسته پول رو از بانک بگیره.
• تعهد کذب: مرد یه تعهدی داده که در مقابل اون زن اقرار کرده، اما مرد به تعهدش عمل نکرده.
• سندی که فاقد اعتبار است: مثلاً یه حواله به زن داده شده که معلوم میشه از اساس بی ارزشه یا تاریخش گذشته و قابل وصول نیست.

تفاوت با ابرا: اینجا لازمه یه فرق ظریف رو بگم. اگه زن مهریه رو ابرا کنه و در ازای اون یه چک بگیره که بعداً بلامحل دربیاد، دیگه نمی تونه از ابرا رجوع کنه. چون ابرا یه عمل انشاییه و با صرف نظر کردن از حق، مهریه کلاً ساقط میشه. اما توی اقرار، زن داره خبر میده که مهریه رو گرفته و اگه اون گرفتن در واقعیت محقق نشده باشه (چون چک وصول نشده)، اقرارش باطل میشه.

به هر حال، اثبات این شرایط هم مثل مورد اول، نیاز به مدارک و دلایل قوی داره و بدون کمک وکیل متخصص، واقعاً کار دشواریه.

مراحل دادخواست ابطال اقرارنامه رسمی دریافت مهریه

اگه زنی تونست یکی از شرایط ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی رو ثابت کنه و تصمیم گرفت که برای ابطال اقرارنامه اقدام کنه، باید یه مسیر حقوقی مشخص رو طی کنه. این مراحل برای ابطال یه اقرارنامه رسمی دریافت مهریه به این شکله:

1. مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: اولین قدم، مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضاییه. اونجا باید یه دادخواست تحت عنوان ابطال اقرارنامه رسمی دریافت مهریه تنظیم و ثبت کنید. توی این دادخواست باید دلایل و مستندات خودتون رو برای ابطال اقرارنامه ذکر کنید.
2. ارجاع دادخواست به دادگاه صالح: بعد از ثبت، دادخواست شما به دادگاه حقوقی صالح فرستاده میشه. معمولاً دادگاه خانواده محل اقامت خوانده (یعنی مرد) صلاحیت رسیدگی به این دعوا رو داره.
3. تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ از طریق سامانه ثنا: بعد از اینکه دادخواست به شعبه مربوطه رفت، دفتر دادگاه یه وقت برای جلسه رسیدگی تعیین می کنه و تاریخ و زمان جلسه از طریق سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک) به هر دو طرف (زن و مرد) اطلاع داده میشه. پس اگه هنوز توی سامانه ثنا ثبت نام نکردید، سریع تر اقدام کنید.
4. جلسه دادرسی: توی تاریخ مقرر، جلسه دادگاه تشکیل میشه. اینجا هر دو طرف فرصت دارن که حرفاشون رو بزنن. زن باید دلایل و مدارکش رو برای اثبات شرایط ابطال (مثلاً اکراه، اشتباه، چک بلامحل و…) به دادگاه ارائه بده. مرد هم می تونه از خودش دفاع کنه و دلایلش رو بیاره. ممکنه دادگاه نیاز به شهادت شهود، کارشناسی خط یا سایر تحقیقات داشته باشه.
5. صدور رای بدوی: بعد از بررسی همه مدارک و شنیدن حرف های طرفین، قاضی رای بدوی خودش رو صادر می کنه. اگه زن موفق به اثبات ادعایش بشه، رای به ابطال اقرارنامه صادر میشه.
6. مهلت تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی: رایی که توی مرحله بدوی صادر میشه، قطعی نیست. هر دو طرف (چه کسی که رای به ضررش صادر شده و چه کسی که رای به نفعش بوده اما اعتراض داره)، ۲۰ روز وقت دارن که به رای بدوی اعتراض کنن و تجدیدنظرخواهی کنن. این درخواست به دادگاه تجدیدنظر استان فرستاده میشه. بعد از رای دادگاه تجدیدنظر هم در برخی موارد میشه فرجام خواهی کرد که به دیوان عالی کشور ارجاع میشه.
7. قطعی شدن رای و اجرای آن: وقتی رای دادگاه تجدیدنظر صادر و مهلت فرجام خواهی هم تموم بشه و یا دیوان عالی کشور رای رو تایید کنه، رای قطعی میشه. با قطعی شدن رای ابطال اقرارنامه، زن دوباره حق مطالبه مهریه اش رو پیدا می کنه و می تونه برای گرفتن اون از طریق دادگاه یا اجرای ثبت اقدام کنه.

یه عالمه نکته مهم و توصیه حقوقی آخر کاری!

موضوع مهریه و اقرار به دریافت اون، یکی از اون پرونده های حقوقی حساس و پرچالشه که ممکنه زندگی خیلی ها رو تحت تاثیر قرار بده. برای اینکه توی این مسیر پر پیچ و خم، دچار مشکل نشید و تصمیمات درستی بگیرید، این نکات و توصیه های حقوقی رو حسابی جدی بگیرید:

• همواره مشاوره حقوقی تخصصی بگیرید: این مهمترین توصیه ام به شماست! قوانین مهریه، اقرار، ابرا و شرایط ابطال اون ها خیلی پیچیده ان و هر پرونده ای جزئیات خاص خودش رو داره. بدون مشورت با یه وکیل متخصص و باتجربه خانواده، قدم از قدم برندارید. یه وکیل خوب می تونه بهترین راهنمایی رو بهتون بده و از ضررهای جبران ناپذیر جلوگیری کنه.
• دقت در جزئیات متن اقرارنامه: چه دارید اقرارنامه رو امضا می کنید و چه در حال تنظیم اون هستید، تک تک کلمات و جزئیات متن رو با دقت بخونید. هرگونه ابهام، جمله نامفهوم یا اشتباه توی مشخصات می تونه توی آینده براتون مشکل ساز بشه. اگه چیزی رو متوجه نشدید، حتماً بپرسید.
• اثر اقرار به دریافت مهریه در موارد خاص:
  • در صورت فوت زوج: اگه زن قبل از فوت شوهرش اقرار به دریافت مهریه کرده باشه، دیگه نمی تونه از ماترک (ارث) مرد، مهریه اش رو مطالبه کنه. این اقرار به قوت خودش باقیه.
  • در صورت تعدد زوجات: اقرار زن به دریافت مهریه، فقط حق اون رو از بین می بره و هیچ تاثیری روی مهریه سایر همسران مرد نداره.
• خودداری از امضای اسناد بدون مطالعه کامل و درک مفاهیم: تحت هیچ شرایطی، حتی اگه همسرتون یا هر کس دیگه ای بهتون فشار آورد، سندی رو بدون مطالعه کامل و درک تمام بندها و پیامدهای اون امضا نکنید. اگه متوجه چیزی نشدید، از وکیل یا یه فرد آگاه بخواهید براتون توضیح بده. یه امضای عجولانه می تونه حقوق شما رو برای همیشه از بین ببره.
• جمع آوری مدارک و شواهد: اگه در شرایطی هستید که می خواید اقرارنامه رو باطل کنید، از همین الان شروع به جمع آوری هر نوع مدرکی کنید که ممکنه به دردتون بخوره. پیامک ها، تماس های ضبط شده (با اجازه قانونی)، شهادت شهود، مدارک بانکی، اسناد و هر چیزی که نشون بده اقرار شما تحت فشار یا اشتباه بوده.

یادتون باشه که آگاهی و اقدام به موقع، بهترین سپر دفاعی شما در برابر مشکلات حقوقیه. پس همیشه حقوق خودتون رو بشناسید و اگه لازم شد، حتماً از متخصصین این حوزه کمک بگیرید.

سوالات متداول

آیا اقرار به وصول مهریه بهتر است یا ابرا؟

اینکه اقرار به وصول مهریه بهتره یا ابرا، کاملاً به شرایط شما بستگی داره و نمیشه یه نسخه واحد برای همه پیچید. هر کدوم مزایا و معایب خودش رو داره:

• اقرار به وصول مهریه: اگه زن مهریه اش رو واقعاً دریافت کرده باشه یا قصدش فقط تأیید بری الذمه شدن مرد بابت دریافت اون چیزیه که ظاهراً گرفته، اقرار بهترین راهه. این کار نشون میده که واقعاً یک پولی رد و بدل شده یا تعهدی انجام شده. امکان ابطال اون (هرچند سخت) در شرایط خاص ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی وجود داره.
• ابرا مهریه: اگه زن مهریه اش رو دریافت نکرده باشه ولی قصد داره حق مطالبه مهریه رو برای همیشه از خودش سلب کنه و مرد رو از بدهی آزاد کنه (مثلاً به خاطر رضایت قلبی یا در شرایط طلاق توافقی)، ابرا انتخاب بهتریه. ابرا کردن باعث میشه مهریه به طور کامل ساقط بشه و زن دیگه هیچ طلبی نداشته باشه. برگشت از ابرا تقریباً غیرممکنه، مگر اینکه ثابت بشه ابرا هم باطل بوده (مثلاً تحت اکراه شدید).

نتیجه گیری: اگه مهریه واقعاً دریافت شده، اقرار مناسب تره. اگه هدف، بخشیدن مهریه است و زن مطمئن هست، ابرا قوی تر عمل می کنه. در هر دو حالت، حتماً باید با وکیل مشورت کرد تا با توجه به شرایط خاص پرونده شما، بهترین تصمیم گرفته بشه.

آیا می توان به دریافت بخشی از مهریه اقرار کرد؟

بله، کاملاً امکان پذیره. زن می تونه به دریافت قسمتی از مهریه خودش اقرار کنه. مثلاً اگه مهریه ۱۰۰ سکه بوده و زن ۵۰ سکه رو دریافت کرده، می تونه اقرارنامه ای تنظیم کنه و صراحتاً اعلام کنه که من ۵۰ سکه از مهریه خود را دریافت نموده ام و نسبت به مابقی آن همچنان حق مطالبه دارم. توی این حالت، اقرارنامه فقط برای اون ۵۰ سکه اعتبار داره و زن همچنان می تونه ۵۰ سکه باقیمانده رو مطالبه کنه. مهمه که توی متن اقرارنامه، میزان دقیق مهریه ای که اقرار به دریافتش میشه، کاملاً واضح و مشخص باشه.

اگر زن اقرار به دریافت مهریه کند ولی آن را واقعا دریافت نکرده باشد، چگونه می تواند اثبات کند؟

اینجاست که کار حسابی سخت میشه! همونطور که گفتیم، قاعده اقرار بعد از انکار مسموع نیست وجود داره. یعنی زن نمی تونه صرفاً بگه من دروغ گفتم و مهریه رو نگرفتم. برای اینکه زن بتونه ثابت کنه مهریه رو نگرفته، باید یکی از دو شرط ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی رو اثبات کنه: یا ثابت کنه اقرارش تحت اکراه و اجبار بوده، یا به دلیل اشتباه انجام شده (مثلاً فکر می کرده دریافت کرده ولی نکرده و یک اشتباه اساسی بوده)، یا ثابت کنه اقرار در مقابل سند یا حواله ای بوده که هرگز وصول نشده (مثل چک بلامحل). بار اثبات این موارد کاملاً به عهده زنه و نیاز به مدارک و شواهد قوی مثل شهادت شهود، مدارک پزشکی، مکاتبات، پیامک ها یا هر مدرک دیگه ای داره که بتونه ادعای او را در دادگاه تأیید کنه. این مسیر بسیار دشواره و مشاوره با وکیل متخصص خانواده ضروری است.

چه زمانی یک اقرارنامه مهریه باطل است؟

یک اقرارنامه مهریه در دو حالت اصلی باطل محسوب میشه:

1. نبود شرایط صحت اقرار (فساد اقرار): اگر اقرارکننده (زن) در زمان اقرار، اهلیت کامل نداشته (مثلاً صغیر، مجنون، یا سفیه بدون اجازه ولی/قیم بوده)، یا اقرار با قصد و رضای واقعی نبوده و تحت اکراه، اجبار، مستی یا بیهوشی انجام شده باشد. همچنین اگر موضوع اقرار معلوم و معین نباشد یا جهت آن نامشروع باشد، اقرار باطل است.
2. مبنی بر اشتباه بودن اقرار یا عدم وصول عوض: اگر زن بتواند ثابت کند که اقرار او بر اساس یک اشتباه اساسی بوده، یا اینکه اقرار در مقابل دریافت یک سند یا حواله (مثلاً چک) انجام شده، اما آن سند یا حواله هرگز وصول نشده است.

در هر دو صورت، اثبات بطلان اقرار به عهده مدعی (یعنی زن) است و دادگاه باید پس از بررسی دلایل و شواهد، به این نتیجه برسد که اقرار از ابتدا فاقد اعتبار بوده است.

آیا امکان رجوع از اقرار به دریافت مهریه وجود دارد؟

خیر، به طور کلی و طبق قاعده اقرار بعد از انکار مسموع نیست، امکان رجوع صرف از اقرار به دریافت مهریه وجود ندارد. به این معنا که زن نمی تواند پس از اقرار، صرفاً ادعا کند که اشتباه کرده یا دروغ گفته و مهریه را نگرفته است. تنها راهکار این است که زن بتواند با ارائه دلایل و مدارک محکمه پسند، بطلان آن اقرار را (بر اساس شرایط ماده ۱۲۷۷ قانون مدنی که بالاتر توضیح داده شد) در دادگاه ثابت کند. اگر این بطلان اثبات شود، اقرار از ابتدا بی اعتبار تلقی شده و حق مطالبه مهریه زن مجدداً زنده خواهد شد.

آیا اقرارنامه عادی مهریه در دادگاه اعتبار دارد؟

بله، اقرارنامه عادی مهریه از نظر قانونی می تواند در دادگاه اعتبار داشته باشد، اما به مراتب کمتر از اقرارنامه رسمی. سند عادی، تا وقتی که اصالت آن اثبات نشود و محتوای آن مورد تایید قرار نگیرد، به عنوان یک دلیل قاطع تلقی نمی شود. دادگاه ممکن است آن را تنها به عنوان اماره یا قرینه در نظر بگیرد و از طرفی که سند عادی را ارائه کرده (معمولاً مرد) بخواهد که اعتبار و صحت آن را با دلایل و شواهد دیگر (مانند شهادت شهود، بررسی خط و امضا، مدارک بانکی و…) اثبات کند. بنابراین، هرچند تنظیم اقرارنامه عادی ممنوع نیست، اما به دلیل دشواری های اثبات و اعتبارسنجی در دادگاه، اصلاً توصیه نمی شود و بهتر است همیشه به دفاتر اسناد رسمی مراجعه شود.

آیا برای اقرارنامه مهریه نیاز به حضور شاهد است؟

برای اقرارنامه رسمی مهریه که در دفتر اسناد رسمی تنظیم می شود، نیازی به حضور شاهد نیست. حضور و تأیید سردفتر، به سند اعتبار رسمی و غیرقابل انکار می بخشد. اما برای اقرارنامه عادی مهریه (که باز هم تاکید می کنیم این روش توصیه نمی شود)، حضور حداقل دو شاهد عادل که زیر سند را امضا و اثر انگشت بزنند و مشخصاتشان قید شود، برای افزایش اعتبار آن در صورت نیاز به ارائه به دادگاه، ضروری است. با این حال، حتی با حضور شهود، اعتبار سند عادی به پای سند رسمی نمی رسد.

کلام نهایی

در پایان این راهنمای جامع، خوبه یک بار دیگه نکات کلیدی رو با هم مرور کنیم. اقرار به دریافت مهریه، یه عمل حقوقی مهمه که زن با اون اعلام می کنه مهریه اش رو از شوهرش گرفته و مرد از این بابت بری الذمه میشه. این کار با ابرا و بذل مهریه فرق داره و پیامدهای حقوقی متفاوتی برای هر دو طرف داره. بهترین و مطمئن ترین راه برای تنظیم این سند، مراجعه به دفاتر اسناد رسمیه تا اعتبار اون تضمین بشه و کمتر دچار مشکل بشید.

یادتون باشه که اقرار به دریافت مهریه، مثل هر اقرار دیگه ای، بعد از انجامش به سادگی قابل برگشت نیست و قاعده اقرار بعد از انکار مسموع نیست حکم می کنه. مگر اینکه زن بتونه با دلایل و مدارک قوی، اثبات کنه که اقرارش تحت فشار بوده، یا به دلیل اشتباه اساسی انجام شده، یا در مقابل سندی بوده که وصول نشده. اثبات این موارد خیلی سخته و نیاز به دوندگی زیاد توی دادگاه و جمع آوری مدارک محکمه پسند داره.

بهترین راهکار برای اینکه توی دام مشکلات حقوقی نیفتید، اینه که قبل از هر اقدامی، چه امضای اقرارنامه و چه شروع دعوای ابطال، حتماً با یه وکیل متخصص حقوق خانواده مشورت کنید. یه وکیل خوب می تونه راه رو براتون روشن کنه و از حقوق شما به بهترین شکل دفاع کنه. آگاهی حقوقی، سرمایه ارزشمندیه که می تونه از مشکلات بزرگ جلوگیری کنه.