بررسی جامع مشکلات رایج اویل پمپ و راهکارهای رفع آن ها

اویل پمپ به عنوان قلب سیستم روانکاری موتور نقشی حیاتی در تضمین عملکرد صحیح و طول عمر پیشرانه ایفا می کند. این قطعه حیاتی با مکش روغن از کارتل و پمپاژ آن با فشار مناسب به تمامی نقاط حساس موتور از جمله یاتاقان ها پیستون ها میل لنگ و میل سوپاپ از سایش و آسیب دیدگی آن ها جلوگیری می کند. هرگونه اختلال در عملکرد اویل پمپ می تواند عواقب جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد و منجر به خسارات سنگین موتور و حتی از کار افتادن کامل آن شود.

در این مقاله به بررسی دقیق و فنی مشکلات رایج اویل پمپ علل بروز آن ها نشانه های هشدار دهنده و روش های موثر برای تشخیص و رفع آن ها خواهیم پرداخت. هدف از این بررسی افزایش آگاهی مالکان خودرو و تکنسین های فنی از اهمیت این قطعه کلیدی و ارائه راهکارهای عملی برای حفظ سلامت سیستم روانکاری موتور است.

انواع رایج اویل پمپ و مکانیزم عملکرد آن ها

اویل پمپ ها بر اساس مکانیزم عملکرد به چند دسته اصلی تقسیم می شوند که دو نوع پمپ دنده ای (Gear Pump) و پمپ روتوری (Rotor Pump) از رایج ترین آن ها هستند.

• پمپ دنده ای : این نوع پمپ از دو چرخ دنده درگیر با یکدیگر تشکیل شده است. با چرخش دنده ها روغن از یک سمت پمپ مکیده شده و در فضای بین دنده ها به سمت خروجی هدایت می شود. سادگی ساختار و قابلیت تولید فشار بالا از مزایای این نوع پمپ است.
• پمپ روتوری : در این نوع پمپ یک روتور داخلی و یک روتور خارجی با دندانه های لوبیایی شکل درون یکدیگر می چرخند. فضای خالی بین لوب ها با چرخش روتورها افزایش یافته و باعث مکش روغن می شود. سپس با کاهش فضا روغن به سمت خروجی پمپ رانده می شود. عملکرد روان تر و صدای کمتر از ویژگی های این نوع پمپ است.

هر دو نوع پمپ به طور معمول توسط میل لنگ و از طریق زنجیر یا تسمه به حرکت در می آیند. فشار روغن تولید شده توسط پمپ توسط سوئیچ فشار روغن کنترل شده و در صورت افت فشار چراغ هشدار مربوطه در صفحه کیلومتر روشن می شود.

مشکلات شایع اویل پمپ و علل بروز آن ها

متاسفانه اویل پمپ نیز مانند سایر قطعات خودرو در معرض خرابی و اختلال در عملکرد قرار دارد. برخی از مشکلات رایج عبارتند از :

• سایش و خوردگی قطعات داخلی : حرکت مداوم قطعات متحرک پمپ به ویژه در شرایط نامناسب روغن کاری می تواند منجر به سایش و خوردگی آن ها شود. ذرات معلق و آلودگی های موجود در روغن نیز این فرآیند را تسریع می کنند.
• گرفتگی صافی روغن : صافی روغن (Oil Strainer) که در ورودی اویل پمپ قرار دارد وظیفه جلوگیری از ورود ذرات درشت به داخل پمپ را بر عهده دارد. گرفتگی این صافی با رسوبات ذرات فلزی و لجن های روغنی مانع از رسیدن روغن کافی به پمپ شده و منجر به افت فشار روغن می شود.
• نشتی روغن از پمپ : خرابی آب بندها (Seals) و واشرهای (Gaskets) پمپ می تواند باعث نشتی روغن شود. این نشتی علاوه بر کاهش سطح روغن می تواند باعث کاهش فشار روغن نیز بشود.
• خرابی فنر سوپاپ اطمینان (Relief Valve Spring) : سوپاپ اطمینان وظیفه تنظیم فشار روغن را بر عهده دارد. خرابی یا ضعیف شدن فنر این سوپاپ می تواند منجر به فشار روغن بیش از حد یا کمتر از حد مجاز شود.
• مشکلات مربوط به زنجیر یا تسمه محرک : شل شدن یا پارگی زنجیر یا تسمه ای که اویل پمپ را به حرکت در می آورد می تواند باعث توقف عملکرد پمپ شود. این مشکل معمولاً با صدای غیرعادی از ناحیه موتور همراه است.
• خرابی دنده ها یا روتورهای پمپ : شکستگی یا ساییدگی شدید دنده ها یا روتورهای پمپ ناشی از فرسودگی یا ورود اجسام خارجی باعث اختلال جدی در پمپاژ روغن می شود.

نشانه های هشدار دهنده خرابی اویل پمپ

تشخیص زودهنگام مشکلات اویل پمپ می تواند از بروز خسارات جدی تر جلوگیری کند. برخی از نشانه های هشدار دهنده عبارتند از :

• روشن شدن چراغ هشدار فشار روغن : این مهم ترین نشانه افت فشار روغن است و باید جدی گرفته شود. رانندگی با روشن بودن این چراغ می تواند منجر به آسیب های شدید موتور شود.
• صدای غیرعادی از موتور : صدای تق تق ساییدگی یا زوزه از ناحیه موتور به ویژه در زمان استارت سرد می تواند نشانه ای از کمبود روغن کاری و مشکل در اویل پمپ باشد.
• افزایش دمای موتور : کمبود روغن کاری باعث افزایش اصطکاک و در نتیجه افزایش دمای موتور می شود.
• کاهش قدرت موتور : عدم روغن کاری مناسب قطعات متحرک موتور باعث کاهش راندمان و قدرت آن می شود.
• مشاهده ذرات فلزی در روغن : وجود ذرات فلزی در روغن هنگام تعویض آن نشانه ای از سایش شدید قطعات داخلی موتور و احتمالاً مشکل در اویل پمپ است.

روش های تشخیص و رفع مشکلات اویل پمپ

تشخیص دقیق مشکل اویل پمپ نیازمند بررسی های تخصصی است که معمولاً توسط مکانیک های مجرب انجام می شود. برخی از روش های رایج عبارتند از :

• بررسی سطح و فشار روغن : اولین قدم بررسی سطح روغن و اطمینان از کافی بودن آن است. سپس با استفاده از گیج فشار روغن (Oil Pressure Gauge) فشار روغن در حالت های مختلف موتور اندازه گیری می شود.
• بررسی صافی روغن : باز کردن و بررسی وضعیت صافی روغن از نظر گرفتگی و آلودگی اطلاعات مفیدی در خصوص عملکرد اویل پمپ ارائه می دهد.
• بازرسی ظاهری اویل پمپ : در صورت لزوم اویل پمپ باز شده و قطعات داخلی آن از نظر سایش خوردگی و شکستگی بررسی می شوند.
• تست عملکرد سوپاپ اطمینان : عملکرد صحیح سوپاپ اطمینان با اعمال فشار هوا و بررسی باز و بسته شدن آن تست می شود.
• بررسی زنجیر یا تسمه محرک : وضعیت زنجیر یا تسمه محرک اویل پمپ از نظر کشیدگی پارگی و شل بودن بررسی می شود.

روش های رفع مشکل بسته به نوع و شدت آن متفاوت است. در برخی موارد تعویض روغن و فیلتر روغن مشکل را برطرف می کند. در صورت گرفتگی صافی روغن تمیز کردن یا تعویض صافی ضروری است. اگر مشکل ناشی از خرابی قطعات داخلی پمپ باشد تعویض کامل اویل پمپ بهترین راه حل است. همچنین در صورت خرابی آب بندها یا واشرها تعویض آن ها می تواند مشکل نشتی را برطرف کند.

اقدامات پیشگیرانه برای افزایش طول عمر اویل پمپ

با رعایت برخی نکات ساده می توان از بروز بسیاری از مشکلات مربوط به اویل پمپ پیشگیری کرد :

• تعویض به موقع روغن و فیلتر روغن : رعایت زمان بندی تعویض روغن و استفاده از روغن با کیفیت و ویسکوزیته مناسب نقش مهمی در حفظ سلامت اویل پمپ دارد.
• استفاده از فیلتر روغن با کیفیت : فیلتر روغن با کیفیت ذرات معلق و آلودگی ها را به طور موثرتری جذب کرده و از ورود آن ها به اویل پمپ جلوگیری می کند.
• بررسی دوره ای سطح روغن : به طور منظم سطح روغن موتور را بررسی کرده و در صورت نیاز آن را به میزان مناسب افزایش دهید.
• توجه به هشدارهای مربوط به فشار روغن : به محض روشن شدن چراغ هشدار فشار روغن توقف کرده و علت آن را بررسی کنید.
• رانندگی اصولی : از رانندگی با دور موتورهای بسیار بالا و فشارهای ناگهانی به موتور خودداری کنید.

فناوری های نوین در اویل پمپ ها

در سال‌های اخیر فناوری‌های نوینی در طراحی و ساخت اویل پمپ‌ها به کار گرفته شده است. یکی از این فناوری‌ها استفاده از اویل پمپ‌های با حجم متغیر (Variable Displacement Oil Pumps) است. این نوع پمپ‌ها قادرند با توجه به شرایط کاری موتور میزان روغن ارسالی را تنظیم کنند. این امر منجر به کاهش مصرف انرژی و افزایش راندمان می‌شود.

شرکت‌های خودروسازی بزرگی مانند هیوندای و کیا در سال‌های اخیر سرمایه‌گذاری زیادی روی بهبود فناوری‌های روغن‌کاری موتور انجام داده‌اند. آن‌ها با توسعه اویل پمپ‌های پیشرفته سعی دارند تا عملکرد موتور را بهینه‌تر کرده و مصرف سوخت را کاهش دهند. در خودروهایی مانند کیا سراتو و هیوندای سوناتا از سیستم‌های جدید روغن‌کاری استفاده شده است که باعث افزایش دوام قطعات و کاهش اصطکاک داخلی موتور می‌شود. به همین دلیل استفاده از اویل پمپ سوناتا اورجینال می‌تواند تأثیر مثبتی بر عملکرد و طول عمر موتور داشته باشد.

جمع بندی 

اویل پمپ قطعه‌ای حیاتی در سیستم روان‌کاری موتور است که عملکرد صحیح آن ضامن سلامت و طول عمر پیشرانه خودرو محسوب می‌شود. آگاهی از مشکلات رایج این قطعه علل بروز آن‌ها و نشانه‌های هشداردهنده به مالکان خودرو کمک می‌کند تا به‌موقع نسبت به رفع آن‌ها اقدام کرده و از خسارات جدی‌تر جلوگیری کنند. برای خرید اویل پمپ اورجینال و آشنایی با نکات فنی مرتبط با این قطعه می‌توانید به سایت گیرپاژ مراجعه کنید. همچنین رعایت اصول نگهداری تعویض به‌موقع روغن و فیلتر و توجه به هشدارهای مربوط به فشار روغن از جمله مهم‌ترین اقداماتی است که در افزایش طول عمر اویل پمپ مؤثر است.

پرسش و پاسخ

چراغ روغن ماشین من روشن شده است اما سطح روغن نرمال است. علت چیست؟

روشن شدن چراغ روغن با وجود سطح روغن نرمال می تواند نشانه ای از مشکل در اویل پمپ (مانند گرفتگی صافی یا خرابی پمپ) خرابی سنسور فشار روغن یا مشکل در سیم کشی مربوط به سنسور باشد. توصیه می شود در اسرع وقت به یک مکانیک متخصص مراجعه کنید.

بهترین زمان تعویض اویل پمپ چه موقع است؟

پاسخ : زمان مشخصی برای تعویض پیشگیرانه اویل پمپ وجود ندارد. با این حال در صورت مشاهده هر یک از علائم خرابی اویل پمپ یا در صورت باز کردن موتور برای تعمیرات اساسی تعویض اویل پمپ توصیه می شود.

آیا می توان اویل پمپ را به صورت DIY تعمیر کرد؟

تعمیر اویل پمپ نیازمند دانش فنی تخصصی و ابزارآلات خاص است. توصیه می شود تعمیر یا تعویض اویل پمپ توسط افراد متخصص و در تعمیرگاه های مجاز انجام شود. تلاش برای تعمیر غیر اصولی می تواند منجر به آسیب های بیشتر به موتور شود.