چند درس میشه تبصره زد

تا ۴ درس رو میشه تبصره زد، البته با رعایت شرایط خاصی که وزارت آموزش و پرورش برای سال ۱۴۰۴ مشخص کرده. این قانون، یه فرصت دوباره به دانش آموزایی میده که تو امتحانات نمره قبولی نگرفتن. خیلی وقت ها پیش میاد که بچه ها، چه اونا که درسشون خوبه و چه اونا که ضعیف ترن، به دلایل مختلفی مثل بیماری، استرس یا هر چی، نتونن تو یه درس نمره ی لازم رو بگیرن. اینجا قانون تک ماده یا تبصره میاد وسط و میشه یه جورایی نفس کشیدن دوباره. خیلی از خانواده ها و دانش آموزا هم در موردش اطلاعات دقیق ندارن و اینجاست که ما می خوایم همه چیز رو شفاف بگیم تا خیال همه راحت بشه و با اطلاعات کامل، بهترین تصمیم رو برای آینده تحصیلی بچه ها بگیرن.

چند درس رو میشه تبصره زد؟ بیا تا بهت بگم!

یکی از پرتکرارترین سوالا موقع امتحانا یا بعد از اعلام نتایج اینه که چند درس میشه تبصره زد؟ خب، طبق آخرین آیین نامه ها و قوانین وزارت آموزش و پرورش برای سال تحصیلی ۱۴۰۴، هر دانش آموز تو دوره دوم متوسطه (یعنی پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم) می تونه برای حداکثر ۴ درس از این قانون استفاده کنه. این ۴ درس دیگه تفکیکی بین نهایی یا غیرنهایی (داخلی) بودنشون نداره و می تونه هر درسی باشه که دانش آموز توش نمره لازم رو نگرفته. البته باید حواست باشه که این قانون یه سری شرایط داره که جلوتر مفصل درباره شون صحبت می کنیم.

البته، اگه تو دوره اول متوسطه (پایه های هفتم، هشتم و نهم) درس می خونی، داستان یه ذره فرق می کنه. اونجا، هر دانش آموز می تونه برای ۲ درس از این امکان استفاده کنه. پس می بینی که تعداد درس هایی که میشه تک ماده زد، بسته به مقطع تحصیلی، متفاوته. این قانون یه جورایی چتر نجاته برای اینکه بچه ها بتونن از یه سد عبور کنن و مسیر درس و مدرسه شون قطع نشه.

تبصره و تک ماده چی هستن؟ فرق و شباهتاشون چیه؟

شاید برات سوال پیش اومده باشه که اصلا این تبصره و تک ماده که انقدر اسمشون رو می شنویم، دقیقا چی هستن و چه فرقی با هم دارن؟ بیا خیلی ساده و دوستانه بهت توضیح بدم.

هم تبصره و هم تک ماده، یه سری قوانین حمایتی هستن که برای دانش آموزایی در نظر گرفته شدن که نتونستن تو یه درس یا چند تا درس نمره قبولی رو بیارن. هدف اصلی این قانون اینه که به دانش آموز کمک کنه بدون اینکه مجبور بشه دوباره تو امتحان اون درس شرکت کنه، بتونه نمره ی قبولی رو بگیره و فارغ التحصیل بشه یا بره پایه بالاتر.

قبلا شاید یه تفاوت های کوچیکی بین این دو واژه تو آیین نامه ها بود، اما الان تو آیین نامه جدید آموزش و پرورش، مخصوصاً برای دوره دوم متوسطه، این دو تا کلمه تقریبا به یک معنی استفاده میشن و دیگه تفاوت خاصی بینشون نیست. یعنی فرقی نمی کنه بگی تک ماده زدم یا تبصره خوردم، هر دو به این معنیه که از این قانون استفاده کردی تا یه درس رو پاس کنی.

هدف این قانون، بیشتر کمک به فارغ التحصیلی و ارتقاء پایه ست تا مسیر تحصیل بچه ها به خاطر یه یا چند تا درس متوقف نشه. البته اینم باید بدونی که این قانون برای همه ی درس ها و با هر نمره ای قابل اعمال نیست و یه سری شرط و شروط داره که اگه رعایتشون نکنی، نمی تونی از این فرصت استفاده کنی.

شرایط کلی تک ماده و تبصره در متوسطه دوم (پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم) سال ۱۴۰۴

حالا که فهمیدیم چند درس میشه تبصره زد و این قانون کلا چیه، بریم سراغ بخش مهم ترش؛ یعنی شرایط استفاده ازش. برای اینکه بتونی از این چتر نجات آموزشی تو دوره دوم متوسطه استفاده کنی، باید یه سری قوانین رو رعایت کرده باشی. این قوانین برای سال ۱۴۰۴ هم تغییراتی داشته که باید حسابی حواست بهشون باشه:

1. نمره سالانه درس افتاده: این خیلی مهمه! نمره سالانه درسی که توش نمره قبولی نگرفتی (چه تو امتحانات خرداد، چه شهریور یا حتی دی ماه)، باید حداقل ۷ یا بالاتر باشه. اگه نمره سالانه ت زیر ۷ باشه، متاسفانه نمی تونی از تبصره استفاده کنی و باید دوباره امتحان بدی.
2. معدل کل: برای اینکه تو پایه دوازدهم بتونی فارغ التحصیل بشی، معدل کل کارنامه ت باید حداقل ۱۰ باشه. یعنی اگه چند تا درس رو تک ماده هم بزنی، ولی معدل کل دیپلمت زیر ۱۰ باشه، بازم نمی تونی دیپلم بگیری.
3. دروس غیرقابل تبصره: بعضی درس ها هستن که اصلا نمیشه براشون تک ماده زد. اینا شامل دروس مهارتی و کارورزی میشن. همچنین، دروس شایستگی فنی و غیرفنی تو شاخه کار و دانش هم شرایط خاص خودشون رو دارن و نمره قبولی تو اونا باید حداقل ۱۲ باشه و اگه کمتر باشه، تبصره شاملشون نمیشه.
4. تعداد دروس مجاز: همونطور که قبل تر گفتیم، تو دوره دوم متوسطه، می تونی برای حداکثر ۴ درس از این قانون استفاده کنی. این ۴ درس شامل دروس نهایی و غیرنهایی (داخلی) میشه و دیگه محدودیتی برای اینکه چند تاش نهایی و چند تاش داخلی باشه، وجود نداره. یعنی می تونی هر ۴ تا درس رو هم نهایی زده باشی، یا هر ۴ تاش داخلی باشه، یا ترکیب این دو تا. این تصمیم با خودته که کدوم درس ها رو تک ماده بزنی.

برای اینکه بهتر متوجه بشی، این جدول رو ببین. این جدول وضعیت قبولی، استفاده از تبصره یا مردودی رو برای پایه های دهم، یازدهم و دوازدهم نشون میده:

حالت	نمره سالانه	نمره برگه امتحانی (نهایی)	وضعیت دانش آموز
۱	۱۰ و بالاتر	۷ و بالاتر	قبول (بدون نیاز به تبصره)
۲	بین ۷ تا ۱۰	هر نمره ای (ملاک نیست)	استفاده از تبصره و تک ماده
۳	کمتر از ۷	هر نمره ای (ملاک نیست)	مردود

این جدول بهت کمک می کنه تا ببینی با نمره هایی که گرفتی، شرایطت برای استفاده از تبصره چطوریه. یادت باشه که این قوانین برای سال ۱۴۰۴ هست و ممکنه تو سال های دیگه تغییر کنه.

نمره سالانه رو چطوری حساب کنن؟ فرمولش دستت بیاد!

خب، یکی از مهم ترین چیزایی که باید بدونی تا بتونی از قانون تبصره استفاده کنی، اینه که اصلا نمره سالانه چیه و چطوری حساب میشه. نمره سالانه با نمره ای که تو برگه امتحان گرفتی فرق می کنه و ترکیبی از نمرات مختلفته. بیا فرمولش رو برات بگم تا قشنگ دستت بیاد:

فرمول محاسبه نمره سالانه برای دوره دوم متوسطه:

(نمره مستمر نوبت اول × 1) + (نمره برگه نوبت اول × 2) + (نمره مستمر نوبت دوم × 1) + (نمره برگه نوبت دوم × 4) / 8 = نمره سالانه

اجازه بده با یه مثال این قضیه رو برات روشن کنم. فرض کن یه دانش آموزی:

• نمره مستمر نوبت اول: ۱۵
• نمره برگه نوبت اول: ۱۳
• نمره مستمر نوبت دوم: ۱۵
• نمره برگه نوبت دوم: ۶

حالا بیا حساب کنیم:

(۱۵ × ۱) + (۱۳ × ۲) + (۱۵ × ۱) + (۶ × ۴) / ۸ =
(۱۵) + (۲۶) + (۱۵) + (۲۴) / ۸ =
۸۰ / ۸ = ۱۰

می بینی؟ نمره سالانه این دانش آموز میشه ۱۰. با اینکه تو برگه نوبت دوم، ۶ گرفته، ولی چون نمره سالانه ش ۱۰ شده، تو این درس قبول میشه و اصلا نیازی به استفاده از تک ماده هم نداره. البته این فقط یه مثال بود که اهمیت نمرات مستمر و نوبت اول رو هم نشون بده.

این نکته رو هم بگم که نمرات تابستانه و غیرحضوری هم تو محاسبه نمره نهایی تاثیر دارن، ولی فرمول محاسبه اونا یه ذره فرق می کنه. مهم اینه که بدونی اگه نمره سالانه ات به حد نصاب نرسه، باید به فکر استفاده از تبصره یا امتحان مجدد باشی.

تبصره برای هر پایه چه شکلیه؟ جزئیات رو بدون!

قانون تبصره و تک ماده، همونطور که گفتیم، تو پایه های مختلف تحصیلی جزئیات خودش رو داره. بیا با هم بررسی کنیم ببینیم تو هر پایه دقیقا چطوریه:

تبصره توی دهم و یازدهم

برای بچه های پایه دهم و یازدهم، شرایط استفاده از تبصره بر اساس همون جدولی هست که بالاتر بهت نشون دادیم. یادت باشه که ملاک اصلی، نمره سالانه هست. اگه نمره سالانه ات:

• بالای ۱۰ باشه: تبریک! قبول شدی و نیازی به تبصره نداری.
• بین ۷ تا ۱۰ باشه: اینجا می تونی از تبصره استفاده کنی. نمره ی برگه امتحانی تو این حالت مهم نیست و نمره سالانه ات ملاکه.
• کمتر از ۷ باشه: متاسفانه مردود میشی و باید دوباره اون درس رو امتحان بدی.

تعداد دروس مجاز برای تبصره تو این پایه ها هم مثل دوازدهم، ۴ درس در کل دوره دوم متوسطه هست که می تونه شامل دروس نهایی و غیرنهایی بشه.

تبصره توی دوازدهم (مهم ترین مرحله برای دیپلم!)

بچه های دوازدهم، این بخش رو حسابی جدی بگیرین! اینجا دیگه پای دیپلم و کنکور وسطه و تصمیماتت خیلی مهمه. برای فارغ التحصیلی و گرفتن دیپلم، شرایط یه ذره دقیق تره:

• باید هم نمره برگه امتحانی نهایی و هم نمره سالانه درس هات رو حساب کنی.
• برای قبولی تو درس های نهایی، باید نمره برگه امتحانی نهایی ت حداقل ۷ و نمره سالانه ات حداقل ۱۰ باشه.
• اگه تو درسی نمره برگه نهایی ت کمتر از ۷ شد، اما نمره سالانه ات بالای ۱۰ بود، می تونی از تبصره استفاده کنی.
• اگه نمره سالانه ات بین ۷ تا ۱۰ باشه (حتی اگه نمره برگه نهایی ت بالای ۷ هم باشه)، بازم از تبصره استفاده می کنی.

تو پایه دوازدهم هم، می تونی برای حداکثر ۴ درس از این قانون استفاده کنی تا فارغ التحصیل بشی و دیپلم بگیری. پس اگه چند تا درس رو نمره نیاوردی، هنوز امید هست!

تبصره توی نهم (متوسطه اول)

برای بچه های دوره اول متوسطه، یعنی پایه های هفتم، هشتم و نهم، قوانین تبصره یه کم متفاوت تره. اینجا دیگه خبری از نمرات نهایی پیچیده نیست، ولی باید حواست به این نکات باشه:

• برای قبولی تو متوسطه اول، باید معدل کل کارنامه ت بالای ۱۰ باشه.
• می تونی حداکثر ۲ بار در کل دوره اول متوسطه (یعنی تو پایه های هفتم، هشتم و نهم روی هم رفته) از تبصره استفاده کنی.
• نحوه ی محاسبه نمره سالانه تو اینجا یه ذره فرق می کنه: نمره سالانه از جمع نوبت اول + ۲ برابر نوبت دوم به دست میاد. اگه نمره سالانه ات بالای ۳۰ باشه، قبولی. اگه کمتر از ۳۰ باشه ولی معدل کل سالانه ات بالای ۱۲ باشه، می تونی از تبصره استفاده کنی.

پس، اگه تو نهم یه درسی رو خوب نبودی، قبل از اینکه از تبصره استفاده کنی، یه نگاهی به کارنامه های هفتم و هشتمت بنداز تا ببینی قبلا چند بار از این فرصت استفاده کردی.

تبصره روی معدل و کنکور چه اثری داره؟

خیلی ها نگران این هستن که اگه از قانون تبصره استفاده کنن، چه بلایی سر معدل و آینده تحصیلی شون میاد. بریم ببینیم اوضاع از چه قراره:

اولین نکته ای که باید بدونی اینه که نمره ای که با استفاده از تبصره قبول میشی، همون نمره پایینی که قبلا گرفته بودی، تو کارنامه ت ثبت میشه. یعنی نمره ات معجزه نمی کنه و مثلا از ۷ تبدیل به ۱۰ نمیشه. فقط کنارش می نویسن قبول با تبصره یا یه همچین چیزی.

خب، طبیعیه که اگه نمره پایینی تو کارنامه ات ثبت بشه، این نمره روی معدل کل دیپلمت تاثیر منفی میذاره. یعنی معدلت رو می کشه پایین. این قضیه برای دانش آموزای دوازدهم که می خوان کنکور بدن، خیلی مهمه، چون معدل دیپلم تاثیر مستقیمی تو نتیجه کنکور داره.

اگه از تبصره استفاده کردی و معدلت اومد پایین و این موضوع برات مهمه، اصلا نگران نباش! یه فرصت خوب به اسم ترمیم معدل داری. با قانون ترمیم معدل، می تونی دوباره تو امتحانات درس هایی که نمره خوبی نگرفتی یا با تبصره پاس کردی، شرکت کنی و نمره ات رو بالا ببری. این کار باعث میشه نمره ی جدید و بالاترت تو سوابق تحصیلی کنکورت ثبت بشه و تاثیر مثبتی روی نتیجه ات داشته باشه. پس تبصره یه راه نجاته، اما ترمیم معدل، راهی برای بهتر کردن شرایط!

یادت نره، نمره ای که با تبصره قبول میشی، همون نمره پایین قبلیه که تو کارنامه میشینه و می تونه معدلت رو پایین بیاره. برای همین، اگه به فکر کنکور و آینده تحصیلی ت هستی، ترمیم معدل رو جدی بگیر.

اگه دلت نمی خواد تبصره بزنی، چیکار کنی؟

خب، شاید فکر کنی که نمی خوای از تبصره استفاده کنی، چون می دونی که نمره ت ثابت می مونه و روی معدلت تاثیر منفی می ذاره. حق داری! اصلا هم جای نگرانی نیست، چون آموزش و پرورش برای این مورد هم راهکار گذاشته. تو چند تا گزینه داری که می تونی ازشون استفاده کنی:

1. شرکت تو امتحانات شهریور ماه: اگه دلت نمی خواد درسی رو با تبصره پاس کنی، می تونی با یه درخواست کتبی به مدرسه، ازشون بخوای که تو رو برای امتحانات شهریور ماه ثبت نام کنن. این یه فرصت دوباره ست که نمره ات رو بالا ببری و دیگه نیازی به تبصره نداشته باشی.
2. جایگزینی نمرات: یه خبر خوب اینه که اگه تو امتحانات شهریور شرکت کنی و نمره ی بالاتری نسبت به خرداد بگیری، نمره ی بالاتر (یعنی نمره ی شهریور) جایگزین نمره ی قبلی میشه و تو کارنامه ات ثبت میشه. اما اگه نمره ات تو شهریور پایین تر اومد، نمره ی بالاتر (نمره ی خرداد) همون قبلیه که ثبت شده باقی می مونه و تازه می تونی اونجا تصمیم بگیری که از قانون تک ماده استفاده کنی یا نه. پس یه جورایی از این بابت خیالت راحت باشه که نمره ات بدتر نمیشه.
3. امتحانات دی ماه و مدارس بزرگسالان: اگه به هر دلیلی نتونستی تو امتحانات شهریور شرکت کنی یا بازم نمره قبولی رو نیاوردی، می تونی تو امتحانات دی ماه یا حتی تو مدارس بزرگسالان برای اون درس ثبت نام کنی و دوباره امتحان بدی تا پاسش کنی و بالاخره دیپلمت رو بگیری.
4. قانون ترمیم معدل: این یکی یه فرصت طلاییه! اگه از تبصره استفاده کردی یا نمره ی درس هات کلا پایین بوده و میخوای معدلت رو برای کنکور یا هر هدف دیگه ای بهتر کنی، می تونی از قانون ترمیم معدل استفاده کنی. با این قانون، فرصت پیدا می کنی دوباره تو امتحانات درس های خاص شرکت کنی و نمره های بهتری بگیری که تو سوابق تحصیلی کنکورت لحاظ میشه و معدلت رو بالا می بره.

پس می بینی، همیشه یه راهی هست که بتونی وضعیت تحصیلی ت رو بهتر کنی و مجبور نیستی حتما از تبصره استفاده کنی اگه دوست نداری.

چند تا نکته مهم که باید بدونی!

حالا که حسابی با قانون تبصره و تک ماده آشنا شدی، چند تا نکته مهم هست که باید حتما بدونی تا دیگه هیچ ابهامی برات نمونه:

• پیگیری وضعیت تحصیلی: همیشه از طریق مدرسه یا سایت my.medu.ir وضعیت تحصیلی خودت و فرزندت رو چک کن. اینجوری میتونی از آخرین تغییرات و بخشنامه ها باخبر باشی و به موقع تصمیم بگیری.
• تبصره به صورت خودکار اعمال میشه: اگه شرایط استفاده از تک ماده رو داشته باشی، معمولا خود سیستم آموزشی به صورت خودکار این قانون رو برات اعمال می کنه و نیازی به درخواست کتبی تو نیست. مگر اینکه خودت نخوای و کتبی درخواست بدی که می خوای امتحان بدی و نمره بهتر بگیری.
• تبصره برای دروس نظریه، نه عملی/مهارتی: یادت باشه، این قانون بیشتر برای درس های نظریه و شامل درس های عملی، کارگاهی یا مهارتی (مثل دروس شاخه های کار و دانش که نمره قبولی ۱۲ دارن) نمیشه.
• عدم دریافت هزینه: برای اعمال قانون تبصره و تک ماده، هیچ هزینه ای ازت دریافت نمیشه. پس اگه مدرسه ای بابت این موضوع پولی ازت خواست، بدون که قانونی نیست و می تونی پیگیری کنی.
• فرصت تکرار پایه: خیلی وقتا دانش آموزا فکر می کنن اگه چند تا درس بیفتن، باید دوباره سال رو تکرار کنن. اما اینجوری نیست! معمولاً بهت فرصت داده میشه که تو امتحانات شهریور یا دی ماه شرکت کنی و پاس بشی. تکرار پایه تو شرایط خیلی خاص و با تعداد زیادی درس افتاده و معدل پایین اتفاق می افته.

تو متوسطه دوم، می تونی برای ۴ درس از تبصره استفاده کنی و این کار کاملاً خودکار انجام میشه. یادت باشه، این قانون فقط برای دروس نظریه است و هیچ هزینه ای نداره.

جمع بندی

خب، تا اینجا با هم مفصل درباره چند درس میشه تبصره زد و تمام جزئیات مربوط به قانون تک ماده و تبصره صحبت کردیم. دیدیم که این قانون یه فرصت خیلی خوبه برای دانش آموزایی که به هر دلیلی نتونستن تو یه درس یا چند تا درس نمره قبولی رو بگیرن. فهمیدیم که تو دوره دوم متوسطه، می تونی برای حداکثر ۴ درس از این امکان استفاده کنی و تو دوره اول متوسطه، این عدد به ۲ درس محدود میشه. همچنین با شرایطش، نحوه محاسبه نمره سالانه، تاثیرش روی معدل و گزینه های جایگزینش هم آشنا شدیم.

با اینکه تبصره می تونه یه کمک بزرگ باشه، ولی همیشه بهتره که ازش به عنوان آخرین راهکار استفاده کنی. تلاش برای گرفتن نمرات بالا تو طول سال تحصیلی، نه تنها از استرس های شب امتحان کم می کنه، بلکه باعث میشه معدل بهتری داشته باشی که تو کنکور و آینده تحصیلی ت حسابی به دردت می خوره. پس با آگاهی از این قوانین، با خیال راحت تر درس بخون و اگه خدای نکرده مشکلی پیش اومد، بدون که راه هایی برای حلش وجود داره.