تو را است معجزه در کف…

 حضرت آیت الله خامنه ای رهبر معظم انقلاب اسلامی، یک بیت از سروده ی گذشته خود را در جلسه ای مرتبط در آستانه عملیات وعده صادق قرایت کردند که در آن به داستان معجزه عصای حضرت موسی (علیه السّلام) اشاره شده بود.

به گزارش ایکسل، به همین مناسبت رسانه KHAMENEI.IR ماجرای معجزه عصای حضرت موسی (علیه السّلام) را براساس آیات قرآن به همراه تفسیر حضرت آیت الله خامنه ای، در این یادداشت بررسی کرده است.

 «تو را است معجزه در کف ز ساحران مهراس
عصا بیفکن و از بیم اژدها مگریز»

در این بیت از صنعت شعری «تلمیح» استفاده شده است. «تلمیح» این است که شاعر یا نویسنده در ضمنِ کلام به آیه، حدیث، داستان، شعر یا مَثَل رایجی اشاره کند بدونِ این که اصل آیه، حدیث، داستان، شعر یا مَثَلْ را بیاورد.(1)

این بیت نیز تلمیح به آیات 68 و 69 سوره مبارکه طه و آیه 31 سوره مبارکه قصص و آیات مشابه آن است. این آیات به دو دوره ی آغازین رسالت حضرت موسی (ع) و دوره مبارزه او با فرعونیان اشاره دارد. اینکه چگونه معجزه الهی توانست مومنان را بر ابرقدرت فرعون غلبه دهد. به همین دلیل این معجزه، دارای پیام های مهم سیاسی، اجتماعی و تربیتی است. در این یادداشت، آیات مربوط به اعجاز عصای حضرت موسی را تبیین نموده و به این پیام ها اشاره می کنیم.

 دوران اعجاز عصای موسی
قرآن کریم درباره اعجاز عصای حضرت موسی (ع) در پنج دوره و حادثه سخن می گوید. 1) دوره آغاز رسالت موسی، 2) دوره رویارویی با فرعون و درباریان، 3) دوره مبارزه با فرعون در برابر ساحران، 4) حادثه شکافته شدن رود نیل، 5) حادثه جوشیدن چشمه آب برای بنی اسراییل. در ادامه، به هر یک از این موارد بر اساس آیات قرآن اشاره می نماییم.
 
 1) آغاز رسالت حضرت موسی (ع)
آن گاه که موسی همراه خانواده اش از مَدین به سمت مصر روانه شد، در کنار کوه طور آتشی دید. هنگامی که موسی به سراغ آتش رفت، از درختی که آنجا قرار داشت ندای الهی را شنید. آن ندا دوباره تکرار شد:
«وَ اَنْ اَلْقِ عَصَاکَ فَلَمَّا رَآهَا تَهْتَزُّ کَاَنَّهَا جَانٌّ وَلَّیٰ مُدْبرًا وَ لَمْ یُعَقِّبْ یَا مُوسَیٰ اَقْبلْ وَ لَا تَخَفْ اِنَّکَ مِنَ الْآمِنِینَ»(2)
ای موسی! عصایت را به زمین بیفکن. موسی عصای خویش را انداخت. عصا اژدهایی شد که با سرعت ماری کوچک می خزید. وقتی موسی عصایش را این گونه دید، هراسان روی گرداند و فرار کرد و به پشت سر خودش هم نگاه نکرد. ندا شد: ای موسی، پیش آی و نترس، تو از کسانی هستی که ایمنند. موسی با آرامش و اطمینان خاطر عصا را به دست می گیرد. او در همان آغاز رسالت از خداوند تقاضای یاری می کند. خداوند درخواست او را اجابت می کند و هارون را به عنوان یاور راستین او مامور می کند. سپس به هر دو می فرماید:
«اذْهَبَا اِلَیٰ فِرْعَوْنَ اِنَّهُ طَغَیٰ»(3)
به سوی فرعون بروید!
همین مضمون در سوره مبارکه طه، آیات 17 تا 21 و در سوره مبارکه نمل، آیات 7 تا 10 تکرار شده است.
 
 2) اولین رویارویی با فرعون و درباریان
آنگاه که خداوند موسی را با معجزات خود به سوی فرعون و اشرافیان دربارش به رسالت برانگیخت، آنها رسالت او را دروغ شمردند. موسی در پاسخ به آنها گفت: من از طرف خدا معجزه روشنی دارم. فرعون گفت: اگر معجزه ای آورده ای، چنانچه در این ادّعا راستگویی، آن را نشان ده.
«فَاَلْقَیٰ عَصَاهُ فَاِذَا هِیَ ثُعْبَانٌ مُبینٌ»(4)
پس موسی عصایش را افکند و ناگهان اژدهایی شد که هیچ شک و تردیدی در آن راه نداشت.
 
 3) مبارزه با فرعون در برابر ساحران
بعد از اینکه موسی معجزه خود را به فرعون و درباریانش نشان داد، آنها وی را انکار کردند و برای مبارزه با او طرحی ریختند. آنها ساحران و جادوگران را دعوت به مبارزه با موسی کردند. روز وعده فرارسید و همگان حاضر شدند. ساحران با اطمینان به پیروزی خود، گفتند: ای موسی تو اوّل عصای خویش می افکنی یا ما آغاز کنیم؟ موسی گفت: شما آنچه دارید بیفکنید. آنها ریسمان ها و چوب دستی هایشان را افکندند. ناگهان بر اثر سحرشان چنین وانمود می کرد که آنها مارهایی هستند که به سرعت می خزند. موسی با مشاهده ی جادوی بزرگ آنان اندک ترسی احساس کرد، ترسی که تنها در دلش بود، نه در چهره اش آشکار شد و نه در کردارش اثر گذاشت.

«قُلْنَا لَا تَخَفْ اِنَّکَ اَنتَ الْاَعْلَیٰ * وَ اَلْقِ مَا فِی یَمِینِکَ تَلْقَفْ مَا صَنَعُوا اِنَّمَا صَنَعُوا کَیْدُ سَاحِرٍ وَ لَا یُفْلِحُ السَّاحِرُ حَیْثُ اَتَیٰ»(5)
به موسی گفتیم: مترس که تو قطعاً از هر جهت از آنان برتری. آنچه در دست راست داری بیفکن؛ چون بیفکنی اژدهایی می شود که ساخته های ساحران و جادوگران را می بلعد؛ زیرا آنچه آنان ساخته اند ترفند ساحران است و ساحر هرجا درآید پیروز نخواهد شد. پس موسی عصایش را به زمین افکند. عصا اژدها شد و سحر ساحران را یکسره در کام خود فروبرد. ساحران چنان تحت تاثیر حق قرار گرفتند که بی اختیار به سجده افتادند و گفتند: ما به پروردگار هارون و موسی ایمان آوردیم.

همین معنا در سوره مبارکه شعراء، آیات 43 تا 48 و سوره مبارکه اعراف، آیات 115 تا 122 بیان شده است.
 
 4) شکافته شدن رود نیل
آنگاه که موسی بنی اسراییل را از چنگ طاغوت نجات داد، در میانه ی راه به رود نیل رسیدند. همراهان موسی خود را در بن بست دیدند و از طرفی لشکریان فرعون را مشاهده می کردند که لحظه به لحظه به آنان نزدیک می شوند. همراهان موسی ترسان و لرزان گفتند: حتماً ما به چنگ لشکریان فرعون خواهیم افتاد. موسی گفت: هرگز چنین نخواهد شد، زیرا پروردگارم با من است و مرا یاری می کند و به زودی مرا به راهی که موجب نجات ماست رهنمون می کند.
«فَاَوْحَیْنَا اِلَیٰ مُوسَیٰ اَنِ اضْرِبْ بعَصَاکَ الْبَحْرَ فَانفَلَقَ فَکَانَ کُلُّ فِرْقٍ کَالطَّوْد الْعَظِیمِ»(6)

پس به موسی وحی کردیم: با عصایت به این دریا بزن. او عصایش را به دریا زد، بی درنگ دریا به صورت دو بخش شکافته شد و هر بخشی چون پاره کوهی بزرگ گشت. پس ما موسی و همراهانش را وارد شکاف دریا کردیم و فرعون و لشکریانش را به آنجا نزدیک ساختیم تا وارد آن شوند و موسی و کسانی را که با او بودند، همه را از دریا عبور دادیم و نجات بخشیدیم. سپس فرعونیان را با برهم آوردن آب دریا غرق کردیم.
 
 5) جاری شدن چشمه های آب
بنی اسراییل پس از نجات از چنگال طاغوت و زندگی در دوران حکومت موسی، حوادث مهمی را سپری کردند. یکی از آنها زمانی بود که موسی برای قومِ خود از خدا آب خواست.
«فَقُلْنَا اضْرِبْ بعَصَاکَ الْحَجَرَ فَانفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتَا عَشْرَهَ عَیْنًا»(7)
به موسی گفتیم: با عصایت بر آن سنگ بزن. پس موسی با عصایش بر آن سنگ زد. سپس دوازده چشمه از آن سنگ جوشید، به طوری که مشخصاً هر طایفه ای از آنها آبشخور خود را شناخت و گفتیم: از روزی خدا بخورید و بیاشامید و تبهکارانه در زمین فساد نکنید.

همین مضمون در سوره مبارکه اعراف آیه 160 نیز آمده است.
 
 پیام های تربیتی معجزه عصای موسی
اینک با تدبر در آیات قرآن کریم، به برخی پیام های سیاسی، اجتماعی و تربیتی «معجزه عصای موسی» می پردازیم.
 
 الف) رمز اعجاز عصای موسی
در تمام آیات یاد شده، این خداوند است که به موسی دستور می دهد از عصا استفاده کند. وَ اَنْ اَلْقِ عَصَاکَ…،(8) وَ اَلْقِ مَا فِی یَمِینِکَ…،(9) اضْرِبْ بعَصَاکَ الْبَحْرَ…،(10) اضْرِبْ بعَصَاکَ الْحَجَرَ…(11)

به گفته موسی، آنچه در دست اوست، چوب دستی بیش نیست. موسی بر آن چوب دستی تکیه میکند، برای گوسفندانش برگ درختان را می ریزد و کارهای روزمره زندگی را انجام می دهد.(12) اما خداوند ساده ترین وسیله ها را به بزرگترین معجزه ها و نشانه ها تبدیل می کند و همان ها را ابزاری برای پیروزی مومنان و شکست دشمنان قرار می دهد. فرعون را به خدا دعوت می کند، ساحران را شکست می دهد، بنی اسراییل را از رود بزرگ نیل نجات می دهد و نیازهای زندگی مردم بنی اسراییل را پاسخ می دهد.

این قانون الهی است هر چیزی که به قدرت خداوند متصل شد، به معجزه ای بزرگ تبدیل می شود؛ خواه مانند دوران انقلاب، مُشتی باشد در برابر توپ و تانک یا مانند دوران جنگ تحمیلی، سلاحی باشد در برابر موشک دشمن و خواه موشکی باشد در برابر گنبد آهنین! این همان سخن قرآن کریم است که می فرماید: «وَ مَا رَمَیْتَ اِذْ رَمَیْتَ وَ لٰکِنَّ اللَّهَ رَمَیٰ»(13) یعنی ای پیامبر! هنگامی که به سوی دشمنان تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد.

در حادثه ی رود نیل نیز معجزه عصای موسی یک پیام بسیار مهم دارد. «قانون طبیعی این است که آب، سَیَلان داشته باشد. آب نمیتواند بدون سیلان باشد و بایستد امّا قانون طبیعی نقض میشود با عصای موسی… اعتقاد ما این است و ما معتقدیم که قوانین را خدا آفریده و همین قوانین را خود خدا باید اراده کند تا عمل کنند؛ عمل قوانین هم در هر لحظه به اراده ی پروردگار است و اگر اراده کند که عمل نکنند، عمل نمیکنند؛ یعنی دست خدا بسته نیست که شما فکر کنید قانونی که به وسیله ی خدای متعال به وجود آمد، دیگر نمیتواند جلویش را بگیرد.»(14)
 
 ب) راز پیروزی موسی علیه فرعون
آنگاه که خداوند موسی و برادرش هارون را به مصاف فرعون می فرستد، آن دو می گویند: می ترسیم پیش از آن که پیام تو را ابلاغ کنیم، ما را کیفر کند یا سر به طغیان بردارد. خداوند می فرماید: من با شما هستم. البته آن دو «از کشتن نمیترسیدند، گفتند کار نصفه کاره میمانَد.»(15)

خداوند در موارد متعددی به موسی و هارون و بنی اسراییل می فرماید: «نترسید!»
«قَالَ خُذْهَا وَ لَا تَخَفْ…،(16) قَالَ لَا تَخَافَا اِنَّنِی مَعَکُمَا…،(17) قُلْنَا لَا تَخَفْ اِنَّکَ اَنتَ الْاَعْلَیٰ،(18) لَا تَخَافُ دَرَکًا وَ لَا تَخْشَیٰ(19)»

دلیل نترسیدن یک چیز است: «خدا با شماست!». «خدای متعال به حضرت موسی فرمود: اِنَّنِی مَعَکُمَا اَسْمَعُ وَ اَرَیٰ ؛ نترسید، نترسید، واهمه نکنید، دچار اشتباه در محاسبه نشوید، خدا با شما است. فرمود: اِنَّنی مَعَکُما. دو نفر انسان غیرمسلّح در مقابل جمعیّت عظیم نیروی فرعونی، علی الظّاهر هیچ چیزی نیستند امّا در باطن همه ی قدرت متعلّق به اینها است، چون قدرت متعلّق به خدا است.»(20)

همین ایمان موسی به معیت الهی در هنگامه رویارویی با بن بست رود نیل نیز وجود دارد. «بنی اسراییل که با موسی بودند، خوفشان برداشت، گفتند که یا موسی! الان به ما میرسند… ما را میگیرند و قتل عام میکنند. موسی چه جواب داد؟ حضرت موسی در جواب گفت: قٰالَ کَلاّٰ ، هرگز چنین چیزی پیش نخواهد آمد؛ چرا؟ اِنَّ مَعِی رَبِّی؛ معیّت این است. خدا با من است.»(21)

این واقعه به وضوح تقابل دو تفکر و دو گفتمان را نشان می دهد. جریانی که همیشه تحت تاثیر ابرقدرتی ظاهری دشمنان خدا، بهانه ای برای انحراف از مسیر خدا دارند و تفکری که با توکل بر خدا همیشه در مسیر الهی مقاومت میکنند و میدانند در زندگی الهی بن بستی وجود ندارد.
 
 ج) راز اطمینان قلب موسی
موسی در کوران مبارزه با فرعونیان، دارای اطمینان قلب بود. راز این اطمینان قلب را باید در ایمان به وعده های صادق الهی دانست. ایمان به وعده های الهی مانند وعده پیروزی، وعده شکست دشمن، وعده گشایش و آسایش، وعده آینده روشن، باعث اطمینان قلب در معرکه مبارزه می شود. «همواره تحقق معجزگون وعده های الهی، نشانه ی امیدبخشی است که تحقق وعده های بزرگتر را نوید میدهد. حکایت قرآن از دو وعده ای که خداوند به مادر موسی  داد، نمونه ای از این تاکتیک ربوبی است… تحقق وعده ی اول که وعده ی کوچکتر و مایه ی دلخوشی مادر بود، نشانه ی تحقق وعده ی رسالت شد، که بسی بزرگتر و البته مستلزم رنج و مجاهدت و صبر بلندمدت بود.»(22)

آنگاه که خداوند می خواهد به موسی آرامش دهد، موسی را به دوران کودکی اش می برد. «آنگاه که فرعونیان قصد کشتن تو را در نوزادی داشتند، به مادرت الهام کردیم که تو را درون صندوقی بگذارد و وعده دادیم که تو را به او بازمیگردانیم و تو را بازگرداندیم!»(23)

راز یادآوری این خاطره برای موسی این است که بداند «وَ لِتَعْلَمَ اَنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ»(24) «بداند که این وعده ای که ما دادیم – و گفتیم منجی را میفرستیم و کسی را خواهیم فرستاد که بنا است جامعه ی بنی اسراییل را در مصر از استضعاف خارج کند – وعده ی درستی است؛ دلش مطمین بشود، و خاطرجمع بشود.»(25) «خدای متعال برای اینکه دلها را به تحقق وعده های آینده قرص کند، برخی از این وعده ها را در کوتاه مدت اجرا میکند.(26)  «[وقتی] که حضرت موسی در قصر فرعونی به آغوش مادر برگشت، خدای متعال میفرماید:… این وعده ی اوّلی را برایش تحقق دادیم، برگرداندیم تا بداند وعده ی خدا درست است؛ آن وعده ی دوم هم محقق خواهد شد.»(27)  «دیدی وعده ی اول چه طور زود عملی شد؟ دیدی بچه یی که در راه خدا داده بودی، چه طور زود به تو برگشت؟ آن وعده هم به همین شیرینی تحقق پیدا خواهد کرد.»(28)

خداوند در دوران مبارزه با طاغوت پهلوی و بعد از آن نیز بارها وعده های صادق خود را به جامعه اسلامی نشان داده است. وعده های صادقی که نوید پیروزی نهایی را دارند.
 
 د) خدای موسی یکی است!
با تدبر در دورانهای مختلف معجزه حضرت موسی (ع) در می یابیم، اعجاز الهی منحصر به موضوع مبارزه نیست؛ بلکه خدای دوران انقلاب موسی همان خدای دوران حکومت اوست. همان خدایی که به عصای موسی قدرت استدلال بر فرعون را می دهد، ساحران را به ایمان وا می دارد و برای زندگی بنی اسراییل آب می جوشاند. وقتی خداوند به کسی قدرت بدهد، تنها در مسایل نظامی قدرت نمی دهد. خدای عرصه های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی، علمی، فرهنگی و سبک زندگی نیز همان خدای عرصه نظامی است. اعجاز عصای موسی این پیام تربیتی را دارد که در عرصه اقتصادی، روابط خارجی، چالشهای فرهنگی و سبک زندگی نیز باید گفت: 
لَا تَخَفْ اِنَّکَ اَنتَ الْاَعْلَیٰ * وَ اَلْقِ مَا فِی یَمِینِکَ… (29)
تو را است معجزه در کف ز ساحران مهراس
عصا بیفکن و از بیم اژدها مگریز
موسی به این سخن باور داشت. لذا با همان عصایی که فرعونیان را شکست داد، زندگی اقتصادی بنی اسراییل را نیز سروسامان می داد. جاری کردن چشمه های آب برای بنی اسراییل یکی از این نمونه هاست.
 
 ه) استقامت، شرط معجزه
قانون و سنت الهی بر پیروزی حق بر باطل است؛ اما این قانون شرط دارد. معجزه ها آنگاه در زندگی انسان کارآیی دارند که شروط آنها فراهم باشد. «فرعون در مقابل حضرت موسیٰ یک قدرت فایقه ای بود؛ زینت، اموال، استعداد، سلاح، پول، همه چیز در اختیار او بود؛ موسیٰ دست تنها بود؛ از خدای متعال درخواست کرد، استغاثه کرد؛ خداوند متعال در جواب فرمود: قالَ قَد اُجیبَت دَعوَتُکُما؛ دعای شما دو نفر را -موسیٰ و هارون را- ما قبول کردیم، مستجاب کردیم، امّا شرط دارد: فَاستَقیما وَ لا تَتَّبعآنِّ سَبیلَ الَّذینَ لا یَعلَمون؛ بایستید، استقامت کنید. استقامت در میدان جنگ نظامی یک جور است، در میدان جنگ سیاسی یک جور است، در میدان جنگ اراده ها یک جور است؛ در همه ی اینها استقامت لازم است. اگر ملّتها و زبدگان و نخبگان استقامت را فراموش نکنند، قطعاً پیروزی نصیب خواهد شد.»(30)
 
 و) ایام الله فراموش نشود!
خداوند در آیات دیگری از قرآن کریم به حضرت موسی (ع) دستور می دهد تا «ایام الله» را در ذهن مردم زنده نگه دارد و نگذارد به فراموشی سپرده شود. «وَ لَقَد اَرسَلنا موسیٰ بآیاتِنا… وَ ذَکِّرهُم باَیّامِ اللَّهِ؛(31) توصیه میکند، دستور میدهد حضرت موسیٰ را که «ذَکِّرهُم باَیّامِ الله».»(32) «یعنی ایّام الله باید در یاد مردم باقی بماند.»(33) ایام الله «یعنی آن روزی که دست قدرت خدا را انسان در حوادث مشاهده می کند.»(34) ایام الله «روزهای نقطه ی عطف تاریخ و روزهای تاریخ ساز»(35) است. روز شکست طاغوت فرعون، روز ایمان ساحران، روز عبور پیروزمندانه از رود نیل و غرق شدن فرعونیان، همگی از روزهایی هستند که دست قدرت خداوند آنها را برای جامعه ایمانی به ارمغان آورده است.
در دوران معاصر نیز چند حادثه مهم جزو ایام الله است.(36) یکی از موارد اخیر، حادثه در هم کوبیدن پایگاه آمریکایی پس از شهادت سردار حاج قاسم سلیمانی است. «این که یک نیرویی، یک ملّتی، این قدرت را دارد، این توان روحی را دارد که به یک قدرت متکبّر زورگوی عالم این جور سیلی بزند، نشان دهنده ی دست قدرت الهی است، پس آن روز جزو ایّام الله است.»(37) مورد دیگر، عملیات طوفان الاقصی علیه رژیم صهیونیستی است. «به معنای واقعی کلمه، حادثه ی طوفان الاقصی یک حادثه ی تاریخ ساز بود؛ توانست جدول سیاستهای آمریکا در این منطقه را به هم بریزد.»(38) چرا که هرچند «طوفان الاقصی علیه رژیم صهیونیستی است، امّا آمریکازدایی است.» (39) از جمله موارد ایام الله، حمله تنبیهی دلاورمردان نظام اسلامی به رژیم صهیونیستی است.

خلاصه اینکه بر اساس دستور قرآن کریم، همان طور که روزهای پیروزی موسی بر فرعونیان نباید به فراموشی سپرده شود، دیگر ایام الله نیز نباید از یاد مردم و امت اسلامی به فراموشی سپرده شود. ایمان و امید به «نصرت الهی و دست قدرت خداوند» را با این پیام قرآن زنده نگه داریم:

«تو را است معجزه در کف ز ساحران مهراس
عصا بیفکن و از بیم اژدها مگریز»

(1 . امین شیرازی احمد، آیین بلاغت، شرح فارسی مختصرالمعانی، ج 4، ص 593 و 594 (با این قید تفاوت «اقتباس» با «تلمیح» معلوم می شود. «تلمیح» مثل این بیت که به داستان یوسف اشاره دارد: یوسف گم گشته بازآید به کنعان غم مخور/ کلبۀ احزان شود روزی گلستان غم مخور (حافظ غزل 255) و «اقتباس» مثل: از سر شب تا سحر بر آن رخ چون آفتاب / برفشاندم زلف او «حتی توٰارت بالحجاب»؛ سورۀ ص، آیۀ 32)

(2 سوره قصص، آیه 31

(3 سوره طه، آیه 43

(4 سوره اعراف، آیه 107

(5 سوره طه، آیه 68و69

(6 سوره شعراء، آیه 63

(7 سوره بقره، آیه 60

(8 سوره قصص، آیه 31

(9 سوره طه، آیه 69

(10 سوره شعراء، آیه 63

(11 سوره اعراف، آیه 160

(12 سوره طه، آیه 18

(13 سوره انفال، آیه 17

(14 حضرت آیت الله خامنه ای، تفسیر سوره جمعه، ص 23

(15بیانات در دیدار بسیجیان، 1395/09/03

(16 سوره طه، آیه 21

(17 سوره طه، آیه 46

(18 سوره طه، آیه 68

(19 سوره طه، آیه 77

(20 بیانات در دیدار مداحان اهل بیت (ع)، 1397/12/07

(21 بیانات در دیدار بسیجیان به مناسبت هفته ی بسیج، 1395/09/03

(22 بیانات در اجلاس جهانی علما و بیداری اسلامی، 1392/02/09

(23 سوره طه، آیات 37 تا 40

(24 سوره قصص، آیه 13

(25 بیانات در دیدار پژوهشگران و کارکنان موسسه «دارالحدیث» و پژوهشگاه «قرآن و حدیث»، 1393/03/21

(26 بیانات در دیدار مردم قم، 1391/10/19

(27 بیانات در دیدار مردم قم، 1391/10/19

(28 بیانات در دیدار جمعی از آزادگان، 1369/06/26

(29 سوره طه، آیه 68و69

(30 بیانات در دیدار مسیولان نظام و میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی، 1396/09/15

(31 سوره ابراهیم، آیه 5

(32خطبه های نماز جمعه تهران، 1398/10/27

(33خطبه های نماز جمعه تهران، 1398/10/27

(34 خطبه های نماز جمعه تهران، 1398/10/27

(35 خطبه های نماز جمعه تهران، 1398/10/27

(36 یادداشت تحلیلی «پاسداشت ایام الله»، https://farsi.khamenei.ir/others-note?id=44891

(37 خطبه های نماز جمعه تهران، 1398/10/27

(38 بیانات در دیدار بسیجیان، 1402/09/08

(39 بیانات در دیدار بسیجیان، 1402/09/08

پایان خبر ایکسل

تو را است معجزه در کف…