دغدغه های روحی افراد سالمند و بروز چند مشکل در دوران سالمندی

آفتاب نیوز :

به طور قراردادی، سالمند به فردی اطلاق می شود که پا به سن 65 سالگی می گذارد. شرایط فیزیکی که برای سالمند به مرور به وجود می آید، مانند کاهش قدرت بدنی، کاهش قدرت دید و شنوایی، خمیدگی، کندی در حرکت، ریزش مو، کاهش قدرت عضلانی، کاهش ظرفیت ریه ها، آشفتگی و اختلال در حافظه و…، همگی موجب اضمحلال تدریجی فرد سالمند می شود.

در حقیقت سالمندی یک پدیده طبیعی در زندگی هر فرد است و همه افراد آن را تجربه خواهند کرد، اما با توجه به شرایط طبیعی دوران پیری، تجربیات متفاوتی از زندگی را خواهند داشت و این تجربیات ممکن است شیرین یا تلخ باشد. در میان این تجربیات شیرین یا تلخ، سالمند با مشکلاتی نیز روبرو خواهد شد که موجبات سخت شدن یک زندگی معمولی و انجام فعالیت های روزانه را برای او دشوار می کند؛ دورانی که پاره ای از مشکلات روحی را برای سالمندان به همراه خواهد داشت.

براساس اعلام موسسه خیریه کهریزک، آلزایمر، افسردگی و اضطراب، بی خوابی، کم خوابی یا پر خوابی، احساس تنهایی و طردشدگی، عدم ارتباط و فعالیت های اجتماعی، ترس از مرگ و عدم امید به زندگی و… مواردی از این مشکلات هستند.

آلزایمر

بیماری آلزایمر یا فراموشی، اختلالی است که در ذهن اتفاق افتاده و به مرور زمان توانایی های ذهنی شخص را کاهش می دهد. آلزایمر، از بارزترین اختلالات ذهنی است که بیشتر در سنین سالمندی رخ می دهد و زندگی فرد سالمند را به شدت درگیر می کند.

مغز یک انسان سالم 10 بیلیون نورون دارد که وظیفه انتقال سیگنال های الکتریکی به اعضای داخلی بدن و ماهیچه ها را بر عهده دارد. آلزایمر این ارتباط میان نورونی را از بین برده و در ادامه، موجب اختلال در عملکرد نورون ها و در نهایت، مرگ سلول های مغزی خواهد شد.

زمینه بروز آلزایمر به طور معمول، ارثی و اکتسابی و به صورت خفیف تا شدید بروز می کند. این اختلال قادر است به شدت زندگی سالمند و اطرافیان او را تحت تاثیر قرار دهد و در زندگی روزانه او اختلال ایجاد کند. سالمند مبتلا به آلزایمر، دچار فراموشی شده و فراموشی او در عملکردش تاثیر خواهد گذاشت. در نوع خفیف این اختلال ذهنی، فرد با عدم تمرکز و در نوع شدید آلزایمر، سالمند حتی ممکن است فرزندان خود را نشناسد و در برخی از موارد تشنج و اختلال در خواب و مشکلات دیگر مانند از دست دادن کنترل ادرار به وجود بیاید.

برای این بیماری، درمان پیشرفته ای وجود ندارد و بهترین راه، پیشگیری از وقوع یا در صورت بروز، کنترل آن است.

افسردگی و اضطراب

اگرچه ممکن است افسردگی و اضطراب در هر سنی رخ دهد، اما سالمندان به مقدار بسیار زیادی در معرض ابتلا به این اختلال روحی قرار دارند. افراد مبتلا، احساساتی نظیر ناراحتی، پوچی، اضطراب، ناامیدی، درماندگی، بی ارزشی، بی قراری یا شرمساری را تجربه می کنند. آن ها انگیزه و اشتیاق به انجام فعالیت های روزانه خود را از دست می دهند، نسبت به انجام کارهایی که برایشان لذت بخش است، دیگر احساس خوبی ندارند و به انجام آن فعالیت ها مبادرت نمی ورزند.

افراد افسرده دچار اختلال خواب، بی میلی به غذا و کم اشتهایی می شوند. در برخی موارد، در تمرکز و به خاطر سپردن جزییات و تصمیم گیری دچار مشکل می شوند. در برخی موارد شدید افسردگی فرد اقدام به خودکشی می کند. احساس خستگی، کوفتگی، کاهش انرژی بدن و مشکلات گوارشی و اختلالات دیگر، همگی از علایم افسردگی هستند.

افسردگی در یک فرد سالمند به دلیل از دست دادن حمایت اجتماعی، بازنشستگی، مصرف دارو، سابقه افسردگی ارثی، ترس از پیری، ترس از تنها زندگی کردن، ترس از طرد شدن، بیماری های مزمن، پیر شدن بدن، مرگ همسر و عوامل دیگر، ممکن است تشدید یابد.

بی خوابی، کم خوابی یا پر خوابی

اختلالات خواب در یک فرد سالمند، از دیگر عواملی است که ممکن است او را دچار بحران اختلالات روحی کند. اختلالات خواب ناشی از بیماری خاص یا افسردگی و…، سلامت سالمند را به مخاطره خواهد انداخت.

عدم ارتباط و فعالیت های اجتماعی

عوامل بسیار زیادی ممکن است بر روی فعالیت های اجتماعی یک فرد سالمند تاثیر گذاشته و فعالیت های او را به حداقل برساند. عواملی چون بیماری، افسردگی، عدم انگیزه برای برقراری ارتباط با دیگران، ترس از ارتباط با دیگران و…، همگی باعث می شود سالمند تنها ماندن در خانه را ترجیح دهد و از بیرون رفتن و ارتباط گرفتن با همسالان خود و حتی اقوام و فرزندانش سر باز زند. تنها ماندن در خانه برای یک سالمند پیامدهای بدی به همراه خواهد داشت. افزایش ابتلا به افسردگی، آلزایمر، متوهم شدن، با خود حرف زدن و تحلیل رفتن توانایی برقراری ارتباط با دیگران از جمله پیامدهای تنها ماندن در خانه خواهد بود. 

احساس تنهایی و طردشدگی

با بزرگ شدن فرزندان خانواده و ترک منزل به منظور یافتن شغل یا تشکیل خانواده، والدین کم کم تنها شده و از طرفی نیز کهولت سن و شرایط مربوط به آن به سراغ والدین خواهد آمد و این پدیده تقریبا برای اکثر والدین اتفاق می افتد. پیری به مرور احساس تنهایی و طرد شدگی برای همه افراد سالمند را به همراه خواهد داشت. این احساس نیز ممکن است منجر به اختلال در رفتار سالمند شده، انگیزه اش را برای ادامه زندگی از دست بدهد و در چنین حالتی، دچار افسردگی، اضطراب و غیره شود.

ترس از مرگ و عدم امید به زندگی

در برخی افراد میانسال، با پدیدار شدن علایم پیری، ترس از مرگ با علایم متفاوتی نظیر نگرانی، اضطراب، به زبان آوردن نگرانی ها و… بروز می کند. اگرچه این ترس به دلیل ناراحتی جدایی از همسر، فرزندان، عزیزان و شرایط مطلوب زندگی و ترس از تنها شدن، طبیعی است، اما در حجم گسترده تر، این تفکرات می تواند سالمند را پریشان و به افسردگی بکشاند. ترس از مرگ در سالمندانی که در تنهایی زندگی می کنند بسیار بیشتر از سالمندانی است که در کنار خانواده یا در آسایشگاه های سالمندان زندگی می کنند.   

فعالیت های مفید جهت جلوگیری از ابتلا به بیماری های روحی- ذهنی در افراد سالمند

از مهم ترین فعالیت ها در جهت کاهش و عدم بروز اختلالات روحی در سالمند این است که او را در میان جمع قرار داد تا عواملی چون تنهایی بر او غلبه نکنند. قرار گرفتن در جمع همسالان و تعاملات اجتماعی و همچنین مراقبت های لازم از یک سالمند می توانند به شدت از مبتلا شدن سالمند به بیماری های روحی جلوگیری کند.

مراقبت های پزشکی، اهمیت دادن به رژیم غذایی سالم، مصرف به موقع داروها، ملاقات های گاه و بی گاه، تماس های تلفنی و تصویری، هم نشینی و صحبت کردن در مورد موضوعات مختلف، ورزش های ملایم متناسب با شرایط فیزیکی سالمند، محول کردن وظایف سبک بر دوش آنان برای حس مفید بودن، ملاقات با روان پزشک و مشاور در صورت نیاز، تنظیم خواب، ایجاد شرایط و جو آرام خانوادگی به دور از تشنج و تنش، عدم حبس کردن خود در منزل، گردش و تفریح، فعالیت های مشابه با افراد جوان تر، داشتن استقلال مالی و غیره، همگی از عوامل بسیار مهمی هستند که موجب جلوگیری از ابتلا به بیماری های روحی و ذهنی در افراد سالمند می شوند.