توقیف یک سوم حقوق برای مهریه

وقتی صحبت از مهریه می شه و خانمی اون رو مطالبه می کنه، یکی از سوالات مهم اینه که چقدر از حقوق مرد بابت مهریه توقیف می شه؟ جواب اینه که معمولاً یک سوم یا یک چهارم از حقوق و مزایای دریافتی مرد، اون هم بعد از کم کردن کسورات قانونی مثل مالیات و بیمه، برای مهریه توقیف می شه. این درصد بستگی به وضعیت تاهل و داشتن فرزند داره که جلوتر مفصل راجع بهش صحبت می کنیم.

مهریه، که خیلی ها ازش به عنوان پشتوانه مالی زن یاد می کنن، از لحظه عقد حق قانونی خانمه و می تونه هر وقت که خواست، اون رو مطالبه کنه. تو این بین، ممکنه شرایطی پیش بیاد که خانم برای گرفتن مهریه اش به روش های قانونی متوسل بشه. یکی از این روش ها که هم رایجه و هم تاثیرگذار، توقیف حقوق همسره. فرقی نمی کنه که شما خانم هستید و دنبال راهی برای گرفتن مهریه اید، یا آقا هستید و می خواید بدونید چه حقوق و تکالیفی دارید؛ این مقاله براتون نوشته شده تا با زبانی ساده و خودمونی، همه چیز رو درباره توقیف حقوق بابت مهریه روشن کنه. از قوانین و تبصره ها گرفته تا راه های مطالبه و حتی راهکارهای قانونی برای آقا، همه رو با هم مرور می کنیم.

مهریه، حق قانونی که باید بشناسیم

اول از همه، بیاید با هم یه مرور کلی روی مهریه داشته باشیم. این که مهریه چیه و چطور می تونیم اون رو مطالبه کنیم، پایه و اساس بحث ماست.

مهریه چیه و چطور میشه گرفت؟

مهریه رو حتماً شنیده اید؛ مالیه که مرد موقع عقد ازدواج به زن خودش متعهد می شه بده. این مهریه می تونه سکه باشه، ملک باشه، پول نقد یا هر چیز دیگه ای که دو طرف سرش توافق کرده باشن. مهم اینه که مهریه از لحظه جاری شدن صیغه عقد، به مالکیت زن درمیاد و اون می تونه هر وقت که خواست، حتی یک روز بعد از عقد، اون رو مطالبه کنه.

برای مطالبه مهریه، دو تا مسیر اصلی وجود داره: یکی از طریق دادگاه خانواده و دیگری از طریق اجرای ثبت. انتخاب هر کدوم از این مسیرها، به شرایط خاص خودتون بستگی داره. مثلاً اگه سند ازدواج شما رسمی باشه، می تونید اول از طریق اجرای ثبت اقدام کنید که معمولاً سریع تره. اما اگه اختلافات دیگه هم در کار باشه یا اجرای ثبت به نتیجه نرسه، مسیر دادگاه خانواده بازه.

اصلاً چرا حقوق رو توقیف می کنن؟

شاید براتون سوال پیش بیاد که چرا اصلاً باید حقوق یک نفر رو بابت مهریه توقیف کرد؟ خب، وقتی خانمی مهریه اش رو مطالبه می کنه و مرد هم توانایی پرداخت یک جای اون رو نداره یا همکاری نمی کنه، توقیف حقوق یکی از مطمئن ترین راه ها برای تضمین پرداخت مهریه است. این کار به زن کمک می کنه که به حق قانونی خودش برسه و از طرفی، به مرد هم این امکان رو می ده که بدهی اش رو به صورت اقساطی (از طریق کسر از حقوقش) پرداخت کنه. این روش جلوی خیلی از مشکلات بعدی رو می گیره و به نوعی، عدالت رو برقرار می کنه.

قوانین می گن چقدر از حقوق می تونه برای مهریه توقیف بشه؟

خب، رسیدیم به مهم ترین بخش ماجرا. این که دقیقاً چقدر از حقوق قراره برای مهریه کسر بشه، یه سری قاعده و قانون داره که باید بدونیم. این میزان یک سوم یا یک چهارم حقوق برای مهریه هست که به وضعیت زندگی مرد برمی گرده.

• اگه مرد مجرد باشه یا همسر و فرزند نداشته باشه: تو این حالت، طبق قانون، یک سوم حقوق و مزایای اون برای مهریه توقیف می شه.
• اگه مرد متاهل باشه یا فرزند تحت تکفل داشته باشه: در این صورت، قانون بیشتر هوای خانواده رو داره و فقط یک چهارم از حقوق و مزایاش برای مهریه توقیف می شه. اینجا هدف اینه که مرد هنوز بتونه از پس هزینه های اصلی زندگی خودش و خانواده اش بربیاد.

حالت ویژه برای حقوق بازنشستگان

یه نکته مهم دیگه هم در مورد بازنشسته هاست. چه بازنشسته مجرد باشه و چه متاهل و فرزند داشته باشه، همیشه و در همه حالت ها، فقط یک چهارم از حقوق بازنشستگی اون برای مهریه توقیف می شه. این یه قانون ثابته و تفاوتی نمی کنه.

جزئیات مهم توقیف حقوق؛ از صفر تا صد

حالا که فهمیدیم چه مقدار از حقوق قراره توقیف بشه، بریم سراغ جزئیات بیشتری که دونستنشون واقعاً ضروریه. مثلاً اینکه اصلاً چه چیزهایی جزو حقوق و مزایا حساب می شن و چی نمی شن.

منظور از حقوق و مزایا دقیقاً چیه؟

وقتی قانون می گه حقوق و مزایا، دقیقاً چه چیزهایی رو شامل می شه؟ این یه سوال خیلی خوب و مهمه، چون تو محاسبه میزان کسر شده، نقش کلیدی داره.

حقوق و مزایای قابل توقیف معمولاً شامل این موارد میشه:

• حقوق پایه: همون حقوقی که هر ماه به عنوان حداقل دریافتی مشخصه.
• فوق العاده های مستمر: یعنی مزایایی که به صورت ثابت و هر ماه پرداخت می شن، مثل فوق العاده شغل، فوق العاده سختی کار (در صورتی که مستمر باشه) و امثال این ها.
• حق اولاد مستمر: حق اولاد که به طور ثابت به کارمند پرداخت می شه، جزو حقوق و مزایای قابل توقیف محسوب می شه.

تفاوت حقوق پایه و دریافتی خالص

یکی از ابهامات اصلی اینه که توقیف از حقوق پایه انجام می شه یا دریافتی خالص؟ طبق قانون، یک سوم یا یک چهارم حقوق برای مهریه، بعد از کم کردن کسورات قانونی محاسبه و کسر می شه. این کسورات قانونی شامل مواردی مثل مالیات حقوق، سهم بیمه کارمند و بازنشستگی می شه که به حکم قانون و بدون اینکه کارمند بخواد، از حقوقش کم می شن.

اما یه نکته مهم اینجاست: اقساط وام و دیگر تعهداتی که کارمند خودش به اختیار و اجازه داده از حقوقش کسر بشه، تو محاسبه اون یک سوم یا یک چهارم تأثیری ندارن. یعنی اول کسورات قانونی کم می شه، بعد یک سوم یا یک چهارم از باقی مونده حقوق، برای مهریه توقیف می شه و بعد از اون، اگه چیزی موند، اقساط وام ها کم می شه. به عبارتی، مهریه اولویت داره.

باید به این نکته مهم دقت کنید که مبلغ اقساط وام و دیگر تعهداتی که با اختیار و اجازه مستخدم از حقوق وی کسر می شود، در محاسبه یک چهارم و یا یک سوم حقوق و مزایا تأثیری ندارد؛ یعنی مهریه بر این نوع کسورات اولویت دارد.

موارد غیرقابل توقیف: این ها رو نمی شه برای مهریه گرفت!

همه چیز تو حقوق و مزایای مرد قابل توقیف نیست. یه سری از پرداخت ها هستن که ماهیت غیرمستمر دارن و قانون اجازه نمی ده برای مهریه توقیف بشن. این موارد شامل:

• پاداش پایان خدمت
• عیدی
• اضافه کار
• حق مأموریت
• کارانه
• و به طور کلی، هر مزایای دیگه ای که به صورت مستمر و ماهیانه به کارمند پرداخت نمی شه.

پس اگه مردی اضافه کار زیاد می گیره یا عیدی خوبی بهش می دن، خانم نمی تونه روی توقیف اون ها برای مهریه حساب کنه.

چه وقت هایی حقوق رو نمی شه توقیف کرد؟

قانون در موارد خاصی، استثنائاتی رو در نظر گرفته و گفته که حقوق یا مزایای بعضی افراد، اصلاً قابل توقیف نیست. این ها رو هم باید بدونیم:

• حقوق و مزایای نظامیان در حال جنگ: طبیعیه که تو شرایط حساس جنگ، نباید فشاری از این بابت روی نیروهای نظامی باشه.
• مستمری مددجویان کمیته امداد امام خمینی (ره) و سازمان بهزیستی: این افراد خودشون تحت پوشش حمایت های اجتماعی هستن و قطعاً مستمری شون برای زندگی حداقلیه، بنابراین قابل توقیف نیست.

غیر از این موارد، یه نکته مهم دیگه اینه که میزان توقیف حقوق مهریه، حتی در مواردی که مجازه، حداکثر همون یک سوم یا یک چهارم هست و توقیف بیشتر از این میزان، ممنوعیت قانونی داره.

ببینیم چطور یک چهارم و یک سوم حقوق رو حساب می کنن؟

حالا بیاید یه مثال بزنیم تا این قضیه برامون شفاف تر بشه.

فرض کنید یه آقایی داریم که حقوق پایه و مزایای مستمرش ماهیانه 20 میلیون تومانه. کسورات قانونی (مثل مالیات و بیمه) هم ماهانه 2 میلیون تومانه. این آقا 3 میلیون تومن هم قسط وام بانکی داره که از حقوقش کم می شه.

قدم اول: کم کردن کسورات قانونی

20 میلیون تومان (حقوق و مزایا) – 2 میلیون تومان (کسورات قانونی) = 18 میلیون تومان

حالا این 18 میلیون تومان، مبنای محاسبه یک سوم یا یک چهارم قرار می گیره.

حالت اول: اگه آقا مجرد باشه یا همسر و فرزند نداشته باشه (توقیف یک سوم حقوق برای مهریه)

18 میلیون تومان ÷ 3 = 6 میلیون تومان

پس 6 میلیون تومان از حقوق ایشون برای مهریه توقیف می شه.

حالت دوم: اگه آقا متاهل باشه یا فرزند تحت تکفل داشته باشه (توقیف یک چهارم حقوق برای مهریه)

18 میلیون تومان ÷ 4 = 4.5 میلیون تومان

تو این حالت، 4.5 میلیون تومان از حقوق ایشون برای مهریه توقیف می شه.

بعد از این که سهم مهریه کسر شد، حالا از باقیمانده حقوق، اقساط وام و سایر تعهدات اختیاری کم می شن. دیدید که اقساط وام روی محاسبه یک سوم یا یک چهارم تأثیری نداشت.

مراحل مطالبه مهریه از طریق توقیف حقوق

خب، تا اینجا فهمیدیم میزان توقیف حقوق مهریه چقدره و از چه چیزهایی کسر می شه. حالا بریم سراغ اینکه چطور این فرآیند توقیف حقوق انجام می شه. دو تا مسیر اصلی وجود داره: یکی از طریق دادگاه خانواده و یکی از طریق اجرای ثبت.

مسیر دادگاه خانواده

اگه تصمیم گرفتید از طریق دادگاه خانواده برای مطالبه مهریه از حقوق شوهر اقدام کنید، این مراحل رو باید طی کنید:

1. تقدیم دادخواست مطالبه مهریه: اول باید یه دادخواست به دادگاه خانواده بدید و توی اون، مهریه رو مطالبه کنید.
2. صدور حکم و اجراییه: بعد از رسیدگی دادگاه و اگه حق با شما باشه، دادگاه حکم به پرداخت مهریه می ده. بعد از قطعیت حکم، می تونید درخواست صدور اجراییه کنید.
3. مراحل ابلاغ به محل کار زوج: وقتی اجراییه صادر شد، شما باید درخواست توقیف حقوق بابت مهریه رو به اجرای احکام دادگاه بدید. اجرای احکام یه نامه به محل کار همسر شما (اداره، شرکت، سازمان) می فرسته و بهشون ابلاغ می کنه که باید ماهیانه یک سوم یا یک چهارم از حقوق ایشون رو کسر و به حساب دادگاه واریز کنن. این کار طبق ماده 97 قانون اجرای احکام مدنی انجام می شه.
4. نقش مدیر یا رئیس سازمان: مدیر یا رئیس محل کار زوج، طبق قانون، موظفه که این کسر رو انجام بده و حقوق رو به حساب دادگاه بفرسته. اگه این کار رو انجام نده، خودش مسئولیت قانونی داره.

مسیر اجرای ثبت

اگه سند ازدواج شما رسمی باشه، می تونید از طریق اجرای ثبت هم برای کسر از حقوق برای مهریه اقدام کنید. مراحلش تقریباً شبیه به دادگاهه، ولی تفاوت هایی هم داره:

1. درخواست صدور اجراییه از دفترخانه ازدواج: باید به دفترخانه ازدواجی که عقد رو اونجا ثبت کردید، مراجعه کنید و درخواست صدور اجراییه برای مهریه رو بدید.
2. ارجاع پرونده به اجرای ثبت: دفترخانه بعد از بررسی، اجراییه رو صادر می کنه و پرونده به اداره اجرای ثبت ارجاع داده می شه.
3. مراحل توقیف حقوق و مزایا توسط اجرای ثبت: شما باید تو اداره اجرای ثبت، درخواست توقیف حقوق همسرتون رو بدید. اجرای ثبت هم مثل دادگاه، نامه ای به محل کار همسرتون می فرسته و دستور کسر حقوق رو صادر می کنه.

چقدر طول می کشه تا حقوق توقیف بشه؟

این که مدت زمان توقیف حقوق برای مهریه چقدره، یه سوال پرتکراره. راستش، زمان دقیقی نمی شه براش گفت، چون به عوامل مختلفی بستگی داره. مثلاً سرعت عمل شما تو پیگیری پرونده، شلوغی دادگاه یا اجرای ثبت، و همکاری محل کار زوج. اما به طور معمول، از زمان ارائه درخواست تا شروع کسر حقوق، ممکنه بین بیست روز تا یک ماه طول بکشه. البته این یک زمان تقریبیه و ممکنه کمتر یا بیشتر بشه.

توقیف حقوق بازنشستگی؛ داستانش چیه؟

اگه مرد بازنشسته باشه، خانم می تونه از حقوق بازنشستگی و مهریه اون هم مطالبه مهریه کنه. همونطور که قبل تر گفتیم، توقیف حقوق بازنشستگی همیشه به میزان یک چهارم هست، فرقی هم نمی کنه که مرد بازنشسته متاهل باشه یا مجرد. مراحل توقیف هم شبیه به توقیف حقوق شاغلینه؛ یعنی باید از طریق دادگاه یا اجرای ثبت اقدام کرد و حکم رو به صندوق بازنشستگی مربوطه ابلاغ کرد.

ریزه کاری ها و قوانین جدیدی که باید بدانید

تو این بخش می خوایم بریم سراغ یه سری نکات تکمیلی و البته یه قانون جدید که دونستنش واقعاً براتون مفید خواهد بود.

آیا می شه توقیف حقوق رو از بین برد یا متوقف کرد؟ (رفع توقیف مهریه)

این سوالی که خیلی از آقایون می پرسن: آیا میشه این توقیف حقوق رو رفع توقیف حقوق مهریه کرد؟ خب، باید بگم که توقیف حقوق برای مهریه، معمولاً تا زمانی که تمام مهریه پرداخت نشده باشه یا طرفین به توافق دیگه ای نرسیده باشن، ادامه پیدا می کنه و به راحتی قابل رفع نیست. یعنی اون یک سوم یا یک چهارم، هر ماه به صورت مستمر کسر می شه تا کل بدهی صاف بشه.

فقط در شرایط خاصی ممکنه این کسر موقتاً متوقف بشه یا تغییر کنه، مثلاً:

• اگه مرد و زن با هم توافق کنن و زن از ادامه کسر حقوق صرف نظر کنه.
• اگه کل مبلغ مهریه از طریق کسر حقوق یا روش های دیگه پرداخت بشه.
• اگه مرد درخواست اعسار (ناتوانی در پرداخت) بده و دادگاه برای پرداخت، اقساط دیگه ای رو تعیین کنه که ممکنه روی میزان کسر از حقوق تاثیر بذاره (که البته این هم بیشتر روی مبلغ نهایی بدهی و مدت زمان پرداخت تاثیر داره، نه لزوماً روی درصد کسر).

قانون جدید ۱۴۰۳ دیوان عدالت اداری برای مهریه چی میگه؟

یه خبر مهم تو سال ۱۴۰۳ اومد که خیلی ها رو درگیر خودش کرد. دیوان عدالت اداری یه رأی صادر کرد که تکلیف حقوق و مزایا رو تو بحث قانون جدید مهریه و توقیف حقوق روشن تر کرد. قبلاً بعضی سازمان ها مثل شرکت ملی نفت ایران، بخشنامه هایی داشتن که دقیقاً مشخص می کرد چه اقلامی از حقوق و مزایا برای مهریه قابل توقیفه (مثل حقوق پایه، فوق العاده ویژه و…).

اما دیوان عدالت اداری با این استدلال که تفسیر قانون فقط در صلاحیت مجلس شورای اسلامیه یا قضات موقع رسیدگی به پرونده، اون بخشنامه ها رو ابطال کرد. معنی این رأی چیه؟ معنی اش اینه که دیگه یه لیست ثابت و از پیش تعیین شده برای همه سازمان ها وجود نداره که بگه حقوق و مزایا شامل چی میشه. حالا تفسیر اینکه منظور از حقوق و مزایا برای کسر از حقوق برای مهریه دقیقاً چیه و چه مواردی قابل توقیفه، به عهده قاضی پرونده یا شعبه مجری حکم افتاده.

این تغییر مهمیه، چون انعطاف بیشتری به قضات می ده تا با توجه به شرایط خاص هر پرونده و عرف اون سازمان، تصمیم بگیرن. پس دیگه نمی شه به یه بخشنامه کلی استناد کرد و باید دید قاضی هر پرونده چه تفسیری از این موضوع داره.

وقتی حقوق توقیف شد، مرد چیکار می تونه بکنه؟

اگه شما آقا هستید و حقوق تون بابت مهریه توقیف شده، نگران نباشید، راه های قانونی برای مدیریت این وضعیت وجود داره:

1. دادخواست اعسار از پرداخت مهریه: اگه واقعاً توانایی پرداخت مهریه رو به صورت یک جا یا حتی اون یک سوم/یک چهارم رو ندارید و این کسر از حقوق باعث شده که از پس هزینه های ضروری زندگی تون برنیاید، می تونید درخواست اعسار از مهریه و حقوق بدید. دادگاه بعد از بررسی وضعیت مالی شما (از طریق تحقیق از شهود، بررسی اموال و فیش حقوقی)، ممکنه مهریه رو براتون تقسیط کنه. مثلاً به جای اینکه هر ماه یک چهارم حقوق کسر بشه، ممکنه مبلغ کمتری به صورت قسطی تعیین کنه. البته این موضوع باز هم به نظر قاضی برمی گرده.
2. توافق با زوجه: همیشه بهترین راه حل، توافق بین خودتونه. اگه بتونید با همسرتون به یه توافق منطقی برسید که مثلاً مهریه رو چطور و با چه مبلغی پرداخت کنید، می تونید از فرآیندهای طولانی دادگاهی و کسر از حقوق جلوگیری کنید یا حداقل میزان کسر رو مدیریت کنید.

برای روشن شدن بحث اعسار از مهریه، یه نمونه دادخواست آورده ایم:

نمونه دادخواست اعسار از پرداخت مهریه با حقوق (از سوی زوج)

• خواهان: زوج (همسر)
• خوانده: زوجه (همسر سابق یا فعلی)
• خواسته: اعسار از پرداخت مهریه – تقسیط مهریه
• دلایل و منضمات دادخواست:
  1. فیش حقوقی صادره از سازمان متبوع
  2. استشهادیه با امضای حداقل 2 نفر از افرادی که از وضعیت مالی شما مطلع هستند.
  3. شهادت شهود (حداقل دو نفر که در دادگاه شهادت بدهند شما معسر هستید).
  4. دادنامه محکومیت به پرداخت مهریه.

متن نمونه:

ریاست محترم دادگاه خانواده

با احترام، به استحضار می رساند که اینجانب ………………… (نام و نام خانوادگی زوج) فرزند ………………… به کد ملی …………………، به موجب دادنامه شماره ………………… مورخ ………………… صادره از شعبه ………………… دادگاه خانواده …………………، محکوم به پرداخت مهریه به تعداد ………………… سکه بهار آزادی در حق همسرم/همسر سابقم ………………… گردیده ام. در حال حاضر، به دلیل توقیف یک سوم/یک چهارم حقوق ماهیانه اینجانب از محل کار ………………… به مبلغ ………………… تومان (همانطور که فیش حقوقی پیوست گواه است) و با توجه به مشکلات اقتصادی، کسورات اجباری، تعهدات مالی و هزینه های جاری زندگی، قادر به تأمین مخارج اولیه خود و خانواده ام (در صورت وجود) نیستم و پرداخت مهریه به صورت کنونی برایم مقدور نمی باشد. از دادگاه محترم استدعا دارم با عنایت به فیش حقوقی و استشهادیه پیوست و شهادت شهود، نسبت به پذیرش دادخواست اعسار اینجانب و تقسیط مهریه بر اساس توانایی پرداخت واقعی بنده، دستور مقتضی را صادر فرمایید.

یک وکیل متخصص چطور به این پروسه کمک می کنه؟

موضوع مهریه و توقیف حقوق، یه موضوع حقوقی کاملاً تخصصی و پیچیده ست. چه شما خانم باشید و بخواهید مهریه تون رو مطالبه کنید، و چه آقا باشید و با این دعوا مواجه شده باشید، کمک گرفتن از وکیل متخصص مهریه می تونه بازی رو عوض کنه. یک وکیل کاربلد:

• به شما تو تنظیم دادخواست ها و درخواست های قانونی کمک می کنه.
• بهترین مسیر (دادگاه یا اجرای ثبت) رو با توجه به شرایط شما پیشنهاد می ده.
• مسیر پرونده رو تسریع می کنه و از اشتباهات احتمالی جلوگیری می کنه.
• در صورت نیاز به اعسار از مهریه، بهترین دفاعیات رو ارائه می ده.
• به شما کمک می کنه تا با قوانین جدید و ریزه کاری ها آشنا بشید و حقوقتون پایمال نشه.

پس اگه تو این مسیر قرار گرفتید، حتماً یه مشاوره حقوقی خوب بگیرید تا با خیال راحت تری قدم بردارید.

نتیجه گیری

در آخر کلام، چه شما خانم باشید که دارید برای گرفتن حقوقتون تلاش می کنید، و چه آقا باشید که باید با این قضیه کنار بیاید، توقیف یک سوم حقوق برای مهریه یا یک چهارم اون، یه موضوع کاملاً قانونیه و باید باهاش آشنا باشید. فهمیدن اینکه چقدر و چطور از حقوق کسر می شه، چه مواردی قابل توقیف هستن و چه مواردی نیستن، چطور میشه این روند رو پیگیری کرد یا اگه لازم شد، چطور از خودتون دفاع کنید، همه و همه بهتون کمک می کنه که با چشم بازتری تصمیم بگیرید و عمل کنید. یادمون باشه که آگاهی، همیشه بهترین ابزار برای حفظ حقوقمونه. پس اگه باز هم سوالی داشتید یا حس کردید به کمک تخصصی احتیاج دارید، حتماً از یه وکیل یا مشاور حقوقی کمک بگیرید تا تو این مسیر تنها نمونید.