قربانی شدن اخلاق پزشکی و اعتماد بیماران در دو بیمارستان

در ایکسل بخوانید؛

گروه سلامت خبرگزاری آنا_ یاسر مختاری؛ دو حادثه بیمارستانی که در روز های اخیر اخبار تلخی از آنها منتشر شد موجی از نگرانی را در بین مردم و بسیاری از بیماران ایجاد کرد.

آب مروارید چشم دارد و به هزار و یک امید و آرزو به بیمارستان نگاه در تهران مراجعه می کند که تاری دیدی که آب مروارید بر چشمانش تحمیل کرده برطرف کند و بینایی کامل و روشن به چشم های او باز گردد اما این گونه نمی شود و پس از عمل پرده ای بر چشمان او سایه می افکند سیاهی تنها چیزی است که عصب های بینایی او تشخیص می دهد تاریکی محیط او را فرا می گیرد. نه رنگ درخشان خورشید را و نه آبی بودن آسمان را دیگر درک می کند. آرزو های او حبابی بود که بر اثر خطای عمدی یا غیر عمدی ترکیده است. او تنها قربانی این ماجرا نیست ۸ نفر دیگر با او قربانی می شوند.

به تبریز می رویم ۴ بیمار رفته اند شیمی درمانی کنند آنها و خانواده هایشان هست و نیست خود را گذاشته اند با هزاران مشکل و دم این و آن را دیدن توانسته اند برای بیمارشان دارویی تهیه کنند تا عزیزشان شیمی درمانی شود اما چند نفر داروی شیمی درمانی این بیمار را در جیب خود گذاشته و به جایش به آنها آب مقطر تزریق می کنند و حق بیماران را در بازار آزاد به قیمت گزافی می فروشند این بیماران یک دوره شیمی درمانی را از دست می دهند و معلوم نیست چه هزینه جانی بر آنها تحمیل شود؟

همین چندماه قبل بود که در بیمارستان قائم رشت بیمارانی که به امید درمان آی سی یو ها بستری شده بودند در اثر آتش سوزی جان خود را از دست دادند. چند سال قبل هم در کلینیک در تهران حادثه ای مشابه جان بیمار و کادر درمان را با هم گرفت. سال گذشته نیز یک بیمارستان معروف پایتخت دچار سانحه شد که خوشبختانه با حضور سریع آتش نشانی و تلاش اورژانس این سانحه تلفاتی نداد. اینها جا هایی هستند که آخرین ملجأ دنیوی بیمارانی است که به امید درمان و التیام به آنها مراجعه می کنند اما نه دردی از آنها دوا شد که چه بسا جان آنها نیز در خطر مرگ قرار گرفت.

جایگاه اخلاق پزشکی

مرور این حوادث اعم از عمدی و یا غیرعمدی بودن آنها چند پرسش را مطرح می کند اگر حادثه بیمارستان نگاه عمدی باشد در کنار حادثه تبریز که عمدی بودن آن مشخص شده است اخلاق پزشکی کجای این حوادث قرار می گیرد؟

اخلاق پزشکی که فرد درمانگر را مجاب می کند حتی به دشمن خود نیز اگر کوچکترین شانسی برای زنده ماندن داشته باشد کمک کند تا او زنده مانده و اگر دردی دارد مرهم درد او شود نه اینکه چشم او را نابینا کرده و بر درد بیمار سرطانی افزوده و او را مرگ نزدیک کند؟

از سوی دیگر آیا اصلا نظارتی بر کار درمانگران و یا محیط های بیمارستانی که این اعمال انجام می شود وجود دارد یا خیر یا باید بیمار علاوه بر بیماری پیش از مداوا ترس پس از مداوا را نیز داشته باشد؟ چگونه است که بیمار نباید رنج دیگری غیر از بیماری داشته باشد ضامن جان او مگر نباید پزشک و آن محیط درمانی باشد؟

وزارت بهداشت (تولیت سلامت در کشور) و سازمان نظام پزشکی (نظام صنفی پزشکان و حِرَف پزشک) کجای این حوادث قرار می گیرند؟ آیا صدور بیانیه پس از حادثه آب رفته را به جوی و نور را به چشمان آسیب دیده باز می گرداند؟ تکلیف مردمانی که اکنون در صف نوبت عمل چشم یا شیمی درمانی قرار دارند چه می شود؟ چگونه باید به بیمار و خانواده آنان اعتماد بخشید که دیگر به جای داروی شیمی درمانی آب مقطر به رگ های آنها تزریق نمی شود و دارویی که آنها با هزاران سختی تهیه کرده اند از بیمارستان خارج نشده و سر از بازار آزاد در نمی آورد.

آتش بی اعتمادی

واکنشی که هم نشان داده شده است نه اطمینانی را برای مردم به حاصل می آورد و نه توضیحی در این رابطه و نه حتی ابراز تأسفی که مردم را دلگرم کند. یکی آن را مانند ماشینی چپ شده یک «روال» می داند و آن یکی آن را صرفا یک «حادثه غیر عمدی که نباید پیش می آمد» اولی واکنش رئیس نظام پزشکی و دیگری از سوی جانشین وزیر بهداشت برای حادثه بیمارستان نگاه بود. دریغ از یک همدردی از متولیان نظام سلامت کشور با مردم حادثه دیده و افکار جریحه دار شده عمومی و زدودن ترسی که از این به بعد بیماران و خانواده آنها باید داشته باشند. البته همین که این دو نفر تقصیر را همانند قتل متخصص قلب در یاسوج بر گردن رسانه نینداخته اند باید خدا را شکر کرد.

برخورد کنونی نظام سلامت با این گونه رخ داد ها تکرار یا عدم تکرار اینگونه حوادث را تعیین می کند اگر برخورد قاطعی صورت بگیرد اطمینان به مردم بازخواهد گشت اما اگر با توجیه اینکه روال هست یا اینکه آن را به حادثه ای غیر عمدی تقلیل بدهند  مطمئنا این حوادث در آینده نیز تکرار خواهند شد و چه بسا تعداد قربانیان افزایش پیدا خواهد کرد.

از سوی دیگر فرض کنیم حادثه ای مانند بیمارستان نگاه غیر عمدی باشد و عفونت ناخواسته به چشم بیماران سرایت کرده است؛ با این حال این امر حتی ناخواسته خطای پزشکی بوده و امری از ضمان بودن پزشک یا کادر درمان کم نمی کند. همچنین از مسئولیت مدیریت بیمارستان و دانشگاهی که باید بر عملکرد آن نظارت داشته باشد نمی کاهد. بنابر این مقصران این حادثه نه فقط افرادی هستند که کوتاهی کرده اند بلکه سلسله مراتب بیمارستان و دانشگاه و حتی وزارت بهداشت هم در این رابطه تقصیراتی بر عهده داشته و باید برای جبران آن نخست با مسئولان این حادثه برخورد کرده و در نهایت اعتماد را به خیل بسیار بیماران برگرداند.