لباس و پوشش زنان و مردان در عربستان چگونه است؟

امروزه، لباس و پوشش زنان و مردان در عربستان سعودی تلفیقی از سنت های ریشه دار و تغییرات مدرن است. در سال های اخیر، قوانین پوشش، به ویژه برای بانوان، آزادی بیشتری پیدا کرده و دیگر عبایه و روسری برای همه اجباری نیست، اما رعایت ادب و احترام به فرهنگ محلی همچنان حرف اول را می زند.

تصور خیلی ها از عربستان، کشوری با قوانین پوشش خیلی سخت گیرانه است، اما واقعیت این روزها کمی فرق می کند. عربستان، با تمام پیشینه مذهبی و فرهنگی عمیقش، داره روزهای پر از تغییر و تحول رو تجربه می کنه؛ تغییراتی که ردپاش رو توی سبک زندگی مردم، از جمله نوع پوشش، حسابی می شه دید. چه برای زیارت به مکه و مدینه می روید، چه قصد سفر تفریحی و کاری دارید یا حتی می خواهید اونجا زندگی کنید، دونستن آداب و رسوم پوشش اهمیت زیادی داره. اینجا می خوایم حسابی ریز و درشت این موضوع رو براتون باز کنیم تا با خیال راحت و با احترام به فرهنگ میزبان، از سفرتون لذت ببرید. از لباس های سنتی گرفته تا تغییرات جدید و راهنمایی های کاربردی برای زن ها و مردها، همه چی رو با هم مرور می کنیم.

۱. نگاهی به تحولات پوشش زنان در عربستان سعودی

وقتی اسم عربستان میاد، ممکنه تصویر زنان سیاه پوش با عبایه های بلند و نقاب جلوی چشمتون بیاد. این تصویر تا همین چند سال پیش کاملاً درست بود، اما این روزها داستان فرق کرده و پوشش زنان در عربستان کلی تغییر کرده. بیایید با هم ببینیم این تحولات از کجا شروع شد و الان وضعیت چطوره.

۱.۱. تاریخچه و پوشش سنتی زنان (قبل از اصلاحات)

قدیم ها، تقریباً تا سال های اخیر، پوشش زنان در عربستان یک دست و خاص بود. بیشتر زن ها، به خصوص توی اماکن عمومی، مجبور بودن عبایه بپوشن. عبایه یک لباس بلند و گشاد مثل یک روپوش از سر تا پا بود که تمام بدن رو می پوشوند. رنگش هم معمولاً مشکی بود و حسابی گشاد که فرم بدن اصلاً معلوم نباشه. بعضی زن ها هم علاوه بر عبایه، نقاب می زدن که فقط چشماشون پیدا بود و گروهی هم در مناطق خاص، از برقع استفاده می کردن که صورت رو کامل می پوشوند.

این پوشش فقط یک انتخاب شخصی نبود، بلکه هم قوانین دولتی پشتش بود و هم عرف و فرهنگ جامعه حسابی روی اون تأکید داشت. یعنی اگر یک خانم عبایه و روسری کامل نداشت، احتمالاً با برخورد پلیس مذهبی (هیئت امر به معروف و نهی از منکر) روبرو می شد. این اجبار باعث شده بود که تنوعی توی پوشش زنان در عربستان دیده نشه و همه به یک شکل لباس بپوشن. این قوانین و سنت ها اون قدر ریشه دار بودن که برای خیلی ها فکر کردن به تغییرشون هم سخت بود، اما روزگار همیشه در حال تغییره و عربستان هم از این قاعده مستثنی نبود.

۱.۲. آغاز اصلاحات و اختیاری شدن حجاب در عربستان

همه چیز با روی کار اومدن ولیعهد محمد بن سلمان در سال ۲۰۱۷ شروع شد. ایشون برنامه های بزرگی برای مدرن سازی عربستان داشت و یکی از این برنامه ها، تغییرات پوشش زنان در عربستان بود. سال ۲۰۱۸ بود که یک خبر بزرگ دنیا رو شوکه کرد: محمد بن سلمان اعلام کرد که عبایه و حجاب در عربستان برای زنان دیگه اجباری نیست و زنان خودشون حق انتخاب دارن که چی بپوشن و چقدر خودشون رو بپوشونن. این یک چرخش ۱۸۰ درجه ای توی قوانین پوشش بود که برای خیلی ها باورنکردنی بود.

اینکه حجاب در عربستان اختیاری شد، به این معنی نبود که زنان می تونن هر لباسی که دلشون می خواد بپوشن و بی قید و بند باشن. این اختیار یعنی دیگه اجبار قانونی برای پوشیدن عبایه و روسری وجود نداره و کسی به خاطر نوع پوشش جریمه یا بازداشت نمی شه. ولی یادتون باشه، اختیاری شدن به معنای بی احترامی به عرف و فرهنگ نیست. همچنان انتظار می ره که زنان (چه محلی و چه گردشگر) توی اماکن عمومی یک پوشش متواضعانه داشته باشن. این تغییرات، در واقع، یک قدم بزرگ برای دادن آزادی های فردی بیشتر به زنان بود و نشونه ای از حرکت عربستان به سمت یک جامعه بازتر و مدرن تر.

مهم ترین نکته اینه که وقتی می گیم حجاب در عربستان اختیاری شده، یعنی هیچ قانونی شما رو مجبور به پوشیدن عبایه و روسری نمی کنه و مجازاتی در کار نیست. اما این به معنی بی قید و بند بودن نیست و رعایت ادب و احترام به فرهنگ جامعه همچنان از شما انتظار میره.

۱.۳. پوشش فعلی زنان محلی در عربستان

امروز اگه توی شهرهای بزرگ عربستان مثل ریاض یا جده قدم بزنید، یک دنیای متفاوت رو می بینید. پوشش زنان در عربستان خیلی متنوع شده و دیگه اون یک دستی قدیم نیست. می بینید زنانی که هنوز عبایه و روسری مشکی سر می کنن، زنانی که عبایه های رنگی و مدل دار پوشیدن، و حتی زنانی که بدون روسری توی خیابون راه می رن. حتی بعضی ها فقط یک مانتو بلند رنگی می پوشن و روسری رو کنار گذاشتن.

این تنوع نشون می ده که جامعه عربستان خودش رو با قوانین جدید حجاب در عربستان تطبیق داده و زنان آزادی انتخاب بیشتری دارن. البته، تفاوت هایی بین شهرها هم وجود داره. مثلاً توی شهرهای بزرگ و مدرن تر مثل ریاض و جده، آزادی پوشش بیشتره و معمولاً استقبال بیشتری از تغییرات شده. اما توی شهرهای سنتی تر و مناطق روستایی، همچنان خیلی از زنان ترجیح می دن پوشش کامل رو رعایت کنن یا فشار اجتماعی برای حفظ پوشش سنتی هنوز قوی تره. این تغییرات پوشش زنان در عربستان نشون می ده که جامعه داره به سمتی می ره که هر کسی بتونه انتخاب کنه چطور لباس بپوشه، البته با در نظر گرفتن احترام متقابل و آداب عمومی.

۲. راهنمای پوشش زنان گردشگر در عربستان سعودی

خب، اگه قصد سفر به عربستان رو دارید و یک خانم هستید، حتماً کلی سؤال درباره قوانین پوشش عربستان برای گردشگران توی ذهنتون هست. نگران نباشید، اینجا همه چیز رو براتون روشن می کنیم تا با خیال راحت لباس هاتون رو انتخاب کنید و به سفر برید. یادتون باشه، مهم ترین نکته، رعایت پوشش متواضعانه و احترام به فرهنگ میزبانه.

۲.۱. اصول کلی و توصیه های مهم برای زنان گردشگر

اولین و مهم ترین چیزی که باید بدونید اینه که پوشیدن عبایه و روسری برای زنان گردشگر اجباری نیست. یعنی هیچ قانونی شما رو مجبور نمی کنه که این لباس ها رو بپوشید. اما این به این معنی نیست که می تونید هر چی دلتون خواست بپوشید! ازتون انتظار میره که یک پوشش متواضعانه داشته باشید. منظور از پوشش متواضعانه چیه؟

• لباس هایی بپوشید که شانه ها و بازوهاتون رو بپوشونه.
• طول لباستون حداقل تا زانوها باشه، ترجیحاً بلندتر و تا قوزک پا.
• از لباس های خیلی تنگ، بدن نما، یا شفاف خودداری کنید.
• لباس هایی که عکس ها یا نوشته های توهین آمیز دارن، به هیچ وجه مناسب نیستن.

همیشه یادتون باشه که شما یک مهمان در این کشور هستید و آداب پوشش در عربستان حکم می کنه که به فرهنگ و مردم محلی احترام بذارید. حتی اگر قانونی نباشه، رعایت این نکات باعث می شه که تجربه سفرتون دلپذیرتر بشه و نگاه های منفی رو به خودتون جلب نکنید.

۲.۲. پوشش مناسب برای اماکن مختلف (زنان گردشگر)

چه لباسی برای سفر به عربستان بپوشیم؟ این سؤال بستگی به جایی داره که می خواهید برید. عربستان کشور وسیعیه و هر مکانی ممکنه قوانین و انتظارات خاص خودش رو داشته باشه:

1. مراکز خرید، رستوران ها، هتل ها و اماکن عمومی شهر:

   توی این مکان ها می تونید لباس های گشاد، راحت و بلند مثل مانتو بلند، پیراهن های بلند زنانه (ماکسی)، یا شلوارهای گشاد با بلوزهایی که شانه ها رو می پوشونن، بپوشید. اینجا لازم نیست حتماً روسری داشته باشید، اما اگه یک شال سبک همراهتون باشه و گاهی سر کنید، نشونه احترام شماست و بد نیست.

2. ادارات دولتی، فرودگاه ها، مراکز بهداشتی و درمانی:

   توی این محیط ها، بهتره کمی رسمی تر و پوشیده تر لباس بپوشید. یک مانتو یا لباس بلند و گشاد با آستین بلند بهترین انتخابه. اگه یک روسری ساده هم سر کنید، کاملاً مناسبه.

3. مکان های مذهبی (مسجد الحرام در مکه، مسجد النبی در مدینه):

   اینجا دیگه داستان فرق می کنه و پوشش در مکه و مدینه یک قانون کاملاً مشخص داره. برای ورود به این مکان های مقدس، الزاماً باید پوشش کامل داشته باشید. یعنی یک عبایه (معمولاً مشکی یا رنگ تیره) و روسری یا مقنعه ای که موها و گردن رو به طور کامل بپوشونه. نگران نباشید، اگه عبایه ندارید، می تونید از فروشگاه های اطراف این مساجد به راحتی عبایه بخرید یا کرایه کنید. رعایت این پوشش برای ورود به اماکن مذهبی یک ضرورت قطعیه.

4. مناطق ساحلی و استراحتگاه ها:

   توی هتل های خصوصی، استراحتگاه ها و سواحل مخصوص، آزادی عمل بیشتری برای پوشش اسلامی در عربستان دارید و می تونید لباس شنا بپوشید. اما به محض اینکه از این مناطق خصوصی خارج می شید و قدم به اماکن عمومی می ذارید، باید دوباره اصول پوشش متواضعانه رو رعایت کنید.

در نهایت، همیشه یک شال یا روسری سبک توی کیفتون داشته باشید. ممکنه یک دفعه به یک مکان مذهبی یا یک محیط سنتی تر برخورد کنید و لازم باشه که سرتون رو بپوشونید. این یک راهکار ساده و کاربردی برای رعایت پوشش در اماکن عمومی عربستان و احترام به فرهنگ مردمه.

۲.۳. نکات عملی برای بسته بندی لباس (زنان گردشگر)

آب و هوای عربستان گرمه، به خصوص توی بیشتر ایام سال. پس وقتی دارید لباس هاتون رو برای سفر جمع می کنید، این نکات رو یادتون باشه:

• پارچه های سبک و نخی: سراغ پارچه های خنک، سبک و قابل تنفس برید. نخ، کتان، و ریون گزینه های خوبی هستن که اجازه می دن پوستتون نفس بکشه و توی گرما اذیت نشید.
• رنگ های روشن: لباس های با رنگ روشن، گرما رو کمتر جذب می کنن. رنگ های سفید، کرم، بژ و پاستلی انتخاب های هوشمندانه ای هستن.
• لباس های گشاد: لباس های گشاد جریان هوا رو بهتر حفظ می کنن و از عرق کردن بیش از حد جلوگیری می کنن.
• چند شال سبک: حتماً چند تا شال یا روسری سبک و بزرگ همراهتون داشته باشید. این شال ها هم برای پوشاندن سر و گردن توی مکان های مذهبی یا سنتی کاربرد دارن، و هم می تونن یک لایه محافظ در برابر آفتاب باشن.

۳. پوشش مردان در عربستان سعودی

پوشش مردان در عربستان هم مثل زنان، هم ریشه های سنتی قوی داره و هم توی سال های اخیر یک سری تغییرات رو تجربه کرده. البته این تغییرات برای آقایون به اندازه خانم ها چشمگیر نبوده و بیشتر به جنبه های سلیقه ای و عرفی مربوط میشه تا قوانین سفت و سخت.

۳.۱. لباس های سنتی مردان

لباس سنتی عربستان برای مردان، همون ثوب معروفه. ثوب (که بهش دشداشه یا گندوره هم میگن) یک لباس بلند و یک تکه است که تا قوزک پا می رسه و آستین های بلندی داره. رنگش هم معمولاً سفیده که توی گرمای عربستان حسابی خنک نگه می داره. البته رنگ های دیگه ای مثل بژ یا خاکستری هم وجود داره، به خصوص توی زمستون یا برای مناسبت های خاص. مدل های مختلفی از ثوب هم هست، بعضی ها یقه گرد دارن و بعضی ها یقه دیپلمات. ثوب رو می شه توی هر موقعیتی دید؛ از زندگی روزمره و محل کار گرفته تا مناسبت های رسمی و جشن ها.

کنار ثوب، دوتا جزء مهم دیگه هم برای پوشش سر مردان هست: غتره و عقال. غتره یک دستمال سر مربعی شکل، معمولاً سفید یا شطرنجی قرمز و سفید، که روی سر قرار می گیره. عقال هم یک حلقه سیاه رنگه که روی غتره گذاشته می شه تا اون رو ثابت نگه داره. این پوشش سنتی هم جنبه کاربردی داره (محافظت در برابر آفتاب و شن) و هم نشونه ای از هویت فرهنگی و محلی مردان عربستانیه. البته، خیلی از مردان جوان تر، به خصوص توی شهرهای بزرگ، ترجیح می دن توی زندگی روزمره لباس های غربی بپوشن و ثوب رو فقط برای مناسبت های رسمی و خانوادگی کنار میذارن.

۳.۲. پوشش مردان محلی و گردشگر در اماکن عمومی

برای مردان، چه محلی باشن و چه گردشگر، اصول کلی پوشش توی اماکن عمومی خیلی ساده تره: پوشیدن شلوار بلند و پیراهن یا تی شرتی که شانه ها رو بپوشونه. یعنی:

• توی شهرهای بزرگ، مراکز خرید، رستوران ها و هتل ها، پوشیدن شلوار جین یا پارچه ای بلند با تی شرت آستین کوتاه یا پیراهن (حتی آستین کوتاه) کاملاً پذیرفته ست.
• اجتناب از شلوارک و تاپ بدون آستین: توی مکان های رسمی، دولتی، یا مذهبی، بهتره از پوشیدن شلوارک یا تاپ های بدون آستین خودداری کنید. این لباس ها ممکنه بی احترامی تلقی بشن. برای این جور جاها، شلوار بلند و پیراهن با آستین (حتی آستین کوتاه) بهترین انتخابه.
• آزادی بیشتر در مناطق ساحلی یا تفریحی: توی سواحل، هتل ها و استراحتگاه های خصوصی، می تونید شلوارک و تی شرت بپوشید و هیچ مشکلی نیست. اما وقتی از اونجا خارج می شید، دوباره باید به پوشش عمومی برگردید.

پس در کل، برای مردان گردشگر، سخت گیری ها خیلی کمتر از زنان هست، اما باز هم رعایت ادب و احترام توی پوشش حرف اول رو می زنه. اگه شک دارید، همیشه گزینه پوشیده تر رو انتخاب کنید تا خیالتون راحت باشه.

۳.۳. نکات عملی برای انتخاب لباس مردان

مثل خانم ها، آقایون هم باید لباس های خنک و راحت انتخاب کنن. این نکات رو یادتون باشه:

• لباس های نخی و سبک: به خاطر گرمای هوا، لباس های نخی و کتان بهترین گزینه هستن.
• رنگ های روشن: رنگ های روشن گرما رو کمتر جذب می کنن.
• پیراهن و شلوار بلند: حتماً چند تا پیراهن آستین کوتاه یا آستین بلند و شلوار بلند (جین، کتان، پارچه ای) همراه داشته باشید.
• کفش راحت: برای پیاده روی توی شهر، کفش های راحت و خنک فراموش نشه.

۴. نکات مهم فرهنگی و اجتماعی مرتبط با پوشش و رفتار عمومی

سفر به عربستان، علاوه بر دونستن قوانین لباس محلی عربستان و پوشش در اماکن عمومی عربستان، نیاز به درک یک سری نکات فرهنگی و اجتماعی هم داره. این نکات به شما کمک می کنه که سفر دلپذیرتری داشته باشید و به فرهنگ و آداب مردم محلی احترام بذارید.

• احترام و ادب:

  مردم عربستان به ادب و احترام خیلی اهمیت می دن. از هرگونه رفتار نامتعارف و جلب توجه کننده خودداری کنید. مثلاً ابراز محبت در ملاء عام (بوسیدن، بغل کردن) یا بلند صحبت کردن و خندیدن بیش از حد ممکنه درست تلقی نشه.

• تأثیر ماه رمضان:

  اگه سفرتون توی ماه مبارک رمضان هست، یادتون باشه که قوانین پوشش و رفتار عمومی محافظه کارانه تر می شه. بهتره که پوشش کامل تری داشته باشید و توی ساعات روز از خوردن و آشامیدن در ملاء عام خودداری کنید. خیلی از رستوران ها و کافه ها هم در طول روز تعطیل هستن.

• قوانین عکاسی و فیلمبرداری:

  از افراد محلی، به خصوص زنان، بدون اجازه عکاسی یا فیلمبرداری نکنید. این کار ممکنه بی احترامی تلقی بشه و باعث ناراحتی اون ها بشه. همیشه قبل از گرفتن عکس، ازشون اجازه بگیرید.

• رفتار متواضعانه:

  یک رفتار عمومی متواضعانه، چه در پوشش و چه در گفتار و حرکات، حس احترام شما رو به فرهنگ میزبان نشون می ده. از هرگونه بحث سیاسی یا مذهبی حساس با افراد محلی خودداری کنید.

• تعامل با جنس مخالف:

  توی اماکن عمومی، آقایون و خانم ها باید با احترام و فاصله ی مناسب با هم تعامل کنن. دست دادن با جنس مخالف، به خصوص اگر طرف مقابل خودش پیش قدم نشه، ممکنه درست نباشه.

با رعایت این نکات ساده، نه تنها خودتون از سفرتون لذت بیشتری می برید، بلکه نشون می دید که به فرهنگ و ارزش های مردم عربستان احترام می گذارید.

نتیجه گیری

خلاصه که لباس و پوشش زنان و مردان در عربستان، این روزها دیگه اون چیزی نیست که خیلی ها فکر می کنن. عربستان در حال تجربه تغییرات عمیق اجتماعیه و این تغییرات، قوانین جدید حجاب در عربستان رو برای زنان به ارمغان آورده و آزادی های فردی بیشتری بهشون داده. عبایه و روسری برای زنان گردشگر دیگه اجباری نیست، اما یک پوشش متواضعانه همیشه توصیه می شه. برای آقایون هم اصول پوشیدن شلوار بلند و تی شرت یا پیراهن که شانه ها رو بپوشونه، کافیه.

مهم ترین چیزی که باید با خودتون به عربستان ببرید، احترام به فرهنگ و عرف محلیه. با اینکه قوانین تغییر کرده، اما این کشور همچنان ریشه های عمیق مذهبی و فرهنگی داره. پوشش مناسب و رفتاری محترمانه، نشونه ای از درک شما از این فرهنگه و کمک می کنه تا تجربه سفرتون نه تنها بدون دردسر، بلکه بسیار دلپذیر و فراموش نشدنی باشه. پس با اطلاعات کامل و خیال راحت، خودتون رو برای یک سفر جذاب و متفاوت به عربستان آماده کنید!

سوالات متداول

آیا حجاب برای زنان گردشگر در عربستان سعودی اجباری است؟

خیر، حجاب در عربستان برای زنان گردشگر، شامل عبایه و روسری، اجباری نیست و قانوناً کسی شما را به پوشیدن آن مجبور نمی کند. اما رعایت پوشش متواضعانه (پوشاندن شانه ها، بازوها و زانوها) برای احترام به فرهنگ محلی توصیه می شود.

مردان در عربستان سعودی معمولاً چه لباس هایی می پوشند؟

مردان محلی معمولاً ثوب (لباس بلند و یک تکه) همراه با غتره و عقال (پوشش سر) می پوشند. مردان گردشگر می توانند شلوار بلند با پیراهن یا تی شرتی که شانه ها را بپوشاند، بپوشند. پوشیدن شلوارک و تاپ بدون آستین در اماکن رسمی و مذهبی توصیه نمی شود.

برای بازدید از مکه و مدینه، زنان و مردان باید چه نوع پوششی داشته باشند؟

بله، برای ورود به اماکن مذهبی مقدس مانند مسجد الحرام در مکه و مسجد النبی در مدینه، زنان الزاماً باید عبایه (معمولاً مشکی یا تیره) و روسری/مقنعه ای که موها و گردن را کاملاً بپوشاند، بپوشند. مردان نیز باید شلوار بلند و پیراهن بپوشند و از شلوارک و تی شرت بدون آستین خودداری کنند.

آیا می توان در سواحل عربستان لباس شنا پوشید؟

در سواحل خصوصی هتل ها و استراحتگاه ها، پوشیدن لباس شنا برای زنان و مردان مجاز است. اما به محض خروج از این مناطق خصوصی و ورود به اماکن عمومی، باید به پوشش متواضعانه عمومی بازگردید.

قوانین پوشش در ماه رمضان در عربستان چگونه است؟

در ماه رمضان، توصیه می شود که همه افراد (محلی و گردشگر) پوشش محافظه کارانه تر و کامل تری داشته باشند. همچنین، خوردن و آشامیدن در ملاء عام در طول ساعات روز ممنوع است و باید به روزه داران احترام گذاشت.

تغییرات اخیر در پوشش زنان عربستان تا چه حد گسترده است؟

تغییرات پوشش زنان در عربستان بسیار گسترده بوده است. دیگر اجبار قانونی برای حجاب در عربستان وجود ندارد و زنان در شهرهای بزرگ اغلب با عبایه های رنگی، مدرن یا حتی بدون روسری و عبایه دیده می شوند. این تغییرات بیشتر در شهرهای بزرگ محسوس است، اما همچنان در مناطق سنتی تر، پوشش کامل تر رایج تر است.

آیا لباس های رنگی برای زنان در عربستان پذیرفته شده است؟

بله، امروزه لباس محلی عربستان و به خصوص عبایه های رنگی و طرح دار برای زنان کاملاً پذیرفته شده است. این یک نشانه دیگر از تغییرات پوشش زنان در عربستان و آزادی انتخاب بیشتر برای بانوان است.