محل نگهداری درفش شهداد

درفش شهداد، این گنجینه بی نظیر و کهن، که از آن به عنوان قدیمی ترین پرچم جهان یاد می شود، در موزه ملی ایران، واقع در تهران، نگهداری می شود. این اثر شگفت انگیز، نمادی روشن از هویت و تمدن دیرینه ماست که از دل کویرهای سوزان لوت سربرآورده و داستانی سه هزارساله را با خود به همراه دارد. با من همراه باشید تا پرده از رازهای این پرچم کهن برداریم و ببینیم دقیقاً کجای این موزه باشکوه می توانیم با آن دیدار کنیم.

راستش را بخواهید، وقتی حرف از تاریخ و تمدن به میان می آید، همیشه یک حس کنجکاوی خاصی سراغمان می آید، نه؟ مخصوصاً وقتی پای یک اثر این قدر مهم در میان باشد که بهش می گویند قدیمی ترین پرچم دنیا! درفش شهداد، فقط یک تکه فلز قدیمی نیست؛ این در واقع شناسنامه یک تمدن گمشده و پیشرفته است که هزاران سال پیش در همین خاک خودمان زندگی می کرده اند. امروز می خواهم شما را با خودم به یک سفر تاریخی هیجان انگیز ببرم؛ سفری از دل کویر اسرارآمیز لوت تا ویترین های پرنور موزه ملی ایران در پایتخت. می خواهیم ببینیم این درفش چطور پیدا شد، چه شکلی است، چه داستان هایی روی خودش حک کرده و چرا این قدر برای ما مهم است. پس خودتان را برای یک گشت وگذار فرهنگی آماده کنید.

درفش شهداد چیست؟ سفری به گذشته ای پر رمز و راز

فکرش را بکنید، یک روز گرم تابستانی، در دل کویر سوزان لوت، تیمی از محققان مشغول کاوش اند. آن ها دنبال چیزی هستند که شاید هیچ کس فکرش را هم نمی کند: نشانه هایی از یک تمدن باستانی. ناگهان، یک کشف بزرگ اتفاق می افتد که تاریخ بشر را جابه جا می کند. این کشف، چیزی نیست جز درفش شهداد، قدیمی ترین پرچم شناخته شده در دنیا! بیایید بیشتر با این یار قدیمی و دوست داشتنی آشنا شویم.

کشف شگفت انگیز در دل کویر لوت

ماجرا برمی گردد به سال 1348 خورشیدی، یعنی حدوداً پنجاه و اندی سال پیش. یک گروه باستان شناس از مؤسسه جغرافیایی دانشگاه تهران، به سرپرستی آقای دکتر احمد مستوفی، راهی دشت لوت می شوند. هدف اصلی آن ها بررسی های جغرافیایی بوده، اما گاهی اوقات سرنوشت چیزهای دیگری برایمان رقم می زند. آن ها در منطقه شهداد، که آن زمان ها به خبیص هم معروف بود و حالا می دانیم که پایگاه یک تمدن باستانی مهم بوده، مشغول حفاری می شوند.

در حین همین کاوش ها، کم کم سفالینه ها و اشیای باستانی از زیر خاک سر برمی آورند که نشان می دهد اینجا فقط یک دشت خشک و خالی نبوده، بلکه زمانی مهد یک زندگی پررونق و پیشرفته بوده است. و بعد، آن لحظه باشکوه فرا می رسد؛ لحظه ای که یکی از کارگران یا باستان شناسان، تکه ای فلز سبز رنگ را از زیر خاک بیرون می کشد. یک پرچم مفرغی مربعی شکل! این، همان درفش شهداد بود که حالا قرار بود نام شهداد و ایران را در فهرست تمدن های بزرگ دنیا ثبت کند. واقعاً که دشت لوت، با تمام خشکی و سکوتش، رازهای زیادی را در سینه اش نگه داشته است.

مشخصات فیزیکی و هنری درفش شهداد

حالا که قصه کشفش را فهمیدیم، بیایید کمی هم درباره خودش حرف بزنیم. درفش شهداد یک پرچم معمولی نیست. جنسش از مفرغ یا همان برنز است. حتماً می دانید که مفرغ، ترکیبی از مس و قلع است و در زمان خودش یک فناوری پیشرفته به حساب می آمده. البته، الان که درفش را می بینیم، یک رنگ سبز خاصی دارد که به خاطر گذر زمان و اکسید شدن فلز است؛ اما تصور کنید در آن دوران، چقدر درخشان و چشم نواز بوده و لابد زیر نور آفتاب کویر، برق می زده و جلوه خاصی داشته است.

ابعادش هم خیلی بزرگ نیست؛ دقیقاً 23 در 23 سانتی متر است، یعنی یک مربع کوچک و جمع وجور. اما همین مربع کوچک، دنیایی از هنر و معنا را در خودش جای داده است. درفش شهداد فقط یک صفحه نیست؛ همراه خودش یک میله، لولا و یک دسته برنزی هم دارد که نشان می دهد یک پرچم واقعی بوده و می شده آن را حمل کرد. اما از همه جالب تر، چیزی است که بالای میله قرار گرفته؛ شمایل یک عقاب یا سیمرغ! این نماد، خودش دنیایی از افسانه ها و باورهای کهن را در برمی گیرد. در اساطیر ایران باستان، عقاب یا سیمرغ، همیشه با ایزد خورشید گره خورده بوده و حتی در درفش های هخامنشیان هم از این نماد استفاده می شد. این نشان می دهد که مردمان شهداد، چقدر به این باورها و نمادها اهمیت می دادند و آن ها را در آثار هنری شان هم به کار می بردند.

نقوش رمزآلود و روایت های پنهان

همین درفش کوچک، مثل یک کتاب مصور باستانی است که داستان های هزاران ساله را برای ما روایت می کند. روی صفحه مفرغی درفش، نقوش خیلی جالبی حکاکی شده که هنوز هم محققان را به فکر فرو می برد. اولین چیزی که به چشم می خورد، یک درخت نخل و دو درخت دیگر است؛ نماد حاصلخیزی و زندگی. بعد، پنج پیکر انسان می بینیم؛ بعضی بزرگ و بعضی کوچک. این ها احتمالاً بزرگان یا شخصیت های مهم آن دوران بوده اند.

ماجرا به همین جا ختم نمی شود. در ادامه، دو شیر، یک گاو کوهان دار و چند مار هم دیده می شوند. اگر با تمدن های دیگر مثل تمدن جیرفت آشنا باشید، حتماً متوجه شباهت این نقوش با آثار کشف شده در آن مناطق می شوید. این شباهت ها نشان می دهد که تمدن های باستانی ایران، با هم در ارتباط بوده اند و فرهنگ های مشترکی داشتند.

حالا، بیایید کمی به تفسیر این نقوش بپردازیم. البته که این ها فقط حدس و گمان های باستان شناسان است، چون هیچ متنی همراه درفش پیدا نشده. اما به نظر می رسد که این نقوش، یک داستان یا یک مراسم خاص را روایت می کنند. مثلاً مردی را می بینیم که روی یک چهارپایه نشسته و به یک زن زانوزده اشاره می کند. دور تا دور این صحنه، در یک باغ پر از درختان نخل، افراد دیگری هم نشسته اند. در قسمت پایین درفش، صحنه ای هیجان انگیزتر به تصویر کشیده شده؛ حمله گربه سانان وحشی به یک گاو کوهان دار! و یک نوار بافته در بالا و پایین درفش، که نماد جریان آب است و به ما یادآوری می کند که حتی در دل کویر هم آب، مایه حیات بوده و چقدر برای مردم مهم بوده است.

همه این ها، انگار یک پیام بزرگ را به ما می رسانند: شکرگزاری از نعمت ها، سپاس از خدایان، چرخه زندگی، ارتباط عمیق با طبیعت و باورهای معنوی. درفش شهداد، واقعاً یک پنجره به دنیای فکری و فرهنگی مردمان هزاران سال پیش ماست. این ها نشان می دهد که اجداد ما، چقدر هنرمند و متفکر بوده اند و چه زندگی پیچیده و پرمعنایی داشتند.

درفش شهداد، این شاهکار مفرغی، نه تنها قدیمی ترین پرچم جهان است، بلکه یک نقشه راه برای درک زندگی، باورها و هنر مردمان تمدن خبیص در هزاره سوم قبل از میلاد به شمار می رود. هر نقش و نگار آن، داستانی ناگفته از تمدنی پیشرفته و بافرهنگ را روایت می کند.

موزه ملی ایران: خانه گنجینه های باستانی ما

خب، حالا که حسابی با درفش شهداد و اهمیتش آشنا شدیم، وقتش رسیده به مقصد نهایی سفرمان برسیم: موزه ملی ایران. این موزه، قلب تپنده تاریخ و فرهنگ ایران است و مثل یک صندوقچه اسرارآمیز، هزاران گنجینه باستانی را در دل خودش جای داده. اگر دلتان می خواهد با هویت باستانی مان از نزدیک ملاقات کنید، حتماً باید سری به اینجا بزنید.

معرفی موزه ملی ایران، مادر موزه های کشور

موزه ملی ایران، بزرگ ترین و مهم ترین موزه باستان شناسی و میراث فرهنگی کشورمان است. این موزه را به حق مادر موزه های ایران می نامند، چون واقعاً مجموعه ای بی نظیر از آثار باستانی از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی را در خود جای داده. خود موزه از دو بخش اصلی تشکیل شده که هر کدام دنیایی برای خودشان هستند:

1. موزه ایران باستان: این بخش، قدیمی تر است و ساختمان آن هم معماری بسیار زیبایی دارد. بیشتر آثاری که به دوران پیش از اسلام، یعنی از دوران پارینه سنگی تا ساسانی، مربوط می شوند، در اینجا به نمایش گذاشته شده اند. درفش شهداد هم دقیقاً در همین بخش قرار دارد.
2. موزه دوران اسلامی: این بخش، شامل آثاری از دوره ورود اسلام به ایران تا دوران معاصر است. معماری و اشیای این بخش هم به همان اندازه موزه ایران باستان جذاب و دیدنی هستند.

پس، اگر دنبال درفش شهداد هستید، باید به بخش موزه ایران باستان مراجعه کنید. اینجا جایی است که می توانید با سرگذشت هزاران ساله این سرزمین، از نزدیک آشنا شوید.

درفش شهداد در کدام بخش موزه قرار دارد؟

این سؤال کلیدی است! وقتی وارد موزه ملی ایران شدید، باید به سمت بخش موزه ایران باستان بروید. درفش شهداد معمولاً در تالار مربوط به دوران پیش از تاریخ یا تالار ویژه ای که به تمدن های جنوب شرق ایران اختصاص دارد، نگهداری می شود. این تالارها معمولاً در طبقه همکف یا اول موزه هستند.

یک نکته مهم: چیدمان موزه ها، مخصوصاً موزه های بزرگ مثل موزه ملی، ممکن است هر از گاهی تغییر کند. برای همین، بهترین کار این است که وقتی وارد موزه شدید، از مسئولان یا راهنمایان موزه سؤال کنید که درفش شهداد دقیقاً در کدام تالار یا ویترین قرار گرفته است. آن ها با کمال میل شما را راهنمایی خواهند کرد تا مستقیم به سراغ این گنجینه بی نظیر بروید و وقتتان را برای گشتن هدر ندهید.

اطلاعات کاربردی برای بازدید از موزه ملی ایران

تصمیمتان را گرفتید که بروید و درفش شهداد را از نزدیک ببینید؟ عالیه! حالا بیایید چند تا نکته کاربردی برای بازدیدتان مرور کنیم:

• آدرس دقیق: تهران، خیابان امام خمینی، ابتدای خیابان سی تیر، جنب وزارت امور خارجه. (نگران پیدا کردنش نباشید، تابلوهای راهنما زیاد هستند.)
• راه های دسترسی:
  • مترو: بهترین و راحت ترین راه، استفاده از مترو است. می توانید در ایستگاه امام خمینی یا حسن آباد پیاده شوید. از هر دوی این ایستگاه ها، موزه با کمی پیاده روی (حدود 10 تا 15 دقیقه) قابل دسترس است.
  • اتوبوس و تاکسی: خطوط اتوبوس و تاکسی زیادی هم در این محدوده فعال هستند که می توانید از آن ها استفاده کنید.
• ساعات بازدید: ساعات بازدید موزه معمولاً در فصل های مختلف سال کمی تغییر می کند. حتماً قبل از رفتن، به وب سایت رسمی موزه ملی ایران سر بزنید یا با شماره تلفن موزه تماس بگیرید تا از آخرین ساعات بازدید و روزهای تعطیل مطلع شوید. این طوری برنامه ریزی تان دقیق تر خواهد بود و غافلگیر نمی شوید.
• هزینه ورودی: موزه ملی ایران برای بازدیدکنندگان داخلی و خارجی، ورودی دارد. این هزینه ممکن است تغییر کند، پس باز هم بهترین کار این است که قبل از رفتن، از طریق وب سایت یا تماس تلفنی از قیمت دقیق بلیط باخبر شوید.
• نکات مهم برای بازدیدکنندگان:
  • احترام به آثار: لطفاً به هیچ وجه به آثار دست نزنید. این آثار، گنجینه هایی هستند که هزاران سال از دل خاک بیرون آمده اند و باید نسل به نسل به آیندگان منتقل شوند.
  • عکاسی: معمولاً عکاسی بدون فلش مجاز است، اما همیشه به تابلوهای راهنما یا توصیه های مسئولین موزه توجه کنید. استفاده از فلش می تواند به مرور زمان به بافت آثار آسیب برساند.
  • سکوت: موزه یک فضای آرام و فرهنگی است، پس لطفاً سکوت را رعایت کنید تا دیگران هم بتوانند با آرامش از این گنجینه ها لذت ببرند.

دیگر آثار مهم مرتبط با شهداد یا دوره پیش از تاریخ در موزه ملی

شاید فکر کنید که رفتن تا موزه ملی فقط برای دیدن درفش شهداد کمی راه است، اما اصلاً این طور نیست! موزه ملی ایران پر از آثار شگفت انگیز دیگر است که خیلی از آن ها مستقیماً به تمدن شهداد یا تمدن های هم عصر آن مثل تمدن جیرفت مربوط می شوند. وقتی آنجا هستید، حیف است که فقط یک اثر را ببینید و از بقیه غافل شوید. در کنار درفش، می توانید تندیس های شهداد، سفالینه های منحصر به فرد، ابزارهای سنگی و فلزی، و اشیای تزئینی کشف شده از منطقه شهداد و دیگر تمدن های مهم پیش از تاریخ ایران را هم ببینید. این ها همه با هم، یک تصویر کامل و پررنگ از گذشته باشکوه ایران را به شما نشان می دهند و سفرتان را به یک تجربه بی نظیر تبدیل می کنند.

چرا درفش شهداد این قدر مهم است؟

حالا شاید از خودتان بپرسید، چرا یک پرچم مفرغی کوچک تا این حد اهمیت دارد؟ آیا فقط به خاطر قدمتش است؟ راستش را بخواهید، اهمیت درفش شهداد خیلی فراتر از فقط یک قدمت تاریخی است. این اثر، یک سند زنده و گواه قدرتمندی از جایگاه ایران در تاریخ تمدن بشری است و به ما چیزهای زیادی درباره اجدادمان یاد می دهد.

عنوان قدیمی ترین پرچم جهان

اول از همه، بیایید برگردیم به همان نکته ای که بارها تأکید کردیم: درفش شهداد، قدیمی ترین پرچم کشف شده در جهان است! این جمله شاید در نگاه اول ساده به نظر برسد، اما وقتی عمیق تر به آن فکر می کنیم، اهمیتش روشن می شود. پرچم، نمادی از هویت، وحدت، قدرت و استقلال یک گروه، قوم یا کشور است. اینکه ما ایرانی ها، صاحب قدیمی ترین پرچم دنیا هستیم، نشان می دهد که از همان دوران های خیلی دور، مردمان این سرزمین دارای سازمان یافتگی اجتماعی، تفکر جمعی و نمادپردازی پیشرفته بوده اند.

تصور کنید که در هزاره سوم قبل از میلاد، یعنی حدود 5000 سال پیش، تمدنی در دل کویر لوت آن قدر پیشرفته بوده که برای خودش پرچم داشته. این موضوع، جایگاه ایران را در تاریخ تمدن جهانی، به شکل چشمگیری ارتقا می دهد و به ما یادآوری می کند که این سرزمین، از دیرباز مهد نوآوری و فرهنگ بوده است. درفش شهداد، مرزهای تاریخی شناخته شده برای اختراع پرچم را جابه جا کرده و ایران را در کانون توجه باستان شناسی جهانی قرار داده است.

گواه تمدنی پیشرفته در هزاره سوم قبل از میلاد

درفش شهداد فقط یک پرچم نیست؛ یک مدرک محکمه پسند از وجود یک تمدن پیشرفته است. ساخت این درفش مفرغی، نشان دهنده دانش و هنر فوق العاده در زمینه فلزکاری و طراحی در هزاره سوم قبل از میلاد است. فکر کنید در آن دوران، بدون ابزارهای امروزی، چطور توانسته اند این فلز را ذوب کنند، قالب ریزی کنند، شکل بدهند و با این ظرافت روی آن نقش و نگار حک کنند؟ این خودش یک شاهکار مهندسی و هنری است.

علاوه بر این، نقوش پیچیده و نمادین روی درفش، حکایت از یک سازمان اجتماعی و فرهنگی پیچیده در شهداد دارد. این طور نیست که هر کسی بتواند چنین اثری خلق کند. قطعاً یک نظام اجتماعی منظم، با هنرمندان و صنعتگران ماهر، و یک طبقه حاکم یا مذهبی که سفارش چنین آثاری را می داده، در کار بوده است. وجود این درفش، شواهد محکمی از شهرنشینی، تقسیم کار و سطح بالایی از سازماندهی در تمدن خبیص شهداد ارائه می دهد.

پنجره ای به باورها و اساطیر کهن

نقوش روی درفش شهداد، فقط طرح های زیبا نیستند؛ آن ها پنجره ای هستند به دنیای درونی، باورها، و اساطیر مردمان کهن ایران. همان طور که گفتیم، نماد عقاب/سیمرغ در بالای درفش، با ایزد خورشید و باورهای مربوط به آن گره خورده است. این نشان می دهد که مردمان شهداد، دارای یک جهان بینی غنی و پیچیده بوده اند و به نیروهای طبیعت و خدایان، احترام خاصی می گذاشتند.

داستان های حکاکی شده روی درفش، مثل صحنه شکرگزاری، حاصلخیزی، و حتی مبارزه با نیروهای طبیعت (شیر و گاو)، همه و همه بازتابی از زندگی روزمره، آرزوها، ترس ها و باورهای آن مردمان است. این درفش به ما کمک می کند تا درک بهتری از نمادگرایی، داستان سرایی و جهان بینی گذشتگانمان پیدا کنیم. همچنین، شباهت برخی نقوش با تمدن های هم عصر در منطقه، مثل تمدن بین النهرین یا تمدن سند، نشان می دهد که این فرهنگ ها با هم در تعامل بوده اند و شاید از هم تأثیر می گرفته اند. این خودش یک درس بزرگ درباره تبادلات فرهنگی در دوران باستان است.

درفش شهداد، بیش از یک شیء باستانی، یک سند هویت بخش است که نه تنها جایگاه ایران را در پیشگامی تمدن بشری مستحکم می کند، بلکه داستانی فراموش شده از هنر، سازمان اجتماعی و باورهای کهن این سرزمین را برای ما بازگو می کند.

مقایسه درفش شهداد با نمادهای مشابه

شاید بپرسید خب درفش های دیگر در جهان چطور؟ آیا نمونه های مشابه دیگری هم داریم؟ جالب است بدانید که درفش شهداد با وجود قدمت فوق العاده اش، تنها نمونه از نوع خودش نیست؛ اما قدیمی ترین نمونه ای است که در فرم یک پرچم با صفحه و میله و دسته کشف شده. در تمدن های دیگر هم نمادها و استانداردهایی (Standards) وجود داشته که شبیه پرچم های امروزی، به عنوان نشانه استفاده می شدند.

شباهت ها و تفاوت ها با سایر نمادها

مثلاً در تمدن میان رودان (بین النهرین)، آثاری مثل استاندارد اور (Standard of Ur) کشف شده که قدمتی تقریباً هم زمان با درفش شهداد دارد. این اثر، یک جعبه چوبی تزئین شده با صدف و لاجورد است که صحنه هایی از جنگ و صلح را نشان می دهد. استاندارد اور هم نمادی از قدرت و جامعه اور بوده، اما به شکل یک جعبه است و نه یک پرچم با صفحه مفرغی. درفش شهداد، از این لحاظ که یک صفحه فلزی با میله و دسته است و طراحی آن به مفهوم امروزی پرچم نزدیک تر است، ویژگی منحصر به فردی دارد.

همین طور، نماد عقاب/سیمرغ در درفش شهداد، شباهت هایی با نمادهای ایزدان در تمدن های هم عصر دارد. در بین النهرین، آنزو (Anzû)، یک موجود افسانه ای شبیه عقاب با سر شیر، نمادی از قدرت و طوفان بود. درفش شهداد به ما نشان می دهد که این نوع نمادپردازی های مشترک، چطور در پهنه تمدن های باستانی رایج بوده و از مرزها عبور می کرده است. این تبادل فرهنگی و نمادین، خود گواه بر پیچیدگی و پویایی جوامع آن دوران است.

ویژگی	درفش شهداد	استاندارد اور (میان رودان)	درفش های اولیه دیگر
قدمت تقریبی	حدود 5000 سال پیش (3000 ق.م)	حدود 4500 سال پیش (2500 ق.م)	متفاوت، معمولاً جدیدتر
جنس اصلی	مفرغ (برنز)	چوب، صدف، لاجورد	فلز، پارچه، چوب
شکل و فرم	صفحه مربعی با میله و دسته	جعبه مستطیلی	متنوع (عقاب، حیوانات، نمادها)
کاربرد اصلی	پرچم، نماد تمدن	نماد قدرت، روایت داستان	نظامی، آیینی، قبیله ای
محل نگهداری	موزه ملی ایران، تهران	موزه بریتانیا، لندن	موزه های مختلف

درفش شهداد و ارتباط با تمدن های هم عصر

منطقه شهداد و به طور کلی کرمان، در دوران باستان، یک شاهراه ارتباطی مهم بین تمدن های شرق و غرب بوده. یافته های باستان شناسی از جمله همین درفش، نشان می دهند که مردم این منطقه با تمدن های بزرگی مثل تمدن های بین النهرین، تمدن های دره سند (پاکستان و هند امروزی) و حتی تمدن های آسیای میانه ارتباطات تجاری و فرهنگی گسترده ای داشتند. اشیای کشف شده در شهداد، گاهی شباهت های شگفت انگیزی به آثار کشف شده در سایر مناطق دارد که این ارتباطات را تأیید می کند.

در واقع، تمدن خبیص شهداد، یک قطعه مهم از پازل بزرگ تمدن های جهانی است. این درفش نه تنها بر اهمیت داخلی تمدن ما تأکید می کند، بلکه نشان می دهد که ایرانیان از همان هزاران سال پیش، نقش فعالی در شبکه های فرهنگی و تجاری بین المللی داشته اند. این خودش یک دلیل دیگر بر ارزش و اهمیت درفش شهداد است؛ اثری که داستان ارتباطات جهانی اجداد ما را برایمان بازگو می کند.

نتیجه گیری

دیدید که چطور یک شیء کوچک، می تواند این همه داستان و اطلاعات در دل خودش داشته باشد؟ درفش شهداد، این قدیمی ترین پرچم جهان، واقعاً یک گنجینه ملی و جهانی است. از لحظه کشف شگفت انگیزش در دل کویر سوزان شهداد کرمان، تا امروز که با افتخار در موزه ملی ایران، در قلب پایتخت، آرام گرفته، هر لحظه اش پر از رمز و راز و شکوه است. این اثر هنری بی بدیل، فقط یک تکه مفرغ قدیمی نیست؛ سندی زنده و پویاست از تمدنی پیشرفته، هنرمند و متفکر که پنج هزار سال پیش در همین سرزمین می زیسته است.

این درفش نه تنها گواه بر دانش فلزکاری و طراحی اجداد ماست، بلکه پنجره ای است به دنیای باورها، اساطیر و جهان بینی آن ها. هر نقش و نگارش، قصه ای دارد از زندگی، طبیعت و ارتباط انسان با هستی در هزاره سوم قبل از میلاد. واقعاً شگفت انگیز نیست که یک شیء با این قدمت، هنوز هم می تواند این قدر حرف برای گفتن داشته باشد؟

همان طور که گفتیم، برای دیدن این شاهکار بی نظیر، کافی است به موزه ملی ایران در تهران، خیابان امام خمینی بروید و در بخش موزه ایران باستان، با این یار دیرین دیدار کنید. بازدید از این موزه و دیدن درفش شهداد از نزدیک، فقط یک گردش تفریحی نیست؛ یک تجربه عمیق فرهنگی و یک سفر در زمان است که هویت و ریشه های باستانی ما را به یادمان می آورد. پس، وقت را از دست ندهید و خودتان را مهمان شکوه تاریخ ایران کنید. این بازدید، حتماً یک خاطره فراموش نشدنی برایتان رقم خواهد زد و باعث می شود که بیشتر به این خاک و تمدن غنی اش افتخار کنیم.

یادتان باشد، هر تکه از این آثار، پاره ای از وجود ماست و نقش مهمی در هویت فرهنگی و تمدنی امروز ما دارد. پس بیایید این گنجینه ها را بشناسیم، به آن ها افتخار کنیم و قدرشان را بدانیم.