مراحل خواب؛ از تصاویر توهمی تا حرکات سریع چشم

در ایکسل بخوانید؛

به گزارش خبرنگار ایکسل در حالی که دانشمندان هنوز در حال کار برای درک ماهیت دقیق خواب و اینکه چرا خواب برای سلامتی ما بسیار مهم است کار می کنند اما دهه ها تحقیق روشن کرده که خواب کافی برای سلامت جسمی و روانی ما حیاتی است و نقش مهمی در تثبیت حافظه و سایر عملکرد های مغز همچنین حمایت از سیستم ایمنی و بهبودی پس از بیماری و محافظت در برابر بیماری های همچون قلبی و دیابت دارد.

ممکن است تعریف خواب واضح به نظر برسد و حتماً همه ما تفاوت بین خواب و بیدار بودن را می دانیم اما از نظر علمی و پزشکی این اصطلاح کمتر واضح است و هنوز چیز های زیادی را درباره این پدیده درک نمی کنیم؛ به طور معمول خواب به عنوان وضعیت تغییر یافته هوشیاری یا وضعیتی از بدن و ذهن تعریف می شود که در آن سیستم عصبی کمتر فعال است.

بنا بر یافته های علمی سلول های عصبی مغز از سیگنال های الکتریکی برای ارسال و دریافت پیام در سراسر مغز و بدن استفاده می کنند اما در طول انتقال به خواب آن سیگنال های الکتریکی شروع به تبدیل شدن به الگو های موج مانند متناسب با مراحل مختلف خواب می شوند.

اهمیت طبقه بندی مراحل خواب در تشخیص اختلالات خواب

استفاده از روشی هوشمند برای تشخیص خودکار مراحل خواب در کاربرد های پزشکی به منظور کاهش حجم کار پزشکان در تجزیه و تحلیل داده های خواب یکی از مسئله های مهم در سال های اخیر است چرا که طبقه بندی مراحل خواب به منظور تشخیص به موقع اختلالات و مطالعات مرتبط با آن امری ضروری تلقی می شود.

خواب دارای پنج مرحله بوده که چهار مرحله بدون حرکات سریع چشمی و یک مرحله با حرکات سریع چشمی است. مرحله اول خواب سبک ترین مرحله آن است در این مرحله ما تصاویر توهمی کوتاهی می بینیم که به تصاویر رویا شباهت دارند و مثل یک عکس روشن هستند. این تصاویر احتمالا به خلاقیت مربوط می شوند. اگر در این مرحله از خواب بیرون بیاییم احتمالا احساس خواهیم کرد که اصلاً نخوابیده ایم.

پس از ۳۰ تا ۴۰ دقیقه در مرحله اول در سراشیبی مراحل دوم سوم و چهارم خواب می افتیم. در چهار مرحله اول خواب اکثر فعالیت های فیریولوژیک کاهش می یابد. در نهایت به مرحله پنجم می رسیم که فرد خواب عمیقی را تجربه می کند؛ چشم ها حرکات سریع و هماهنگ دارند که از زیر پلک ها قابل روئیت است؛ در این دوره خوا مغز امواج تقریبا سریع و با دامنه ضعیف تولید می کند همچنین ضربان نبض فشار خون و تعداد تنفس نیز افزایش می یابند.

بی خوابی و پرخوابی شایع ترین اختلال خواب در مردان

بی خوابی پرخوابی سندروم پا های بی قرار آپنه انسدادی خواب چرخه نامنظم خواب و بیدار نارکولپسی پاراسومنیا و اختلال کابوس و یا وحشت شبانه از اختلالات خواب به شمار می روند.

بی خوابی شایع ترین اختلال خواب بوده که در هر سنی ممکن است رخ دهد ولی با افزایش سن میزان آن افزایش می یابد. البته این مشکل در زنان بیشتر از مردان دیده می شود. در مورد پرخوابی نیز همین طور است؛ در اختلال پرخوابی فرد در زمان و موقعیت نامناسبی به خواب می رود یعنی در طول روز که فرد باید بیدار و هوشیار باشد قادر به بیداری نیست.

سندروم پا های بی قرار نیز اختلال حرکتی مزمن و شایعی در هنگام خواب است. مهمترین ویژگی این اختلال احساس ناخوشایند در اندام ها به خصوص در اندام تحتانی همراه با نیاز شدید به حرکت دادن آن اندام. گز گز درد سوزش فشار برق گرفتگی و… است.

آپنه خواب نیز ناشی از انسداد نسبی یا کامل راه های هوایی فوقانی در خواب بروز می کند که معمولاً باعث خواب آلودگی روزانه می شود. این اختلال در میان مردان و سالخوردگان بیشتر است.

اختلالات چرخه خواب و بیداری به دوشکل خود را نشان می دهد یا فرد زودتر از معمول به خواب رفته و زودتر بیدار می شود و یا دیرتر از معمول به خواب رفته و دیرتر بیدار می شود.

نارکولپسی نیز اختلالی مزمن است که مبنای ژنتیک دارد و بیشتر در مردان دیده می شود. افراد مبتلا به این اختلال تجربه خواب آلودگی روزانه و دوره های غیرقابل کنترل خوابیدن در طول روز را دارند؛ در پاراسومنیا یا خواب پریشی نیز فرد دچار حرکات غیر طبیعی صحبت کردن در خواب و اعمالی که در زمان غیرهوشیاری انجام می دهد می شود.

کارشناس طب سنتی: بهترین زمان خواب حدود ساعت ۱۰ شب است

زهرا انصاری کارشناس طب سنتی در این باره اظهار کرد: خواب کافی و به موقع یکی از مواردی است که برای حفظ سلامتی مهم است؛ یک خواب خوب و مناسب بدن را گرم کرده به بدن رطوبت می بخشد و به هضم غذا کمک می کند.

وی افزود: در اغلب بیماری ها به ویژه در بیماری هایی که به واسطه آن ها هضم دچار مشکل می شود یکی از بهترین تدابیر توصیه به خواب است. همچنین بسیاری از بیماری ها از جمله چاقی دیابت کبد چرب و تخمدان پلی کیستیک با اختلالات خواب مرتبط است.

انصاری با بیان اینکه خوابیدن در زمان درست و مدت زمان مناسب به بهبود سلامتی کمک شایانی می کند ادامه داد: بهترین طول مدت خواب برای افراد بزرگسال ۶ تا ۱۰ ساعت است. البته نیاز به خواب جوانان از سالمندان بیشتر و کودکان و نوزادان به بیش از ۱۰ ساعت خواب نیاز دارند.

وی گفت: از نظر علمی بهترین زمان خواب اوایل شب و حدود ساعت ۱۰ شب تا فاصله بین اذان صبح و طلوع خورشید است. خواب در این زمان باعث نشاط و انرژی می شود و خواب بعد از ظهر و بعد از ناهار فرد را دچار کسالت می کند.

این کارشناس طب سنتی یادآور شد: بهترین زمان خواب بعد از غذا خوردن فاصله یک و نیم تا دو ساعت پس از صرف غذا است. چرا که خوابیدن با شکم پر باعث اختلال در هضم می شود و عوارضی مانند چاقی و ریفلاکس به دنبال دارد.

وی افزود: توصیه می شود قبل از خواب مثانه و روده ها خالی باشد و با برطرف کردن موانع مثل سرما و گرما نور و سرو صدای زیاد مغز را در حالت آرامش نگه داشت؛ محل خواب نیز باید بدون سرو صدا و نور اضافی و به دور از گزند حشرات و حیوانات و دارای دمای مناسب و معتدل بوده و خشک باشد.

انصاری توصیه کرد: لباس خواب بهتر است نخی یا پنبه ای و نرم و گشاد باشد تا در هنگام خواب به اعضای بدن فشار وارد نکرده و و مانع جریان طبیعی خون در آنها نشود.

وی گفت: هنگام خواب باید بیشترین میزان فاصله را از وسایل سرمایشی یا گرمایشی منزل رعایت کرد و خوابیدن زیر سرما یا گرمای مستقیم مثل بخاری و شوفاژ توصیه نمی شود.