هزینه چاپ مقاله در elsevier

هزینه چاپ مقاله در الزویر

هزینه چاپ مقاله در الزویر بسته به مجله و مدل انتشار (معمولاً APC) متغیر است. این مبلغ می‌تواند از حدود ۱۰۰ دلار تا بیش از ۶۰۰۰ دلار بسته به عوامل مختلف متفاوت باشد و بخش مهمی از فرآیند انتشار است.

انتشار یک مقاله علمی در مجلات معتبر بین‌المللی به‌ویژه در انتشارات بزرگی مانند الزویر (Elsevier) یکی از مراحل حیاتی در چرخه پژوهش و ارتقای علمی است. الزویر با داشتن هزاران عنوان مجله در رشته‌های مختلف یکی از بزرگ‌ترین و تاثیرگذارترین ناشران علمی در جهان محسوب می‌شود. با این حال فرآیند چاپ مقاله در این مجلات به‌خصوص در سال‌های اخیر و با گسترش مدل‌های انتشار دسترسی آزاد (Open Access) با مبحث هزینه‌ها گره خورده است. درک صحیح ساختار این هزینه‌ها عوامل مؤثر بر آن‌ها و راه‌های احتمالی برای مدیریت یا کاهش آن‌ها برای هر پژوهشگری که قصد سابمیت مقاله به مجلات الزویر را دارد ضروری است. این موضوع شامل شناخت مفاهیمی مانند Article Processing Charge (APC) مدل‌های مختلف انتشار و ارتباط آن‌ها با مبالغ پرداختی و همچنین آشنایی با امکانات تخفیف و بخشودگی هزینه است.

چرا چاپ مقاله در الزویر هزینه دارد؟

در گذشته مدل اصلی انتشار علمی بر پایه اشتراک (Subscription) بود. در این مدل ناشران هزینه‌های خود را عمدتاً از طریق فروش اشتراک به کتابخانه‌ها مؤسسات و افراد تأمین می‌کردند و نویسندگان معمولاً هزینه‌ای برای چاپ مقاله پرداخت نمی‌کردند (مگر برای خدمات اضافی مانند چاپ رنگی). با ظهور و گسترش اینترنت و ایده دسترسی آزاد به دانش مدل‌های جدیدی مطرح شدند که هدفشان حذف موانع دسترسی برای خوانندگان بود. در مدل دسترسی آزاد خوانندگان می‌توانند مقالات را به‌صورت رایگان مطالعه کنند. این تغییر مدل درآمدی شیوه تأمین هزینه‌های ناشر را نیز دگرگون کرد. ناشران برای پوشش دادن هزینه‌های عملیاتی خود در مدل دسترسی آزاد به دریافت هزینه از نویسندگان یا نهادهای حامی آن‌ها روی آوردند. این هزینه‌ها صرف مدیریت فرآیند داوری تخصصی (Peer Review) ویراستاری صفحه‌آرایی تبدیل فرمت انتشار آنلاین میزبانی پایدار مقالات نمایه‌سازی در پایگاه‌های اطلاعاتی بازاریابی و ترویج مقاله و اطمینان از آرشیو بلندمدت می‌شود. بنابراین هزینه‌ای که برای چاپ مقاله در الزویر پرداخت می‌شود در واقع هزینه‌ای برای ارائه این خدمات تخصصی و زیرساخت‌های لازم برای دسترسی گسترده به نتیجه پژوهش است.

مفهوم Article Processing Charge (APC)

Article Processing Charge یا APC که به فارسی می‌توان آن را «هزینه پردازش مقاله» نامید مبلغی است که توسط ناشر از نویسنده مؤسسه متبوع نویسنده یا نهادهای تأمین‌کننده مالی پژوهش دریافت می‌شود تا مقاله به‌صورت دسترسی آزاد (Open Access) منتشر شود. مفهوم APC به‌طور مستقیم با مدل‌های انتشار Open Access مرتبط است. در این مدل‌ها به‌جای اینکه خوانندگان یا مؤسساتشان برای دسترسی به مقالات هزینه اشتراک بپردازند این نویسنده (یا حامی مالی او) است که هزینه انتشار را متقبل می‌شود. هدف اصلی APC پوشش دادن هزینه‌های ناشر برای ارائه تمام خدماتی است که یک مقاله از لحظه سابمیت تا انتشار نهایی و دسترس‌پذیری دائمی نیاز دارد؛ از جمله مدیریت فرآیند پیچیده و زمان‌بر داوری علمی ویراستاری تخصصی (زبانی و فنی) صفحه‌آرایی و آماده‌سازی برای انتشار میزبانی مقاله روی پلتفرم‌های آنلاین اطمینان از نمایه‌سازی در دیتابیس‌های معتبر و آرشیو دیجیتال پایدار. بنابراین APC اساساً هزینه عملیاتی مورد نیاز برای فعال‌سازی دسترسی آزاد به یک مقاله خاص است.

ارتباط هزینه چاپ با مدل انتشار Open Access

ارتباط میان هزینه چاپ مقاله و مدل انتشار دسترسی آزاد یک ارتباط مستقیم و محوری است. در مدل‌های سنتی مبتنی بر اشتراک ناشر درآمد اصلی خود را از فروش حق دسترسی به محتوا به کتابخانه‌ها و مؤسسات کسب می‌کند. در این چارچوب نویسندگان معمولاً هزینه‌ای برای انتشار مقاله پرداخت نمی‌کنند زیرا هزینه‌های ناشر از سوی مصرف‌کنندگان (خوانندگان یا مؤسساتشان) تأمین می‌شود. اما در مدل‌های دسترسی آزاد هدف این است که محتوا برای هر کسی در هر کجای دنیا به‌صورت رایگان و فوری قابل دسترسی باشد. برای اینکه ناشر بتواند این دسترسی رایگان را فراهم کند نیاز به منبع درآمد جایگزینی برای پوشش هزینه‌های عملیاتی خود دارد. اینجاست که مفهوم Article Processing Charge (APC) وارد می‌شود. در ژورنال‌های کاملاً دسترسی آزاد (Full Open Access یا Gold Open Access) APC منبع اصلی درآمد ناشر برای آن ژورنال است و پرداخت آن معمولاً شرط لازم برای انتشار مقاله به‌صورت OA است. در ژورنال‌های هیبریدی (Hybrid) که هم مدل اشتراک و هم گزینه انتشار OA را ارائه می‌دهند نویسنده می‌تواند با پرداخت APC مقاله خود را به‌جای اینکه فقط برای مشترکین قابل دسترسی باشد به‌صورت OA منتشر کند. بنابراین هرگاه سخن از هزینه چاپ مقاله در الزویر (یا سایر ناشران بزرگ) به میان می‌آید اغلب منظور همان APC است که برای فعال‌سازی دسترسی آزاد پرداخت می‌شود.

عوامل موثر بر هزینه چاپ مقاله الزویر

هزینه چاپ مقاله در مجلات الزویر یک رقم ثابت و یکسان برای همه ژورنال‌ها یا انواع مقالات نیست. این مبلغ تحت تأثیر مجموعه‌ای از عوامل قرار دارد که شناخت آن‌ها به پژوهشگران کمک می‌کند تا برآوردی دقیق‌تر از هزینه‌های احتمالی خود داشته باشند. اصلی‌ترین این عوامل شامل ژورنالی است که برای سابمیت انتخاب می‌شود مدل انتشاری که ژورنال یا نویسنده انتخاب می‌کند (به‌خصوص در ژورنال‌های هیبریدی) و گاهی اوقات نوع خاص مقاله‌ای که سابمیت شده است. اعتبار و جایگاه علمی یک ژورنال حجم سابمیت‌ها و نرخ پذیرش آن و گستره خدماتی که ارائه می‌دهد همگی در تعیین سطح APC آن نقش دارند. همچنین تفاوت‌های ساختاری بین مدل‌های انتشار کاملاً دسترسی آزاد (Gold OA) و مدل‌های هیبریدی نیز بر میزان هزینه‌ها تأثیرگذار است. درک این عوامل به نویسندگان امکان می‌دهد تا در فرآیند انتخاب ژورنال و برنامه‌ریزی مالی برای انتشار تصمیمات آگاهانه‌تری بگیرند.

تاثیر ژورنال انتخابی بر هزینه

یکی از مهم‌ترین عواملی که بر هزینه چاپ مقاله در الزویر تأثیر می‌گذارد ژورنال خاصی است که نویسنده برای انتشار انتخاب می‌کند. الزویر هزاران عنوان مجله در حوزه‌های مختلف علمی دارد و APC هر ژورنال به‌طور مستقل تعیین می‌شود. ژورنال‌هایی که دارای اعتبار علمی بالاتر ضریب تأثیر (Impact Factor) بیشتر شهرت گسترده‌تر و نرخ پذیرش پایین‌تر هستند معمولاً APCهای بالاتری دارند. این موضوع دلایل متعددی دارد؛ از جمله هزینه‌های بیشتر برای مدیریت حجم بالای سابمیت‌ها و فرآیند داوری رقابتی‌تر سرمایه‌گذاری بیشتر در پلتفرم‌های انتشار و نمایه‌سازی و ارزش برند بالاتری که ناشر برای آن ژورنال قائل است. به‌عنوان مثال APC در یک ژورنال بسیار معتبر و پرمخاطب الزویر در حوزه پزشکی یا علوم پایه ممکن است به‌طور قابل توجهی بالاتر از APC یک ژورنال تخصصی‌تر یا منطقه‌ای در حوزه علوم انسانی باشد. بنابراین قبل از سابمیت مقاله بررسی دقیق صفحه اطلاعات ژورنال (معمولاً در وب‌سایت الزویر یا خود ژورنال) برای اطلاع از APC دقیق آن امری ضروری است. این اطلاعات معمولاً در بخش “Guide for Authors” یا “Open Access Options” ژورنال قابل دسترسی است.

نقش نوع مقاله در هزینه نهایی

علاوه بر ژورنال انتخابی نوع مقاله‌ای که سابمیت می‌شود نیز می‌تواند در برخی موارد بر هزینه نهایی چاپ تأثیر بگذارد هرچند این عامل معمولاً نسبت به انتخاب ژورنال و مدل انتشار اهمیت کمتری دارد. در بسیاری از ژورنال‌های الزویر که مدل APC را دارند هزینه برای انواع اصلی مقالات پژوهشی (مانند Original Research Articles یا Review Articles) یکسان است. با این حال برخی ژورنال‌ها ممکن است برای انواع خاصی از محتوا مانند نامه‌ها به سردبیر (Letters to the Editor) سرمقاله‌ها (Editorials) یا گزارش‌های کوتاه (Short Communications) که حجم و فرآیند داوری متفاوتی دارند APC متفاوتی (گاهی کمتر) در نظر بگیرند. همچنین مقالات دعوت‌شده (Invited Articles) یا برخی انواع خاص محتوا ممکن است از پرداخت APC معاف باشند. در مدل‌های سنتی (غیر OA) که APC وجود ندارد ممکن است هزینه‌های اضافی برای مواردی مانند چاپ شکل‌های رنگی در نسخه چاپی ژورنال دریافت شود اما این هزینه‌ها مستقل از فرآیند اصلی پذیرش و چاپ مقاله است و به نوع مقاله در مفهوم علمی آن کمتر مرتبط است. برای اطلاع دقیق از تأثیر نوع مقاله بر هزینه باید به راهنمای نویسندگان ژورنال مورد نظر مراجعه کرد.

انواع مدل های Open Access و هزینه های مرتبط

الزویر مانند بسیاری از ناشران بزرگ علمی مدل‌های مختلفی را برای انتشار دسترسی آزاد ارائه می‌دهد که هر یک ساختار هزینه‌ای متفاوتی دارند. دو مدل اصلی که مستقیماً با پرداخت هزینه توسط نویسنده (یا حامی او) مرتبط هستند مدل دسترسی آزاد طلایی (Gold Open Access) و مدل دسترسی آزاد هیبریدی (Hybrid Open Access) هستند. شناخت تفاوت این مدل‌ها برای نویسندگانی که قصد انتشار OA در الزویر را دارند بسیار مهم است زیرا انتخاب مدل انتشار به‌طور مستقیم بر لزوم پرداخت APC و میزان آن تأثیر می‌گذارد. مدل Gold OA معمولاً در ژورنال‌هایی ارائه می‌شود که به‌طور کامل به دسترسی آزاد اختصاص یافته‌اند و تمام محتوای آن‌ها به‌صورت رایگان در دسترس است. در مقابل مدل Hybrid OA در ژورنال‌های سنتی مبتنی بر اشتراک ارائه می‌شود و نویسنده می‌تواند با پرداخت هزینه اضافی مقاله خود را به‌صورت فردی به دسترسی آزاد تبدیل کند در حالی که سایر مقالات آن شماره یا ژورنال همچنان تحت مدل اشتراک باقی می‌مانند. این تفاوت در مدل عملیاتی تفاوت در ساختار هزینه‌ها را نیز توجیه می‌کند.

مدل Gold Open Access و هزینه آن

مدل دسترسی آزاد طلایی (Gold Open Access) به این معناست که مقاله بلافاصله پس از انتشار به‌صورت دائمی و رایگان برای هر کسی در سراسر جهان قابل دسترسی است. این مدل در ژورنال‌هایی پیاده‌سازی می‌شود که به‌طور کامل و اختصاصی تحت چارچوب دسترسی آزاد فعالیت می‌کنند و درآمد اصلی آن‌ها از طریق دریافت Article Processing Charge (APC) از نویسندگان (یا مؤسسات و حامیان مالی آن‌ها) تأمین می‌شود. در الزویر تعداد زیادی ژورنال وجود دارند که به‌طور کامل Gold OA هستند. هزینه APC در این ژورنال‌ها بسته به اعتبار حوزه موضوعی و حجم فعالیت ژورنال متغیر است و می‌تواند از چند صد دلار تا چندین هزار دلار متغیر باشد. این هزینه برای پوشش دادن تمام مراحل انتشار از جمله مدیریت فرآیند داوری ویراستاری صفحه‌آرایی انتشار آنلاین میزبانی و نمایه‌سازی دریافت می‌شود. پرداخت APC در ژورنال‌های Gold OA الزویر معمولاً پیش‌شرط انتشار مقاله به‌صورت دسترسی آزاد است و پس از پذیرش نهایی مقاله از نویسنده درخواست می‌شود. با پرداخت این هزینه حق استفاده و انتشار مقاله تحت مجوزهای دسترسی آزاد (معمولاً Creative Commons) به خوانندگان داده می‌شود.

مدل Hybrid Open Access و هزینه آن

مدل دسترسی آزاد هیبریدی (Hybrid Open Access) در ژورنال‌هایی ارائه می‌شود که به‌طور سنتی بر پایه مدل اشتراک فعالیت می‌کنند اما به نویسندگان این امکان را می‌دهند که در صورت تمایل و با پرداخت یک هزینه مشخص (APC) مقاله خود را به‌صورت فردی و مستقل از سایر مقالات همان شماره به‌صورت دسترسی آزاد منتشر کنند. به عبارت دیگر در یک ژورنال هیبریدی برخی مقالات ممکن است برای خوانندگان رایگان و در دسترس همه باشند (مقالات OA که APC آن‌ها پرداخت شده) در حالی که سایر مقالات فقط برای مشترکین قابل دسترسی هستند. الزویر تعداد زیادی ژورنال دارد که گزینه Hybrid OA را ارائه می‌دهند. هزینه APC برای انتشار هیبریدی معمولاً در محدوده‌ای مشابه یا گاهی حتی بیشتر از APC ژورنال‌های Gold OA قرار دارد. دلیل اینکه این هزینه می‌تواند بالا باشد این است که ناشر همچنان زیرساخت‌های مدل اشتراک را حفظ می‌کند و مدل هیبریدی در واقع یک سرویس اضافه است که به نویسندگان ارائه می‌شود. انتخاب گزینه Hybrid OA کاملاً اختیاری است و نویسندگانی که تمایلی به پرداخت APC ندارند یا بودجه آن را ندارند می‌توانند مقاله خود را در همان ژورنال به‌صورت سنتی (فقط برای مشترکین قابل دسترسی) و بدون پرداخت APC منتشر کنند (البته با فرض اینکه آن ژورنال مدل اشتراک را نیز ارائه دهد و کاملاً Gold OA نباشد).

نحوه پرداخت هزینه چاپ مقاله در الزویر

فرآیند پرداخت هزینه چاپ مقاله در الزویر به‌خصوص هزینه Article Processing Charge (APC) معمولاً پس از پذیرش نهایی مقاله انجام می‌شود و نه در مرحله سابمیت اولیه. هنگامی که مقاله شما توسط سردبیر پذیرفته شد و تمام مراحل ویرایش و آماده‌سازی نهایی (مانند صفحه‌آرایی و Proofreading) انجام شد ایمیلی حاوی اطلاعات مربوط به پرداخت APC (در صورت لزوم) برای نویسنده مسئول (Corresponding Author) ارسال می‌شود. این ایمیل معمولاً شامل مبلغ دقیق APC برای آن ژورنال و مقاله خاص و دستورالعمل‌هایی برای نحوه پرداخت است. الزویر معمولاً یک پلتفرم پرداخت آنلاین یا یک سیستم مدیریت نویسنده (مانند سیستم‌های سابمیت آنلاین خودشان) دارد که نویسنده می‌تواند از طریق آن اقدام به پرداخت کند. روش‌های پرداخت متداول شامل کارت‌های اعتباری بین‌المللی (مانند ویزا مسترکارت آمریکن اکسپرس) و حواله‌های بانکی است. در صورتی که مؤسسه نویسنده با الزویر توافقات سازمانی داشته باشد (مانند توافقات Read & Publish) ممکن است فرآیند پرداخت به‌صورت مستقیم بین مؤسسه و الزویر انجام شود و نیازی به اقدام مستقیم نویسنده نباشد. مهم است که نویسنده مسئول اطلاعات دقیق پرداخت را در زمان مقرر ارائه دهد تا فرآیند انتشار نهایی مقاله به تعویق نیفتد.

امکان دریافت تخفیف یا بخشودگی هزینه چاپ

با توجه به اینکه هزینه Article Processing Charge (APC) در برخی مجلات الزویر می‌تواند قابل توجه باشد این ناشر امکاناتی را برای کاهش یا بخشودگی این هزینه‌ها برای نویسندگان خاص در نظر گرفته است. هدف از این امکانات تسهیل دسترسی پژوهشگران از مناطق جغرافیایی با درآمد کمتر یا آن‌هایی که فاقد بودجه کافی برای پوشش APC هستند به انتشار دسترسی آزاد است. این تخفیف‌ها یا بخشودگی‌ها (Waivers) به‌طور خودکار برای همه نویسندگان اعمال نمی‌شوند و معمولاً نیاز به درخواست و بررسی دارند. دو مسیر اصلی برای دریافت تخفیف یا بخشودگی شامل استفاده از توافقات سازمانی و دانشگاهی است که بین مؤسسات و الزویر منعقد شده‌اند و همچنین درخواست مستقیم بخشودگی (Waiver) بر اساس نیاز مالی یا موقعیت جغرافیایی نویسنده. آگاهی از این گزینه‌ها و فرآیند درخواست آن‌ها برای نویسندگانی که با محدودیت بودجه مواجه هستند بسیار حیاتی است و می‌تواند تفاوت قابل توجهی در امکان انتشار مقاله به‌صورت دسترسی آزاد ایجاد کند.

توافقات سازمانی و دانشگاهی با الزویر

یکی از رایج‌ترین و مؤثرترین راه‌ها برای دریافت تخفیف یا پوشش کامل هزینه چاپ مقاله در مجلات دسترسی آزاد الزویر استفاده از توافقات سازمانی (Institutional Agreements) است که بین دانشگاه‌ها مؤسسات تحقیقاتی یا کنسرسیوم‌های دانشگاهی با ناشر منعقد می‌شوند. این توافقات که اغلب با عنوان “توافقات تحول‌آفرین” (Transformative Agreements) یا “Read & Publish” شناخته می‌شوند به مؤسسات اجازه می‌دهند تا با پرداخت یک هزینه کلی (که معمولاً شامل هزینه اشتراک برای دسترسی به محتوای غیر OA و همچنین هزینه انتشار OA می‌شود) امکان انتشار رایگان یا با تخفیف قابل توجه مقالات دسترسی آزاد را برای پژوهشگران وابسته به خود فراهم کنند. اگر شما به دانشگاه یا مؤسسه‌ای وابسته هستید که با الزویر چنین توافقی دارد ممکن است بتوانید مقاله خود را در ژورنال‌های OA یا هیبریدی الزویر بدون پرداخت مستقیم APC یا با تخفیف قابل توجهی منتشر کنید. فرآیند شناسایی وابستگی شما به مؤسسه در زمان سابمیت یا پذیرش مقاله انجام می‌شود و سیستم الزویر به‌طور خودکار امکان استفاده از این توافقات را بررسی می‌کند. پژوهشگران باید با کتابخانه یا دفتر پژوهش مؤسسه خود تماس بگیرند تا از وجود چنین توافقاتی و جزئیات بهره‌مندی از آن‌ها مطلع شوند.

فرآیند درخواست Waiver یا تخفیف هزینه

برای نویسندگانی که به مؤسسات دارای توافق سازمانی با الزویر وابسته نیستند اما با محدودیت بودجه برای پرداخت APC مواجه هستند امکان درخواست مستقیم بخشودگی کامل (Full Waiver) یا تخفیف جزئی (Partial Discount) هزینه چاپ وجود دارد. الزویر این امکان را برای حمایت از پژوهشگران در کشورهای با درآمد کمتر یا آن‌هایی که فاقد حمایت مالی کافی هستند فراهم کرده است. معیارهای اصلی برای اعطای Waiver معمولاً شامل موقعیت جغرافیایی نویسنده (بر اساس لیست‌هایی مانند Research4Life که کشورهای کم‌درآمد را مشخص می‌کند) و اثبات عدم دسترسی به منابع مالی برای پوشش APC است. فرآیند درخواست Waiver معمولاً در مرحله سابمیت اولیه مقاله یا پس از پذیرش آن انجام می‌شود. نویسنده مسئول باید در سیستم سابمیت یا از طریق فرم‌های مشخصی که توسط ژورنال ارائه می‌شود درخواست خود را ثبت کرده و دلایل و مدارک لازم (مانند وابستگی به مؤسسه‌ای در یک کشور واجد شرایط یا توضیح وضعیت بودجه‌ای) را ارائه دهد. تصمیم‌گیری در مورد اعطای Waiver یا تخفیف بر عهده ناشر است و تضمینی برای پذیرش همه درخواست‌ها وجود ندارد؛ این موضوع به بودجه‌های اختصاص‌یافته توسط ناشر و تعداد درخواست‌ها بستگی دارد.

آیا برای ارسال اولیه مقاله به الزویر هزینه‌ای لازم است؟

خیر در اکثر قریب به اتفاق مجلات الزویر ارسال اولیه (سابمیت) مقاله برای فرآیند داوری هیچ هزینه‌ای ندارد. هزینه اصلی که معمولاً APC است فقط در صورت پذیرش نهایی مقاله و تمایل به انتشار دسترسی آزاد دریافت می‌شود.

پرداخت هزینه چاپ مقاله الزویر در چه مرحله‌ای از پذیرش انجام می‌شود؟

پرداخت هزینه چاپ (APC) معمولاً پس از اتمام فرآیند داوری پذیرش نهایی مقاله توسط سردبیر و انجام مراحل آماده‌سازی برای انتشار (مانند صفحه‌آرایی) از نویسنده مسئول درخواست می‌شود.

در صورت عدم توانایی در پرداخت هزینه چاپ الزویر چه گزینه‌هایی وجود دارد؟

گزینه‌ها شامل بررسی وجود توافقات سازمانی بین مؤسسه شما و الزویر درخواست مستقیم بخشودگی کامل (Waiver) یا تخفیف جزئی بر اساس موقعیت جغرافیایی یا نیاز مالی یا در برخی ژورنال‌ها انتخاب مدل انتشار سنتی (غیر OA) در صورت ارائه آن گزینه است.

آیا هزینه چاپ مقاله الزویر برای همه کشورها یکسان است؟

مبلغ APC اعلام‌شده برای یک ژورنال خاص معمولاً یکسان است اما نویسندگان در کشورهای خاص (معمولاً کشورهای با درآمد کمتر) ممکن است به‌طور خودکار یا با درخواست واجد شرایط دریافت بخشودگی کامل یا تخفیف قابل توجهی در این هزینه باشند.