همکاری بین رشته ای در دانشگاه آزاد اسلامی تحول بزرگی ایجاد می کند/ باید قدرت بازدارندگی اجتماعی ایجاد کنیم

عاملی:

به گزارش خبرگزاری ایکسل جلسه شورای تحول علوم انسانی امروز دوشنبه ۱۶ ایکسل ماه در دانشگاه آزاد اسلامی برگزار شد حجت الاسلام سعیدرضا عاملی در آغاز سخنرانی خود اظهار کرد: شورای تحقق ارتقا علوم انسانی در سال ۸۸ به ابتکار رهبر معظم انقلاب و به منظور رسیدگی به دغدغه های مرتبط با خروجی های این حوزه تاسیس شد. این شورا مصوبه ای از شورای عالی انقلاب فرهنگی دریافت کرد و نزدیک به ۱۰ وظیفه برای ارتقا علوم انسانی تعیین کرد.

عاملی افزود: دکتر حداد عادل به مدت ۱۴ سال ریاست این شورا را بر عهده داشت و بر برنامه های آموزشی ۱۷ کارگروه تخصصی تمرکز کرد. این تلاش منجر به تولید نزدیک به ۶۰ جلد کتاب مرجع توسط انتشارات سمت و شکل گیری حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ ایده کتاب مرجع دیگر شد.

وی ادامه داد: در برنامه هفتم دو محور کلیدی شامل برنامه های آموزشی و کتب مرجع علوم انسانی مورد توجه قرار گرفت. یک گروه برای بررسی انطباق این برنامه ها با ابلاغ مجمع تشخیص مصلحت نظام فعالیت می کند. در برنامه هفتم هفت تا هشت بند جدید درباره اشتغال در علوم انسانی اضافه شده است. شأن و جایگاه علوم انسانی در جامعه باید افزایش یابد تا افراد بتوانند در این حوزه ها فعالیت کنند. امروزه در دبیرستان ها با توجه به اینکه دانش آموزان امکان ورود به رشته های علوم ریاضی یا تجربی را ندارند به رشته انسانی گرایش پیدا می کنند که این موضوع باعث تقلیل اعتبار این رشته می شود. اما در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا بروز توانمندی های علمی و توجه به این حوزه ها مشاهده می شود. در حال حاضر نزدیک به ۴۴ درصد از دانشجویان ایرانی در حوزه علوم انسانی و علوم اجتماعی هستند.

این عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت بررسی ها نشان می دهد ۵۴ درصد از دانشجویان در ژاپن و ۵۷ تا ۶۱ درصد در فرانسه در رشته های علوم انسانی و اجتماعی مشغول به تحصیل هستند. در ایالات متحده نیز بالاترین حقوق های دانشگاهی متعلق به متخصصان علوم اجتماعی و انسانی است که نشان دهنده نقش اساسی این علوم در تمامی حوزه ها است.

عاملی بر این باور است که غفلت از اهمیت علوم انسانی در کنار علوم پایه مانند فیزیک و شیمی موجب ضعف در این حوزه ها شده است.

وی افزود: آمار اشتغال رشته های مختلف نگران کننده است فقط ۲۸ درصد از رشته های علوم انسانی و اجتماعی در آزمون ها کد رشته تعریف شده دارند و ۷۲ درصد بدون کد مانده اند. این مشکل در رشته های تجربی نیز وجود دارد به طوری که تنها ۴۲ درصد از رشته های پزشکی دندان پزشکی و پرستاری کد رشته تعریف شده دارند. این نشان دهنده عدم ساماندهی مناسب بین دانشگاه ها و بازار کار است. اگر ۳۰ هزار دانشجوی روابط بین الملل داشته باشیم ولی بازار کار تنها ۵۰۰ شغل داشته باشد نارضایتی اجتماعی ایجاد می کند و زخم های اجتماعی را تشدید می کند.

وی ادامه داد: در شورای تحول کمیسیون ها و کارگروه های تخصصی ۱۰۰ درصد اختیارات را دریافت کردند. تصمیم گیری درباره رشته ها باید در کارگروه های تخصصی صورت گیرد نه در شوراهای عمومی که متخصص نیستند. به عنوان مثال شورای برنامه ریزی دانشگاه تهران شامل تخصص های مختلف است و از این رو تصمیمات غیرتخصصی اتخاذ می شود. اکنون کارگروه های مدیریت حقوق روان شناسی و علوم تربیتی اختیار کامل دارند و رشته هایی که به تأسیس می رسند دیگر نیازی به تصمیم گیری در شورای تحول ندارند. در ۱۴ سال گذشته ۹۱ رشته تصویب و ابلاغ شد و در ۵ الی ۶ ماه اخیر نزدیک به ۵۳ رشته جدید در کارگروه ها تصویب و ابلاغ شده است.

عاملی بیان کرد: ممکن است در برخی موارد بیش از حد حساسیت نشان دهیم. به نظر من تحول در شورای تحول چهار نگرش را مدنظر داشته است یکی از این نگرش ها الهام گیری از اسلام در طراحی رشته هاست. تعبیر “اسلامی سازی” را چندان نمی پسندم زیرا این موضوع را صنعتی می کند. هدف گذاری و تعیین خط قرمزها ممکن است اما در جزییات رشته هایی مانند روانشناسی نمی توانیم به طور کامل ورود کنیم.

رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی اضافه کرد: هوش مصنوعی فناوری ای است که می تواند هم الگوریتم های مثبت و هم منفی تولید کند. این الگوریتم ها ذاتاً مستقل هستند و هماهنگی خوبی بین وزارت بهداشت و وزارت علوم وجود دارد. روند تصویب و اجرا در شورای تخصصی و کارگروه ها باید با توجه به ظرفیت دانشگاه ها از لحاظ منابع انسانی صورت گیرد.

وی افزود: مسئله علوم انسانی تنها به حلقه ای که در آن نشسته ایم محدود نمی شود. در پزشکی و مهندسی نیز با انسان سروکار داریم. اکنون علوم پزشکی از سایر علوم جدا شده و باید دوباره بر علوم پایه تمرکز کند زیرا بدون آن نمی توان زندگی کرد. همچنین نیاز به همکاری با مهندسی پزشکی و علوم انسانی برای ارتقای سلامت اجتماعی وجود دارد. این ضرورت به یک دانشگاه جامع در ایران منجر می شود. ممکن است آقای دکتر طهرانچی در دانشگاه آزاد اسلامی به این موضوع توجه کرده باشد اما هنوز یکپارچگی در دانشگاه ها ایجاد نشده است. نگاهی که ایشان به همکاری بین رشته ای دارند می تواند تحول بزرگی باشد. هاروارد برای ایجاد چنین هم افزایی ۲۰ سال زمان صرف کرده است. در عین پیشرفت های غرب ما شاهد رشد ناقصی هستیم؛ به عنوان مثال آموزش های مبنی بر تعیین جنسیت توسط خود کودکان نشان دهنده این مسئله است.

عاملی افزود: خانواده های تک سرپرست نتیجه بحران های جهانی غرب هستند و ما با ۱.۷ میلیون خانواده در این وضعیت مواجهیم که ۸۷ درصد آن ها توسط مادران اداره می شوند. این وضعیت نگران کننده است و من معتقدم دانشگاه نسل چهار باید به این مسائل توجه کند. ما مشتاقیم از نظرات دوستان درباره راه حل ها استفاده کنیم. در ایران به ویژه در زمینه فرهنگی نگرش ما نسبت به سرمایه گذاری محدود است. 

او در پایان گفت: قدرت نظامی و عملیات های ما یک احیا در جامعه ایران ایجاد کرده و موجب افزایش اعتماد به نفس شده است. تلاش های فرهنگی ما نتوانسته اند به اندازه قدرت نظامی سرمایه اجتماعی تولید کنند. در دنیای پر از دشمنی و جنگ قدرت دفاعی برای ما یک سرمایه است و به همان اندازه نیازمند قدرت اجتماعی نیز هستیم زیرا این قدرت هم بازدارندگی ایجاد می کند. نماز جمعه ای که حضرت آقا برگزار کردند نمایان گر قدرت اجتماعی ایران بود و شامل متنوع ترین نمازگزاران تاریخ ۴۵ ساله انقلاب بود. برخی از آن ها نماز را بلد نبودند اما احساس وفاداری داشتند. ما باید قدرت بازدارندگی اجتماعی ایجاد کنیم که این نیز به علوم اجتماعی و سیاسی مربوط می شود و دانشی است که می تواند این حس را در مردم تقویت کند.