کشف لایه های پنهانی قرآن نیازمند تعامل طرفینی قرآن پژوهان و دانشمندان علوم

رییس دانشگاه تهران با بیان اینکه در دنیای کنونی هزینه های زیادی از سوی شیاطین برای سست شدن پایه های عقیدتی هم در بین دانشگاهیان و هم در عامه مردم صورت می گیرد، گفت: تلاش کنگره بین المللی علم و قرآن این است که از پنجره قرآن کریم به علومی که امروز در دانشگاه به آنها پرداخته می شود، ورود پیدا کند تا بتواند در مقابل شبهه افکنی ها، پاسخگویی لازم را داشته باشد.

به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری ایکسل، سید محمد مقیمی، رییس دانشگاه تهران روز چهارشنبه 23 اسفند در پیش نشست کنگره بین المللی علم و قرآن که در تالار شهید سلیمانی دانشگاه تهران برگزار شد، گفت: کنگره بین المللی علم و قرآن که با همت و ابتکار دکتر علم الهدی استاد دانشگاه شهید بهشتی و دبیر ستاد تعلیم و تربیت شورای عالی انقلاب فرهنگی شکل گرفته است در خرداد ماه 1403 همزمان با نودمین سال تاسیس دانشگاه تهران و با مشارکت دانشگاه های مختلف برگزار خواهد شد.

وی به نزول هدایت های الهی در قرآن کریم به عنوان کتاب هدایت بشر برای سعادت مادی و معنوی بشر اشاره کرد و گفت: هر صنف و گروهی به تناسب ظرفیت هایی که در خود ایجاد می کند، می تواند از رهنمود ها و آیات قرآنی بهره مند شود و سال هاست که علما و اندیشمندان مختلف در محیط دانشگاه به دنبال برقراری یک پل ارتباطی بین آموزه های الهی در قرآن کریم با علوم مختلف هستند. معمولاً این تلاش ها بنا به ذوق و سلیقه فردی شکل گرفته و در قالب مقالات و کتب و مستندات علمی منتشر شده است.

رییس دانشگاه تهران با یادآوری اینکه آنچه خداوند متعال در قرآن کریم نازل فرموده و مسیر ما را تعیین نموده است، مطابق حقایقی است که در جهان هستی و جهان طبیعت قرار دارد، خاطرنشان کرد: آنچه که در برقراری ارتباط بین علم و قرآن باید مورد توجه قرار گیرد، این است که قرآن دایرهالمعارف بزرگ نیست که بخواهد راجع به جزییات هر آنچه که بشر در زندگی مادی و معنوی به آن نیاز دارد، در آن به تفصیل سخن گفته باشد. اشاراتی که در قرآن کریم است معمولاً کلی و گذرا است. حتی درباره واجبات دینی مانند نماز و روزه به کلیات پرداخته شده و جزییات و کیفیت انجام آن از طریق سیره عملی و نظری رسول مکرم اسلام (ص) برای ما تعلیم داده شده است.

 مقیمی افزود: بنابراین این تصور که هر آنچه که در جزییات علوم به آن نیاز داریم، از قرآن قابل استخراج است، طبیعتاً این دیدگاهی است که ممکن است یک گروهی به آن اعتقاد داشته باشند ولی این دیدگاه غالب در بین عالمان و اندیشمندان اسلامی که در حوزه علم و فناوری فعالیت می کنند، نیست.

وی با بیان اینکه مفهوم علم در قرآن کریم با عناوین مختلف نزدیک 750 بار تکرار شده است، گفت: خداوند متعال به تناسب شرایطی که برای تبیین مباحث توحیدی یا تربیتی بشر بوده است به بعضی از موضوعات علوم طبیعی و علوم عقلی پرداخته و این به معنای آن نیست که تمامی علوم از طریق قرآن کریم قابل استخراج باشد. اما آنچه از علم مبتنی بر قرآن کریم تحت عنوان مطلق علم بشر برداشت می کنیم در هر دو بعد عقلی و تجربی است.

رییس دانشگاه تهران به تقسیم بندی علوم در دانشگاه ها در قالب علوم عقلی و نقلی در رشته های مختلف علوم انسانی، اجتماعی و رفتاری، الهیات و علوم تجربی شامل علوم پایه، فنی مهندسی و کشاورزی و … اشاره کرد و بیان داشت: تلاش های متعددی در رابطه با پیوند بین علم و قرآن صورت گرفته است و در قالب یک پیوستار می توان آن را ترسیم کرد. برخی از این تلاش ها خیلی افراط گرایانه بوده که نگاه دایرهالمعارفی به قرآن داشته و برخی نیز دنبال انکار موضوعات علمی در قرآن هستند و اصولاً معتقدند بحث های علمی در قرآن جایگاهی ندارد و قرآن یک کتاب هدایت بشر است و یک کتاب علمی نیست که به بحث های علمی بپردازد. منتها برخی عالمان متدین تلاش هایی علمی برای اثبات اعجاز علمی قرآن به صورت اعتدال گرایانه انجام داده اند که قابل تحسین است.

وی افزود: آنچه به عنوان نظریه اعجاز علمی قرآن مطرح می شود به این نکته اشاره دارد که قرآن به صورت برخی گزاره های کلی به مباحث علمی پرداخته است. نگاه اعتدال گرایانه به این موضوع اشاره دارد که این مباحثی که امروز تحت عنوان علم کشف می شود یا در ادامه کشف خواهد شد، مباحثی است که به صورت کلی و گذرا در قرآن به آن اشاره شده است که در زمان نزول وحی و قرآن کریم ممکن است این علوم شناخته شده نبوده یا بعداً شناخته شده باشند یا حتی درزمانه ما هنوز مکشوف نشده و در آینده شناخته خواهد شد.

رییس دانشگاه تهران ادامه داد: نظریه اعجاز علمی قرآن بر این باور است که ما می توانیم گزاره های اصلی علم را از درون قرآن استخراج کنیم و آن را به عنوان مفروضات پایه ای و اساسی مبتنی بر پیام های قرآنی که فرازمانی و فرامکانی و جهان شمول است و محتوای ژرف دارد، آن را عرضه نماییم؛ بنابراین رویکردی که در کنگره بین المللی علم و قرآن به دنبال آن هستیم، این است که مبتنی بر نظریه اعجاز علمی قرآن تلاش کنیم به دور از افراط گرایی و تفریط که دو سوی پیوستار هستند نگاه معتدلی را به این موضوع داشته باشیم.

 مقیمی درباره الزامات رویکردی که در کنفرانس بین المللی علم و قرآن پیگیری می شود، تاکید کرد: اولاً بایستی به روش های علمی روی آوریم تا بتوانیم لایه های پنهانی قرآن کریم را کشف کنیم و دوم اینکه ما نبایستی به دنبال برقراری یک پیوند ناگسستنی بین نظریه های ناپایدار علمی و دیدگاه های محکم و استواری که در قرآن آمده است، باشیم و بگوییم الا و لابد این رابطه علمی برقرار است و می دانیم که چه پیامد های نامطلوبی را ایجاد خواهد کرد. همه ما می دانیم که پارادایم های علمی دچار انقلابات علمی می شوند و در هر دوره تحولی در علوم پایه، علوم اجتماعی، علوم انسانی و شاخه های مختلف علوم، مفروضات پارادایم های خاصی غالب بوده که در جنگ پارادایم ها، پارادایم جدیدی غلبه کرده و پارادایم قدیم را به کنار زده یا آن را تکمیل کرده است.

استاد دانشگاه تهران در توضیح بیشتر در این باره گفت: اگر قرار باشد یک پیوند ناگسستنی در هر زمانی بین این نظریه ها با آموزه های قرآنی ایجاد کنیم این می تواند خطرناک باشد و با رد شدن و ابطال آن نظریه ها قاعدتاً این تصور ایجاد می شود که آموزه های الهی رد شدنی یا ابطال پذیر است؛ بنابراین باید به این توجه کنیم که وقتی از ارتباط علم با قرآن کریم صحبت می کنیم، همواره باید بر این مسیله توجه کنیم که یک محقق نمی تواند یک نظر قطعی ولو اینکه با روش علمی دنبال می کند در خصوص این رابطه بیان نماید. بلکه این را باید به این شکل بیان کنیم که تفسیر محقق و برداشتی که از قرآن و آیه های قرآنی می کند بر اساس فهم خودش شاید بشود با برخی نظریه ها انطباق داد ولی این تطبیق پذیری بایستی با احتیاط فراوانی صورت گیرد که در این کنگره به این مسیله توجه داریم.

مقیمی افزود: ما با شبهه افکنی های مختلفی در عرصه های بین المللی مواجه هستیم و گاهی شیطنت هایی هم چاشنی آن می شود که سعی می کنند با این نظریه های علمی، آموزه های الهی را به چالش بکشند؛ به این گونه که منتظر می مانند تا یک نظریه علمی که بر اساس ذوق یک دانشمند از علوم غیردینی، با یک نشانه از آیات الهی مشابهت یابی شده بوده است، توسط یک نظریه علمی جدیدتری باطل شود و پس از باطل شدن آن نظریه، ابطال پذیری آیات الهی را نتیجه گیری کرده یا پایه های اعتباری آن را تضعیف کنند.

وی با بیان اینکه در دنیای کنونی تلاش های زیادی از سوی شیاطین برای سست شدن پایه های عقیدتی هم در بین دانشگاهیان و هم در عامه مردم صورت می گیرد، بیان داشت: تلاش کنگره بین المللی علم و قرآن این است که از پنجره قرآن کریم به علومی که امروز در دانشگاه به آنها پرداخته می شود، ورود پیدا کند تا بتواند در مقابل شبهه افکنی ها، پاسخگویی لازم را داشته باشد.

استاد دانشگاه تهران خاطرنشان کرد: برای ورود به این عرصه خطیر بایستی افرادی که قرآن را به خوبی درک و فهم می کنند و تفسیر مناسبی از آن دارند وارد شوند و عالمان و اندیشمندان از حوزه های مختلف علوم در یک قالب ترکیبی، فضا را به گونه ای فراهم کنند که به کشف لایه های پنهانی که در قرآن در رابطه با علوم است، بپردازیم. کنگره بین المللی علم و قرآن تلاش می کند این تعامل را بین اندیشمندان علوم قرآنی و قرآن پژوهان با اندیشمندان علوم در بخش های مختلف که با قرآن آشنایی داشته و علاقمند به گام برداشتن در این مسیر هستند، برقرار نماید. برای اینکه بتوانیم کار های عمیق انجام دهیم، نیازمند این تعامل طرفینی هستیم تا بتوانیم سرخوردگی که ممکن است بخاطر این شیطنت ها و شبهات در بخشی از متدینین ایجاد می شود را برطرف کنیم.

رییس دانشگاه تهران در جمع بندی سخنان خود اظهار داشت: بنابراین تلاش مان این است که با الهام از آنچه خداوند متعال در قرآن کریم به عنوان مسیر سعادتمندی بشر تبیین کرده و اشاره دارد که علوم مشروط بر اینکه مبتنی بر گزاره های اصلی قرآنی حرکت کند، در خدمت این سعادتمندی است؛ باور های دینی را در بین دانشجویان و اساتید تقویت کنیم؛ بنابراین تلاش می کنیم کنگره بین المللی علم و قرآن با کیفیت مناسب و با حضور اندیشمندان بین المللی که ای بسا ممکن است از بین غیرمسلمانان هم باشند، به گونه ای برگزار شود تا ابعاد جدیدی از لایه های پنهانی قرآن را بتوانیم مکشوف سازیم. برای این کار بایستی هم از علم زدگی دوری کنیم و هم از قشری نگری؛ و تلاش مان این باشد که در یک فضای علمی و آکادمیک بتوانیم نقشی اثرگذار در این فرآیند داشته باشیم.