چه جرایمی مشمول مرور زمان میشود

مرور زمان به این معنیه که اگه یه مدت خاص از وقوع یه جرم یا شروع یه دعوای حقوقی بگذره و پیگیری نشه، دیگه نمی شه از طریق قانونی اون رو دنبال کرد. بیشتر جرایم تعزیری مثل کلاهبرداری، سرقت، ضرب و جرح و خیلی از دعاوی حقوقی مثل چک برگشتی، مشمول این قاعده می شن و بعد از یه زمان مشخص، قابلیت پیگیری شون رو از دست می دن. حالا بیایید ببینیم اصلاً این ماجرای مرور زمان چیه و چه قوانینی داره که دونستنش خیلی به کارمون میاد.

شاید براتون پیش اومده باشه که بشنوید یه پرونده ای «مشمول مرور زمان» شده. این جمله، کلی معنی و مفهوم حقوقی پشتش داره که شاید برای خیلی ها پیچیده به نظر برسه. اما نگران نباشید! اینجا قراره به زبان ساده و خودمونی توضیح بدیم که مرور زمان دقیقاً چیه، چه جرایمی شاملش می شن و کدوم ها نه، و اصلاً چرا قانون چنین چیزی رو پیش بینی کرده. پس اگه می خواید بدونید چه زمانی دیگه نمی تونید پیگیر یه شکایت یا دعوای حقوقی باشید، یا کی پرونده ای که درگیرش هستید دیگه قابل پیگیری نیست، جای درستی اومدید. بیایید با هم یه سفر به دنیای مرور زمان داشته باشیم.

مرور زمان چیه و چرا اصلا وجود داره؟

ببینید، تو دنیای قانون و دادگاه، زمان یه عنصر خیلی مهمه. مثل این می مونه که برای انجام هر کاری یه مهلت مشخصی داشته باشیم. مرور زمان هم دقیقاً همینه؛ یعنی اگه یه مدت خاص از یه ماجرا (مثلاً وقوع یه جرم یا به وجود اومدن یه حق) بگذره و اقدامی برای پیگیریش نشه، قانون میگه دیگه فرصت پیگیری از دست رفته.

یه تعریف ساده از مرور زمان

مرور زمان یعنی گذشتن یه مدت زمان قانونی که بعد از اون، یه سری وضعیت های حقوقی جدید به وجود میاد. مثلاً ممکنه دیگه نتونید از کسی شکایت کنید، یا حتی اگه حکمی هم صادر شده باشه، دیگه قابل اجرا نباشه. این قانون هم تو مسائل کیفری (که مربوط به جرم و مجازاته) کاربرد داره، هم تو مسائل حقوقی (که مربوط به اختلاف های مالی و مدنیه).

چرا مرور زمان برای قانون اینقدر مهمه؟

شاید بگید چرا قانون باید جلوی پیگیری یه حق یا جرم رو بگیره؟ فلسفه وجود مرور زمان، دلایل محکمی داره که تو سیستم حقوقی خیلی مهمه:

• ایجاد ثبات و قطعیت حقوقی: فکر کنید اگه برای هیچ جرمی مرور زمان وجود نداشت، یه نفر می تونست بعد از ۵۰ سال هم بابت یه اتفاق کوچیک از شما شکایت کنه. اینطوری هیچ وقت تو زندگی تون احساس آرامش و ثبات نداشتید. مرور زمان باعث می شه پرونده ها بالاخره یه جایی تموم بشن و تکلیف همه مشخص بشه.
• جلوگیری از دعواهای قدیمی با اسناد ضعیف: بعد از یه مدت طولانی، پیدا کردن شاهد، مدرک یا اسناد معتبر خیلی سخت می شه. این باعث می شه قاضی نتونه درست حکم بده. مرور زمان از تشکیل پرونده هایی که دیگه مدارک معتبر و کافی ندارن، جلوگیری می کنه.
• حفظ حقوق متهم یا بدهکار: هر کسی حق داره که بعد از یه مدت مشخص، از فشار پیگیری قانونی خلاص بشه و زندگی عادی خودش رو ادامه بده. مرور زمان به نوعی از حقوق افرادی که ممکنه سال ها پیش اشتباهی کردن یا بدهی داشتن، حمایت می کنه.
• کارایی سیستم قضایی: وقتی پرونده های قدیمی و بی اثر کم بشن، دادگاه ها می تونن با تمرکز بیشتر و سرعت بالاتری به پرونده های جدید و مهم تر رسیدگی کنن.

خلاصه کلام، مرور زمان یه جور «فراموشی قانونی» هست که برای نظم و عدالت تو جامعه لازمه.

انواع مرور زمان تو قانون ایران

تو سیستم حقوقی ما، مرور زمان رو به دو دسته کلی کیفری و حقوقی تقسیم می کنن. هر کدوم هم قواعد و مدت زمان های مخصوص به خودشون رو دارن که باید باهاشون آشنا بشیم.

مرور زمان کیفری (مخصوص جرایم)

مرور زمان کیفری یعنی تو دنیای جرم و جنایت، اگه یه مدت زمان مشخصی از وقوع جرم، یا از آخرین اقدام برای پیگیری، یا حتی از صدور حکم بگذره، دیگه اون جرم قابل پیگیری نیست یا حکم قابل اجرا نیست. این خودش چند نوع داره:

مرور زمان برای شکایت کردن (ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی)

فرض کنید خدای نکرده یکی به شما آسیب زده. اگه این جرم از اون دسته باشه که نیاز به شکایت شما داره (بهش میگن جرایم «قابل گذشت»)، شما باید تو یه مدت زمان مشخصی شکایت کنید وگرنه حقتون برای شکایت از دست می ره. طبق ماده ۱۰۶ قانون مجازات اسلامی:

• اگه از وقوع جرم خبردار بشید، باید ظرف یک سال شکایت کنید.
• اما اگه تو این مدت نتونستید شکایت کنید چون تحت تسلط متهم بودید یا دلیل موجهی داشتید که دست خودتون نبوده، اون یک سال از وقتی حساب میشه که مانع رفع شده باشه.
• اگه خدای نکرده شاکی (کسی که ازش شکایت شده) قبل از تموم شدن این یک سال فوت کنه و معلوم نباشه که از شکایتش منصرف شده، ورثه اش شش ماه از تاریخ فوت فرصت دارن که شکایت رو ادامه بدن یا خودشون شکایت کنن.

نکته مهم: این یک سال برای جرایم تعزیری قابل گذشت هست. یعنی اگه جرمی عمومی باشه (مثل قتل غیرعمد یا کلاهبرداری) یا از نوع حد یا قصاص باشه، این مرور زمان یک ساله برای شکایت معنی نداره.

مرور زمان تعقیب و صدور حکم کیفری (ماده ۱۰۵ قانون مجازات اسلامی)

اینجا دیگه بحث شکایت نیست، بحث اینه که بعد از وقوع جرم، کلاً سیستم قضایی چقدر فرصت داره که دنبال مجرم بگرده، تحقیقات کنه و نهایتاً حکم قطعی رو صادر کنه. اگه این مدت بگذره، دیگه نمی شه متهم رو تعقیب کرد یا حکم داد. مدت زمان این مرور زمان بستگی به درجه جرم تعزیری داره. جرایم تعزیری تو قانون مجازات اسلامی به هشت درجه تقسیم می شن، از سنگین ترین (درجه یک) تا سبک ترین (درجه هشت).

جدول زیر مدت زمان مرور زمان تعقیب و صدور حکم رو نشون می ده:

درجه جرم تعزیری	مدت زمان مرور زمان (از تاریخ وقوع جرم یا آخرین اقدام تعقیبی/تحقیقی)
درجه یک تا سه	پانزده سال
درجه چهار	ده سال
درجه پنج	هفت سال
درجه شش	پنج سال
درجه هفت و هشت	سه سال

منظور از آخرین اقدام تعقیبی یا تحقیقی چیه؟

یعنی هر کاری که مقامات قضایی (مثل بازپرس یا دادیار) برای پیگیری جرم انجام بدن. مثلاً احضار کردن متهم، جلب کردنش، بازجویی، شنیدن حرف های شاهدها یا مطلعین، تحقیقات میدانی، یا هر نیابت قضایی (یعنی وقتی یه قاضی از قاضی دیگه می خواد کاری رو براش انجام بده).

قرار اناطه: اگه برای رسیدگی به یه پرونده کیفری، اول باید یه موضوع حقوقی تو دادگاه حقوقی حل بشه (مثلاً تو یه پرونده کلاهبرداری، اول باید معلوم بشه سند خونه جعلی بوده یا نه)، تا اون موضوع حقوقی مشخص نشه، پرونده کیفری جلو نمیره. به این میگن قرار اناطه. تو این حالت، مرور زمان تعقیب از وقتی حساب می شه که حکم دادگاه حقوقی (در مورد اون موضوع اولیه) قطعی شده باشه.

مرور زمان اجرای مجازات (ماده ۱۰۷ قانون مجازات اسلامی)

فرض کنید همه مراحل دادگاه تموم شده و یه نفر محکوم به حبس یا جریمه شده و حکمش هم قطعی شده. حالا قوه قضاییه چقدر فرصت داره که این حکم رو اجرا کنه؟ اگه تو این مدت اجرا نشه، دیگه نمی تونه اجراش کنه! این مرور زمان هم مثل مرور زمان تعقیب، فقط شامل جرایم تعزیری می شه و مدت زمانش هم به درجه جرم بستگی داره. حساب کردنش از تاریخ قطعی شدن حکم شروع می شه.

جدول زیر مدت زمان مرور زمان اجرای مجازات رو نشون می ده:

درجه جرم تعزیری	مدت زمان مرور زمان برای اجرای مجازات (از تاریخ قطعیت حکم)
درجه یک تا سه	بیست سال
درجه چهار	پانزده سال
درجه پنج	ده سال
درجه شش	هفت سال
درجه هفت و هشت	پنج سال

یادتون باشه: این نوع مرور زمان هم فقط برای جرایم تعزیریه و فرقی نمی کنه جرم قابل گذشت بوده یا غیرقابل گذشت.

مرور زمان حقوقی (مخصوص دعواهای مدنی)

علاوه بر جرایم، تو مسائل حقوقی و مالی هم مرور زمان داریم. اینجا دیگه صحبت از زندان و مجازات نیست، حرف از مطالبه یه پول، یه حق، یا یه ادعای مالیه. اگه تو یه مدت مشخص اقدام نکنید، ممکنه دیگه نتونید حقتون رو از راه قانونی پس بگیرید.

تفاوتش با مرور زمان کیفری چیه؟

فرق اصلی اینه که مرور زمان حقوقی، به دنبال مجازات کردن کسی نیست، بلکه جلوی پیگیری یه دعوای مالی یا مدنی رو می گیره. تو مرور زمان کیفری، اگه زمان بگذره، پرونده کلاً بسته می شه و متهم دیگه تحت تعقیب نیست. اما تو مرور زمان حقوقی، ممکنه حق شما هنوز وجود داشته باشه، ولی دیگه از طریق دادگاه نمی تونید پیگیریش کنید.

نمونه هایی از مرور زمان تو دعواهای حقوقی

تو قانون مدنی و قانون تجارت ایران، کلی مرور زمان حقوقی مختلف داریم که چند تا از مهم ترین هاشون رو اینجا براتون می گم:

مرور زمان دعوای نفی ولد (ماده ۱۱۶۲ قانون مدنی)

این یکی یه مورد خاصه! اگه یه مردی بخواد بگه بچه ای که به اسمش ثبت شده، مال اون نیست، باید خیلی سریع اقدام کنه. طبق ماده ۱۱۶۲ قانون مدنی، این دعوا بعد از دو ماه از تاریخ اطلاع شوهر از تولد طفل، دیگه قابل شنیدن نیست. این مدت زمان خیلی کمه چون بحث اثبات نسب یه موضوع خیلی حساس و مهمه.

مرور زمان برای مطالبه وجه چک علیه ظهرنویس (ماده ۳۱۵ قانون تجارت)

فرض کنید یه چک دارید و پشتش رو چند نفر امضا کردن (ظهرنویسی). اگه چک رو به موقع وصول نکنید، ممکنه دیگه نتونید از اون ظهرنویس ها پولتون رو بگیرید. ماده ۳۱۵ قانون تجارت می گه:

• اگه چک تو همون شهری که صادر شده باید پرداخت بشه، دارنده چک باید ظرف پانزده روز از تاریخ صدور، پولش رو مطالبه کنه.
• اگه از یه شهر به شهر دیگه صادر شده باشه، باید ظرف چهل و پنج روز از تاریخ صدور، پولش رو مطالبه کنه.

اگه این مهلت ها بگذره، دیگه نمی تونید علیه ظهرنویس ها دعوای مطالبه وجه مطرح کنید.

مرور زمان برای طرح دعوای مطالبه چک برگشتی (ماده ۳۱۸ قانون تجارت)

این مورد هم باز مربوط به چک هست. اگه چک برگشت بخوره و گواهی عدم پرداختش رو بگیرید، برای اینکه بتونید خسارت تأخیر تادیه و بقیه چیزها رو از صادرکننده چک بگیرید، باید تا پنج سال از تاریخ صدور گواهی عدم پرداخت اقدام کنید. اگه این پنج سال بگذره، چک «وصف تجاری» خودش رو از دست می ده و دیگه نمی تونید به عنوان یه سند تجاری روش حساب باز کنید. البته این به این معنی نیست که پولتون کلاً از بین رفته؛ فقط دیگه مثل قبل نمی تونید به راحتی از طریق قانون تجارت پیگیری کنید.

مرور زمان تحریر ترکه (ماده ۳۳۵ قانون امور حسبی)

ترکه یعنی اموال و دارایی های متوفی. اگه کسی فوت کنه و ورثه نداشته باشه، یا ورثه اش پیدا نشن، بعد از تحریر ترکه، اگه تا ده سال هیچ وارثی پیدا نشه، اون اموال می ره به خزانه دولت. بعد از این ده سال، دیگه هیچ کسی نمی تونه ادعایی نسبت به اون ترکه داشته باشه.

چه جرایمی اصلاً مشمول مرور زمان نمی شن؟ (این ها رو حواستون باشه!)

تا اینجا گفتیم که چه جرایمی مشمول مرور زمان می شن. اما یه سری جرایم هم هستن که به خاطر اهمیتشون، هرگز مشمول مرور زمان نمی شن. یعنی قانون میگه اینقدر مهم هستن که گذشت زمان نمی تونه جلوی پیگیری یا اجرای مجازاتشون رو بگیره. این ها رو خوب به ذهن بسپارید:

جرایم حدی، قصاص و دیه

جرایم حدی، مثل محاربه، زنا، شرب خمر و…، مجازات هایی دارن که تو شرع تعیین شده و قانون هم عیناً همون رو اجرا می کنه. قصاص و دیه هم که مربوط به صدمات جسمانی و قتل هستن. این دسته از جرایم هرگز مشمول مرور زمان نمی شن. یعنی اگه پنجاه سال هم از یه قتل بگذره، حق قصاص همچنان پابرجاست.

دلیلش هم واضحه: این جرایم به خاطر اهمیت و حساسیتی که دارن (بعضی هاشون حق الله هستن و بعضی ها حق الناس خیلی مهم)، نمیشه با گذشت زمان، اونا رو نادیده گرفت.

جرایم علیه امنیت کشور

جرایمی مثل جاسوسی، اقدام علیه امنیت ملی، براندازی حکومت و… اینا هم از اون دست جرایم خیلی مهمی هستن که آرامش و بقای کشور رو به خطر می اندازن. به خاطر همین، قانون برای این دسته از جرایم هم مرور زمان قائل نشده. یعنی اگه یه جاسوس بعد از سال ها هم پیدا بشه، باز هم می شه پیگیر جرمش بود.

جرایم مواد مخدر

متاسفانه مواد مخدر یکی از بزرگترین آسیب های جامعه است. قانونگذار به خاطر اهمیت مقابله با این پدیده شوم، هرگونه جرمی که مربوط به تولید، توزیع، خرید و فروش، حمل و نگهداری مواد مخدر باشه رو از شمول مرور زمان خارج کرده. پس هیچ وقت برای جرایم مواد مخدر، مهلت پیگیری قانونی تموم نمی شه.

جرایم اقتصادی سنگین

یکی از دغدغه های مهم تو جامعه، مبارزه با مفاسد اقتصادیه. به همین خاطر، اگه میزان جرم ارتکابی تو جرایم اقتصادی، مبلغ خیلی بالایی باشه (که فعلاً تو قانون ما بیش از یک میلیارد ریال تعریف شده)، این جرایم هم مشمول مرور زمان نمی شن. این شامل جرایمی مثل اختلاس، ارتشاء (رشوه) و کلاهبرداری های بزرگ می شه که به اقتصاد کشور لطمه جدی می زنن.

تعزیرات منصوص شرعی

گفتیم که بیشتر مرور زمان ها برای جرایم تعزیری هست. اما یه سری تعزیرات هم داریم که تو شرع براشون مجازات مشخص شده. به این ها میگن «تعزیرات منصوص شرعی». این دسته هم، مثل حدود، مشمول مرور زمان نمی شن.

خلاصه کنیم: جرایم حدی، قصاص، دیات، جرایم علیه امنیت کشور، جرایم مواد مخدر، جرایم اقتصادی کلان و تعزیرات منصوص شرعی، هیچ وقت مشمول مرور زمان نمی شن و همیشه قابل پیگیری و اجرا هستن.

مرور زمان تو تعزیرات حکومتی: وضعیتش چطوره؟

شاید براتون سوال پیش بیاد که پس تکلیف تخلفات مربوط به تعزیرات حکومتی چی میشه؟ مثل گران فروشی، کم فروشی، احتکار و… آیا این ها هم مشمول مرور زمان می شن یا نه؟

تغییر و تحول قوانین

قبلاً تو قانون آیین دادرسی کیفری، یه ماده ای داشتیم (ماده ۱۷۳) که می گفت مجازات های بازدارنده هم مشمول مرور زمان می شن. اون موقع، تعزیرات حکومتی رو جزو مجازات های بازدارنده می دونستن، به خاطر همین، تخلفات تعزیراتی هم مشمول مرور زمان می شدن.

الان تعزیرات حکومتی مشمول مرور زمان می شه یا نه؟

اما داستان با تصویب قانون مجازات اسلامی جدید (سال ۱۳۹۲) و قانون آیین دادرسی کیفری جدید (سال ۱۳۹۲) عوض شد. تو این قوانین جدید، به صراحت گفته شده که مرور زمان فقط مختص مجازات های تعزیری هست. این یعنی چی؟ یعنی قانونگذار بین «جرم» و «تخلف» تفاوت گذاشته. تخلفات، مثل همون گران فروشی و احتکار، دیگه جرم به حساب نمیان، بلکه صرفاً تخلف اداری یا صنفی هستن که تو سازمان تعزیرات حکومتی بررسی می شن.

با این حساب، الان دیگه طبق قانون جدید، تخلفات تعزیرات حکومتی مشمول مرور زمان نمی شن. یعنی اگه یه نفر امروز گران فروشی کنه و شما چند سال بعد هم شکایت کنید، سازمان تعزیرات باید بهش رسیدگی کنه و نمی تونه به بهانه مرور زمان پرونده رو ببنده.

چیزهایی که مرور زمان رو تغییر میدن: توقف و انقطاع

مرور زمان همیشه یه خط مستقیم نیست که فقط رو به جلو حرکت کنه. بعضی وقت ها یه اتفاقاتی می افته که باعث می شه این زمان سنج قانونی یا متوقف بشه یا کلاً از نو شروع به کار کنه. این دو حالت رو «توقف مرور زمان» و «انقطاع مرور زمان» می نامیم.

توقف مرور زمان: یعنی زمان وایمیسته!

توقف مرور زمان یعنی یه اتفاقی می افته که باعث می شه شمارش زمانِ مرور، موقتاً متوقف بشه. مثل اینکه ساعت رو «پاز» کنید. تو این مدت که ساعت وایستاده، زمان از اون حساب مرور زمان کم نمیشه. بعد از اینکه اون مانع یا دلیل برطرف شد، مرور زمان دوباره از همون جایی که متوقف شده بود، ادامه پیدا می کنه. یعنی زمان های قبلی که گذشته بود، سر جاشون هستن.

مصادیق توقف مرور زمان:

• عدم امکان تعقیب به دلیل قوه قاهره یا مانع قانونی: مثلاً یه سیل بزرگ میاد و دادگاه ها چند ماه تعطیل می شن و امکان پیگیری پرونده نیست. یا متهم دچار بیماری شدید شده و نمی تونه تو دادگاه حاضر بشه.
• تعلیق دادرسی: مثلاً اگه برای حل یه پرونده کیفری، اول باید تکلیف یه پرونده حقوقی تو دادگاه دیگه مشخص بشه (همون قرار اناطه که قبلاً گفتیم). تا وقتی اون پرونده حقوقی به نتیجه نرسیده، مرور زمان پرونده کیفری متوقف می شه.

آثار توقف: همونطور که گفتیم، زمان گذشته حفظ می شه و بعد از رفع مانع، مرور زمان از سر گرفته می شه.

انقطاع مرور زمان: یعنی زمان از نو شروع می شه!

انقطاع مرور زمان فرق می کنه. اینجا دیگه ساعت رو پاز نمی کنیم، بلکه دکمه «ریست» رو می زنیم! یعنی هر چقدر زمان از مرور زمان گذشته باشه، کاملاً نادیده گرفته می شه و مرور زمان از «صفر» شروع می شه. این اتفاق معمولاً وقتی می افته که یه اقدام جدی برای پیگیری پرونده انجام بشه یا متهم اقرار به جرم کنه.

مصادیق انقطاع مرور زمان:

• هر اقدام تعقیبی یا تحقیقی: مثل اینکه دادسرا متهم رو احضار کنه، بازجویی انجام بده، معاینه محلی صورت بگیره یا شاهدهایی رو دعوت کنن. هر کدوم از این کارها، باعث می شه مرور زمان از نو شروع بشه.
• اقرار متهم: اگه متهم خودش به جرمش اقرار کنه، مرور زمان منقطع می شه.
• صدور قرار مجرمیت: این هم از اقدامات مهم قضاییه که مرور زمان رو قطع می کنه.

آثار انقطاع: مهمترین اثرش اینه که تمام مدتی که از مرور زمان گذشته بود، بی اثر می شه و یه دوره مرور زمان جدید از زمان وقوع اون اتفاقی که باعث انقطاع شده، شروع می شه.

تفاوت اصلی توقف و انقطاع چیست؟

تفاوت این دو مفهوم خیلی مهمه و باید خوب متوجهش باشیم:

1. توقف: زمان مرور زمان «متوقف» می شه و با رفع مانع، از سر گرفته می شه. مثل فیلمی که Pause می کنی و بعد دوباره Play می کنی.
2. انقطاع: زمان مرور زمان «ریست» می شه و از نو، یک دوره کامل مرور زمان جدید شروع می شه. مثل اینکه فیلم رو از اول شروع کنی.

به زبان ساده تر، تو توقف، زمان قبلی به حساب میاد، اما تو انقطاع، زمان قبلی از بین می ره و یه بازه زمانی جدید شروع می شه.

جمع بندی: مهم ترین چیزهایی که باید بدونید

خب، تا اینجا با هم سفر کردیم به دنیای پیچیده اما کاربردی مرور زمان تو قانون ایران. فهمیدیم که مرور زمان یه ابزار قانونی مهمه که هم به پرونده ها پایان می ده، هم از حقوق افراد محافظت می کنه و هم به سیستم قضایی کمک می کنه تا بهتر کار کنه.

مهم ترین چیزهایی که باید یادتون باشه ایناست:

• مرور زمان دو نوع اصلی داره: کیفری (مخصوص جرایم) و حقوقی (مخصوص دعاوی مدنی).
• مدت زمان مرور زمان برای همه چیز یکسان نیست: برای هر جرم یا دعوایی، قانون یه مدت خاص رو مشخص کرده که باید بهش دقت کرد. خصوصاً تو جرایم تعزیری که بر اساس درجه جرم، مدت زمان ها متفاوته.
• همه جرایم مشمول مرور زمان نمی شن: جرایم خیلی مهم مثل حدود، قصاص، دیات، جرایم علیه امنیت کشور، مواد مخدر و جرایم اقتصادی سنگین، از این قاعده مستثنی هستن.
• تعزیرات حکومتی معمولاً مشمول مرور زمان نمی شن: با تغییر قوانین جدید، تخلفات تعزیراتی دیگه مثل سابق مرور زمان ندارن.
• عوامل توقف و انقطاع مرور زمان رو تغییر میدن: توقف یعنی زمان متوقف می شه و از سر گرفته می شه، اما انقطاع یعنی زمان کلاً از نو شروع می شه.

بچه ها، قانون مرور زمان می تونه حسابی پیچیده باشه و هر پرونده ای هم شرایط خاص خودش رو داره. اینکه یه پرونده ای مشمول مرور زمان شده یا نه، یا اینکه توقف و انقطاعی براش پیش اومده یا نه، تشخیصش کار هر کسی نیست و نیاز به دانش حقوقی دقیق داره. پس اگه خودتون یا اطرافیانتون تو همچین شرایطی قرار گرفتید و نیاز به اطلاعات بیشتر یا راهنمایی داشتید، بهترین کار اینه که با یه وکیل متخصص و باتجربه مشورت کنید. یه وکیل می تونه با بررسی دقیق پرونده تون، بهترین راه رو بهتون نشون بده و از حقتون دفاع کنه. سر خود عمل کردن تو اینجور موارد ممکنه دردسرآفرین باشه و حتی باعث بشه حقتون رو از دست بدید. پس حواستون رو جمع کنید و کار رو به کاردون بسپرید.

امیدوارم این مقاله به زبان ساده، همه ابهاماتتون رو در مورد مرور زمان برطرف کرده باشه و اطلاعات مفیدی به دست آورده باشید.