گنبد جبلیه، موزه سنگ کرمان

گنبد جبلیه، این بنای تمام سنگی و هشت ضلعی در قلب کرمان، قرن هاست که رازهای تاریخ را در دل خود پنهان کرده. امروز این بنای باستانی، میزبان گنجینه ای ارزشمند از سنگ نوشته ها و کتیبه های تاریخی است که به عنوان موزه سنگ کرمان شناخته می شود و هر بازدیدکننده ای را غرق در شگفتی می کند.

کرمان، شهری با کویرهای پهناور و نخلستان های سرسبز، پر از قصه های ناگفته و یادگارهای باستانیه. بین همه این جاذبه ها، گنبد جبلیه مثل یک نگین سنگی می درخشه. بنایی که هر گوشه اش داستانی از دوران های کهن داره و انگار با سکوتش، هزاران سال حرف رو توی سینه اش نگه داشته. اگر به تاریخ، معماری خاص و سنگ نوشته های قدیمی علاقه دارید، یا حتی اگه دنبال یه جای دیدنی و آرامش بخش برای گشت وگذار هستید، این گنبد سنگی می تونه حسابی شما رو جذب کنه. آماده یه سفر خیالی به دل تاریخ و معماری کرمان هستید؟ پس بریم که بیشتر از این بنای بی نظیر و موزه جذابش بدونیم.

گنبد جبلیه چیست؟ آشنایی با شناسنامه یک اثر ملی

بیایید اولش با همین سوال شروع کنیم: گنبد جبلیه دقیقاً چیه و کجاست؟ گنبد جبلیه یک بنای تاریخی فوق العاده زیبا و منحصر به فرده که توی شهر کرمان، خیابان شهدا (که قبلاً بهش زریسف می گفتن)، دقیقاً توی دامنه کوه های صاحب الزمان و نزدیک جنگل قائم قرار گرفته. یعنی جایی که هم به شهر نزدیکه و هم می تونید از طبیعت سرسبز اطرافش لذت ببرید.

اسم جبلیه خودش کلی داستان داره. بعضیا معتقدن این اسم تحریف شده کلمه گبریه و چون زمان ساختش رو به دوره ساسانی و قبل از اسلام نسبت می دن، بهش می گفتن گنبد گبری. گبر هم که به زرتشتی ها یا همون مردمان قبل از اسلام اشاره داره. اسم های دیگه مثل جبل سنگ یا گنبد سنگ هم برای این بنا استفاده می شه که خب با توجه به اینکه تماماً از سنگ ساخته شده، کاملاً هم منطقیه. این بنا اونقدر ارزش تاریخی و معماری داره که سال ۱۳۱۶ توی فهرست آثار ملی ایران ثبت شده و از اون موقع تا حالا زیر نظر میراث فرهنگی نگهداری می شه.

شاید براتون سوال باشه که خب الان کاربری اصلیش چیه؟ سال ۱۳۸۳ این بنای تاریخی رو به موزه سنگ تبدیل کردن. یعنی چی؟ یعنی وقتی واردش می شید، با کلی سنگ نوشته، کتیبه های قدیمی و آثار سنگی حجاری شده روبرو می شید که هر کدوم تاریخچه خودشون رو دارن و واقعاً دیدنی هستن. علاوه بر این، فضای سبز اطرافش که همون جنگل قائم باشه، یه تفرجگاه عالی برای مردم محلی و گردشگراست، جایی که میشه یه پیک نیک خونوادگی داشت یا از نمایشگاه های روباز هنری که گاهی اونجا برگزار میشه لذت برد. خلاصه بگم، گنبد جبلیه فقط یه بنای قدیمی نیست؛ یه نقطه تلاقی تاریخ، هنر و طبیعته.

تاریخچه رازآلود: از آتشکده های ساسانی تا مرمت های سلجوقی

راستش را بخواهید، دقیقاً نمی دونیم گنبد جبلیه کی و چطور ساخته شده. این بنا یه جورایی مثل یه کتابه که صفحاتش از بین رفته و هر کسی یه حدس و گمانی درباره اش داره. اما همین ابهام، جذابیتش رو دوچندان کرده و اون رو به یکی از مرموزترین جاذبه های تاریخی کرمان تبدیل کرده.

کِی ساخته شد؟ فرضیه های مختلف

اولین نظریه اینه که این گنبد توی اواخر دوره ساسانی ساخته شده. چرا؟ چون معماریش، بخصوص استفاده از سنگ و گنبدسازی، شباهت های زیادی به بناهای اون دوره داره. اسم گنبد گبری هم که گفتیم، این فرضیه رو تقویت می کنه.

یه عده دیگه میگن شاید توی اوایل دوره اسلامی با الهام از معماری ساسانی ها ساخته شده. یعنی مسلمون هایی که به ایران اومدن، از هنرمعماری پیشینیانشون ایده گرفتن و این بنا رو ساختن.

اما یه نظریه دیگه هم هست که میگه این بنا به دوره سلجوقیان (قرن های ۸ و ۹ هجری قمری) تعلق داره. این نظریه بیشتر بر پایه بعضی اسناد و پژوهش های محققانی مثل هیلن براند هست که اشاره به مرمت ها و تغییراتی در این دوره دارن.

نتیجه گیری محتمل تر چیه؟ شاید این بنا توی دوره ساسانی بنا شده و توی دوره سلجوقی یا اوایل اسلام، مرمت ها و تغییراتی روش اعمال شده. اینجوری همه پازل ها کنار هم قرار می گیرن و هم اسم گبری منطقی میشه و هم شباهت ها به معماری ساسانی و هم اشاره به مرمت های سلجوقی.

کاربری اولیه: از آتشکده تا آرامگاه

درباره اینکه گنبد جبلیه اولش برای چی ساخته شده بود هم بحث و جدل زیاده:

• بعضی ها میگن آتشکده بوده، یعنی جایی برای عبادت زرتشتیان. ولی خب، ساختارش با آتشکده های دیگه اونقدرها هم شباهت نداره که بشه صد درصد مطمئن بود.
• یه عده دیگه هم معتقدن آرامگاه یکی از بزرگان زرتشتی بوده. مثل یه مقبره سنگی.
• حتی این نظریه هم هست که توی دوره مغول، به عنوان پرستشگاه بودایی ها ازش استفاده می شده.

این ابهام ها باعث میشه هر بار که به این گنبد نگاه می کنیم، بیشتر تو فکر بریم که واقعاً چه رازهایی پشت این دیوارهای سنگی پنهانه!

داستان های مردمی و افسانه ها: شیر شتر در ملات؟

یکی از جالب ترین چیزایی که درباره ساخت گنبد جبلیه شنیده میشه، افسانه استفاده از شیر شتر به جای آب در ملاتشه. این داستان اونقدر معروفه که خیلی از مردم فکر می کنن دلیل استحکام بی نظیر این بنا، همین شیر شتره. بعضی مورخین و حتی معماران هم به این موضوع اشاره کردن. البته کارشناسای امروزی این فرضیه رو رد می کنن و میگن این بنا با ملات گچ و آهک ساخته شده و استحکامش بخاطر مهندسی دقیق و مواد اولیه مرغوبه. ولی خب، کیه که دوست نداشته باشه به این داستان های شیرین گوش بده؟

«شاید این بنا توی دوره ساسانی بنا شده و توی دوره سلجوقی یا اوایل اسلام، مرمت ها و تغییراتی روش اعمال شده. اینجوری هم اسم گبری منطقی میشه و هم شباهت ها به معماری ساسانی و هم اشاره به مرمت های سلجوقی.»

سرپرسی سایکس، یه ژنرال و جغرافیدان انگلیسی که حدود سال ۱۹۰۰ کنسولگری انگلیس رو توی کرمان راه انداخت، درباره گنبد جبلیه گفته:

«از قبرستان که رد می شوید یک ساختمان هشت ضلعی سنگی خواهید دید که گنبدی به شکل دو هلال بر آن قرار گرفته و قطر داخل آن ۱۸ فوت و هر طرفی نیز ۱۸ فوت و نوک آن آجری و منتهی الیه آن دایره می باشد. این محل را جبلیه می نامند و تنها ساختمان سنگی کرمان همین گنبد جبلیه است.»

این حرف نشون میده که حتی صد سال پیش هم این گنبد، با ابهت و خاص بودنش، توجه خارجی ها رو به خودش جلب می کرده.

دوران مرمت و بازسازی

همونطور که گفتیم، گنبد جبلیه در طول تاریخ بارها مرمت شده. مثلاً توی دوره سلجوقی به دستور محمد بن الیاس، این بنا بازسازی شد. آخرین بازسازی بزرگش هم سال ۱۳۸۳ بود که بعدش به موزه سنگ تبدیل شد و قصه جدیدی رو برای خودش رقم زد.

معماری شگفت انگیز: هنر سنگ تراشی در قلب کویر

حالا بریم سراغ بخش هیجان انگیز ماجرا: معماری گنبد جبلیه. این بنا با اینکه از بیرون خیلی ساده به نظر میاد، ولی جزئیات معماریش اونقدر دقیقه که هر کسی رو شگفت زده می کنه. گنبد جبلیه تنها بنای تمام سنگی توی کرمانه و همین خودش کلی حرف برای گفتن داره.

ویژگی های کلی بنا

• پلان هشت ضلعی: از پایین تا بالا، شکل اصلی بنا هشت ضلعیه که یه جورایی خیلی خاص و متفاوته.
• تمام سنگی: کل بنا، به جز قسمت گنبد اصلی که از آجر سفیده، از سنگ ساخته شده.
• ابعاد: ارتفاعش حدود ۱۸ متره که تقریباً برابر با یه ساختمان چهار یا پنج طبقه است و مساحتی حدود ۴۰۰ متر مربع داره.
• بدون حصار: برخلاف بیشتر بناهای تاریخی، گنبد جبلیه هیچ حصار یا دیواری دور خودش نداره و همین باعث میشه از دور هم قشنگ خودشو نشون بده.

مصالح به کار رفته

دیوارهای بیرونی و درونی بنا از سنگ لاشه ساخته شدن. سنگ لاشه یعنی سنگ هایی که تراش نخورده و همینجوری طبیعی از دل کوه استخراج شدن. برای چسبوندن این سنگ ها به هم، توی نمای بیرونی از ملات گچ و توی فضای داخلی از آهک استفاده شده. قسمت اصلی گنبد هم که آجریه.

نمای بیرونی: سه بخش متمایز

نمای بیرونی گنبد جبلیه رو میشه به سه بخش اصلی تقسیم کرد که هر کدوم زیبایی خاص خودشون رو دارن:

۱. بخش پایینی (هشت ضلعی)

این بخش پایه و اساس بناست. دیوارهای خیلی ضخیمی داره که نشون دهنده استحکام بالای اونه. توی هر کدوم از این هشت ضلع، یه طاق نمای بزرگ و قوس دار می بینید که حسابی به بنا عظمت داده. داخل این قوس ها، یه سری لوح یا نغول کار شده که هم جنبه تزئینی دارن و هم برای کاهش وزن بار روی دیوارها استفاده شدن. توی این نغول ها هم نورگیرهای بزرگی قرار گرفته. اولش توی هر ضلع یه در ورودی به عرض دو متر وجود داشت، اما الان برای اینکه بنا حفظ بشه و آسیب نبینه، هفت تای این درها رو با سنگ بستن و فقط یکی رو باز گذاشتن که همون در اصلی ورودی موزه است.

۲. بخش میانی (شانزده ضلعی)

بعد از بخش پایینی، یه پاگرد (حلقه) به عرض حدود ۱.۵ متر وجود داره و بعدش بخش میانی شروع میشه. این بخش قطرش کمتر از بخش پایینیه و به صورت شانزده ضلعی ساخته شده. اینجا طاق نماهایی با قوس تیزدار می بینید که درست بالای نورگیرهای بخش اول قرار گرفتن. یه نکته جالب دیگه هم اینه که توی این قسمت، یک در میان هشت تا نورگیر وجود داره که برای روشنایی فضای داخلی عالیه. الان برای همه این نورگیرها شیشه نصب شده.

۳. بخش فوقانی (سی و دو ضلعی)

بخش بالایی بنا، دوباره حدود یک متر از بخش میانی عقب نشینی کرده و یه پاگرد دیگه رو ایجاد کرده. این پاگرد، بنا رو با سی و دو ضلع و بیست و چهار تا نغول مستطیل شکل افقی و عمودی در بر گرفته. مصالح این بخش هم ترکیبی از آجر و سنگی هست که بهش جلوه خاصی داده. این طاق نماها و نغول ها توی هر سه بخش، باعث شدن ضخامت دیوارها کم بشه و هم از نظر بصری بنا زیباتر بشه و هم از نظر سازه ای کارآمدتر.

گنبد: تک پوش آجری با رازهای خودش

اصلی ترین قسمت این بنا، گنبد اون هست که از آجر سفید ساخته شده. قطرش حدود ۱۲ متر و ارتفاعش ۸ متره. توی ساقه گنبد، یه نورگیر مرکزی هم برای تأمین نور تعبیه شده. یه بحث جالب در مورد این گنبد اینه که بعضی ها معتقدن اولش قرار بوده دوپوش باشه، یعنی دو تا گنبد روی هم، ولی یا کار ساختش نیمه کاره مونده یا پوش بیرونی گنبد بعدها تخریب شده و الان فقط گنبد داخلی باقی مونده.

فضای داخلی: سادگی و استحکام

وقتی وارد فضای داخلی گنبد جبلیه می شید، سادگی اون ممکنه در نگاه اول شما رو غافلگیر کنه. برخلاف خیلی از بناهای تاریخی که پر از گچ بری و تزئینات رنگارنگ هستن، اینجا بیشتر روی استحکام و فرم بنا تمرکز شده. تزئینات گچ بری فراوان رو اینجا نمی بینید، شاید هم قبلاً بوده و در گذر زمان تخریب شده. برای اینکه از پلان هشت ضلعی بنا به ساقه دایره ای گنبد برسیم، شانزده تا طاق نما یا قوس تیزدار ایجاد شده. همین گره خوردگی نغول ها در تیزه قوس ها، تنها چیزیه که میشه اسمش رو گذاشت تزئینات داخلی.

موزه سنگ جبلیه: گنجینه ای از کتیبه ها و حجاری های باستانی

همونطور که گفتم، از سال ۱۳۸۳، این بنای باشکوه تبدیل به موزه سنگ جبلیه شده و حالا گنجینه ای ارزشمند از تاریخ سنگی کرمان رو توی دل خودش جای داده. توی این موزه، بیش از ۱۲۰ قطعه سنگ حجاری شده و کتیبه رو می تونید ببینید که هر کدومشون یه تیکه از تاریخ رو براتون روایت می کنن.

مهم ترین آثار موجود در موزه

بیایید با هم یه نگاهی بندازیم به بعضی از مهم ترین و جذاب ترین آثاری که توی این موزه نگهداری می شن:

کتیبه مسجد آبدر اشکان رابر

این کتیبه یکی از قدیمی ترین و مهم ترین آثار موزه است. روی یه قطعه سنگ طبیعی و به خط کوفی نوشته شده و مربوط به بنای یادبود یه مسجد توی ارتفاعات شمال شهر رابر (روستای آبدر اشکان یا اشکون) توی شهرستان بافته. این کتیبه نشون دهنده هنر خطاطی و معماری دوره سلجوقی یا آل بویه است و قصه ساخت یه مسجد رو توی اون دوران حکایت می کنه. به خاطر همین، بهش «سنگ عصین» یا «سنگ رعدوبرق» و «سنگ هزار ساله رابر» هم میگن.

کوچکترین سنگ قبر کشف شده در کرمان

یه سنگ قبر خیلی کوچیک، به ابعاد حدود ۲۶ در ۲۲ سانتی متر (تقریباً اندازه یه برگه A4) توی این موزه نگهداری میشه که کوچکترین سنگ قبر کشف شده توی استان کرمانه. این سنگ سال ۱۳۷۷ توسط یه کشاورز کرمانی به اسم احمد ایلاقی کشف و به سازمان میراث فرهنگی تحویل داده شد. کتیبه روش شامل دو بخشه: یه نوار حاشیه ای که آیات قرآن و بخشی از سوره آل عمران روش حک شده و یه نوشتار وسط که توی یه کادر محرابی شکل، اسم متوفی و تاریخ فوتش رو نشون میده.

سنگ قبر میرزا آقاخان کرمانی

در بین سنگ قبرهای معروف، سنگ قبر میرزا آقاخان کرمانی هم اینجا نگهداری میشه. ایشون پسر میرزا احمد علی خان وزیری، نویسنده معروف کتاب «تاریخ کرمان وزیری» بودن و طبق گفته دکتر باستانی پاریزی، مورخ برجسته کرمانی، توی تألیف این کتاب با پدرشون همکاری داشتن. این سنگ قبر به نوعی یادآور تاریخ نگاران بزرگ کرمانه.

سنگ قبر خواجه اتابک

یه سنگ قبر دیگه هم مربوط به دوره سلجوقی هست که به نام خواجه اتابکه. خواجه اتابک از افراد سرشناس و بانفوذ در دستگاه سلجوقی بود و توی قرن ششم هجری قمری از دنیا رفت. دیدن این سنگ قبر، ما رو به دوران پرفراز و نشیب سلجوقی می بره.

وقف نامه سنگی آتشکده روستای قناتغستان

در میان وقف نامه های سنگی موجود توی موزه، یه کتیبه وقف از آتشکده روستای قناتغستان هم هست که واقعاً جالبه. این وقف نامه مربوط به سال ۱۲۸۲ هجری قمریه و بعد از تخریب آتشکده، توسط کارشناسای میراث فرهنگی به اینجا منتقل شده تا حفظ و نگهداری بشه. این سند سنگی نشون دهنده اهمیت وقف در فرهنگ و تاریخ ماست.

علاوه بر اینا، کلی سنگ حجاری شده دیگه از دوره های مختلف تاریخی هم توی موزه هست که هر کدومشون با جزئیات و نقوش خاصشون، حرف های نگفته ای از گذشته دارن. این موزه واقعاً نقش مهمی توی حفظ و نمایش تاریخ سنگی منطقه کرمان ایفا می کنه و دیدنش رو به هیچ عنوان نباید از دست داد.

راهنمای بازدید از گنبد جبلیه: هر آنچه برای یک سفر خاطره انگیز نیاز دارید

خب، تا اینجا کلی از تاریخ و معماری گنبد جبلیه و موزه سنگ کرمان گفتیم. حالا وقتشه که اطلاعات عملی برای یه بازدید خوب و خاطره انگیز رو با هم مرور کنیم. چون سفر که فقط دیدن عکس نیست، باید خودت بری و از نزدیک لمسش کنی!

آدرس دقیق و دسترسی

برای رسیدن به گنبد جبلیه، باید به سمت شرق شهر کرمان حرکت کنید. آدرس دقیقش میشه: کرمان، خیابان شهدا، دامنه کوه صاحب الزمان. خیابون شهدا قبلاً زریسف نام داشت، پس اگه کسی از این اسم استفاده کرد، تعجب نکنید. کوه های صاحب الزمان یه نشونه خوبن برای اینکه بدونید دارید نزدیک میشید. می تونید از گوگل مپ یا بقیه نقشه های آنلاین هم استفاده کنید که مسیر رو دقیقاً بهتون نشون بدن. دسترسی با خودرو شخصی خیلی راحته، چون توی دامنه کوهه و جای پارک هم معمولاً پیدا میشه.

ساعات و روزهای بازدید و هزینه ورودی

• محوطه بیرونی: قسمت فضای سبز و اطراف گنبد، ۲۴ ساعته و بدون هیچ هزینه ای برای بازدید عموم بازه. میتونید هر وقت که دوست داشتید اونجا برید، قدم بزنید و از طبیعتش لذت ببرید.
• موزه داخلی: برای بازدید از موزه سنگ که داخل گنبده، باید توی ساعات مشخصی مراجعه کنید. معمولاً موزه از ساعت ۹ صبح تا ۶ عصر (بعضی وقت ها تا ۴ عصر) بازه. البته توی تعطیلات رسمی ممکنه بسته باشه، پس بهتره قبل از رفتن یه چک کوچیک بکنید.
• هزینه ورودی: برای ورود به موزه، نیاز به تهیه بلیط دارید. هزینه بلیط معمولاً مبلغ کمیه (مثلاً حدود ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ تومان) و ممکنه برای گردشگران خارجی کمی بیشتر باشه. این هزینه صرف نگهداری از خود بنا و آثار تاریخی میشه.

امکانات و تفریحات اطراف

نزدیک گنبد جبلیه، یه فضای عالی برای گذروندن اوقات فراغت وجود داره:

• جنگل قائم: این جنگل یه فضای سبز وسیع و فوق العاده زیباست که پر از درختان سرو و کاجه. می تونید اونجا پیک نیک کنید، قدم بزنید و از هوای تازه لذت ببرید. مخصوصاً توی فصل بهار و تابستون، سایه درختانش حسابی میچسبه.
• کوه های صاحب الزمان: می تونید یه گشت توی دامنه این کوه ها داشته باشید و از مناظر طبیعی لذت ببرید.
• نمایشگاه های روباز: گاهی اوقات توی محوطه اطراف گنبد، نمایشگاه های هنری و فرهنگی روباز هم برگزار میشه که فرصت خوبیه برای دیدن آثار هنرمندان محلی.

نکات مهم برای بازدیدکنندگان

• همیشه به میراث فرهنگی و محیط زیست احترام بذارید. از ریختن زباله و آسیب رسوندن به بنا و طبیعت خودداری کنید.
• اگه قصد بازدید از موزه رو دارید، حتماً بلیط تهیه کنید.
• بهترین زمان بازدید از نظر آب وهوا، فصل بهار و پاییزه که هوا معتدل و مطبوعه. اما توی تابستون هم میتونید از فضای سبز جنگل قائم برای خنک شدن استفاده کنید.
• برای عکاسی داخل موزه، از فلاش استفاده نکنید تا به آثار آسیب نرسه.

مسیرهای دسترسی از شهرهای دیگر (مثلاً تهران)

اگه از شهرهای دورتر مثل تهران قصد سفر به کرمان رو دارید، چند تا گزینه پیش روتون هست:

1. هوایی: سریع ترین راه سفر، پرواز با هواپیماست. کرمان یه فرودگاه بین المللی داره که از شهرهای بزرگی مثل تهران پروازهای منظمی بهش هست. مدت زمان پرواز حدود ۱ تا ۱.۵ ساعته. بعد از رسیدن به فرودگاه، می تونید با تاکسی یا اتوبوس خودتون رو به گنبد جبلیه برسونید.
2. زمینی (قطار/اتوبوس):
   • قطار: سفر با قطار یه تجربه متفاوته و حدود ۱۴ ساعت طول می کشه. اگه دوست دارید توی راه مناظر رو ببینید و خستگی رانندگی رو نداشته باشید، قطار گزینه خوبیه.
   • اتوبوس: اتوبوس های زیادی از پایانه های مسافربری شهرهای بزرگ به کرمان میرن. این سفر هم حدود ۱۲ تا ۱۴ ساعت زمان میبره و از نظر اقتصادی مقرون به صرفه تره.
3. خودرو شخصی: اگه اهل رانندگی طولانی هستید و دوست دارید خودتون مسیر رو مدیریت کنید، می تونید با ماشین شخصی سفر کنید. مسیر تهران تا کرمان حدود ۱۰ تا ۱۲ ساعت رانندگیه و توی راه هم می تونید از شهرهای دیگه و جاذبه هاشون بازدید کنید.

نتیجه گیری: گنبد جبلیه، نگین پنهان کرمان

خب، رسیدیم به انتهای این سفرمون به گنبد جبلیه و موزه سنگ کرمان. همونطور که دیدید، این بنا فقط یه ساختمان سنگی قدیمی نیست؛ یه پاره سنگ از تاریخ ایرانه که با خودش کلی داستان، راز و رمز و هنر رو حمل می کنه. از معماری هشت ضلعی منحصر به فردش و مصالح سنگی کم نظیرش گرفته تا افسانه های شیر شتر و کتیبه های چند هزار ساله اش، همه و همه باعث میشن گنبد جبلیه جایگاه ویژه ای توی قلب تاریخ دوست ها و گردشگران پیدا کنه.

اینجا نمادی از مقاومت و پایداریه، که قرن ها طوفان ها و حوادث رو تاب آورده و هنوز هم با صلابت سر جاشه. موزه سنگ جبلیه هم به بهترین شکل ممکن، این گنجینه سنگی رو در دل خودش حفظ کرده و برای بازدیدکننده ها به نمایش گذاشته. واقعاً حیف میشه اگه تا کرمان بیاید و سری به این نگین پنهان شهر نزنید. گنبد جبلیه یه تجربه متفاوته، یه پنجره به گذشته های دور، جایی که می تونید صدای تاریخ رو از دل سنگ ها بشنوید.

اگر تجربه بازدید از گنبد جبلیه رو دارید یا داستان های هیجان انگیزی از این بنا می دونید، حتماً با ما در میان بذارید. به امید دیدار شما در دل تاریخ و زیبایی های کرمان!